Een ontdekhoek voor kleuters

Kinderen leren door doen. Wat is er nou mooier voor kleuters dan een echte ontdekhoek in de klas? Maar toch, gewoon een bak 'spullen' neerzetten werkt niet altijd. Het wordt dan gauw teveel en de kinderen nemen niet de tijd om ergens echt mee bezig te gaan. Van te voren een vraag stellen, de dingen afzonderlijk aanbieden, of bepaalde proefjes in de kring voorbespreken, kan de kleuters helpen gericht aan het 'werk' te gaan. Een ontdekhoek is ook heel geschikt voor de groepen drie en vier.

De ontdekhoek

• Ontdekhoek; organisatietips
• Magneten
• Water
• Wegen
• Vergrootglazen
• Geurbakjes
• Spiegelen
• Ballonnen
• Meervoudige intelligentie in de praktijk

Ontdekhoek; organisatietips

• Veel spulletjes verzamelen
• Plasticbakjes of schoenendozen labelen per onderdeel (zie lijst hierboven)
• Afspraken maken; bijvoorbeeld één of twee dozen gebruiken per keer
• Voor de groepen drie en vier; onderzoeksideeën per onderdeel op kaartjes schrijven
• Voor de kleuters: kaartjes met pictogrammen maken.
• Af en toe in de kring/ groep proefjes doen om de kinderen op ideeën te brengen
• Nabespreken. De kinderen mogen vertellen/laten zien wat ze ontdekt hebben. Dit stimuleert de andere kinderen.
• Foto`s van 'geslaagde' proefjes maken, uitprinten en als idee in de ontdekdoos doen.
• Zie ook: Knutselen met kinderen: Zelf speelgoed maken voor verwerkingsideeën.

Magneten

Materiaal: magneten in allerlei vormen en maten. Een doosje paperclips, spijkertjes, spelden, hout, plastic, muntjes, dopjes, dekseltjes van metaal, wasknijpers, enzovoorts. (Extra 'magnetics': magnetisch bouwmateriaal, een kompas, magnetische letters/cijfers)

• Iets van metaal op een stuk karton leggen (deksel schoenendoos) en het met een magneetje aan de onderkant laten bewegen.
• De kinderen sorteren spulletjes die wel of niet van ijzer zijn, met behulp van magneetjes.
• De klas doorlopen om alles te onderzoeken, waar "plakt een magneet aan vast"?
• De kinderen proberen uit hoeveel paperclips er aan een bepaald magneetje blijven hangen.
• Iets bouwen met 'magnetics'. (speelgoed van magnetische kogeltjes en staafjes)
• Een kompas onderzoeken.

Water

Materiaal: een grote bak water, glazen potjes, schenkbakjes, trechtertjes, blokjes hout, vouwkarton, plastic bekertjes, plastic zakjes, kurken, steentjes, doppen, wol, wasknijpers, paperclips, rietjes, ijzerdraad, buisjes, slangetjes, kokertjes, enzovoorts.(extra: afwasmiddel, ijsklontjes, crepepapier)

Dit materiaal niet allemaal tegelijkertijd aanbieden. Als de kinderen bezig zijn geweest met drijven/zinken, zouden ze de volgende keer bijvoorbeeld 'ijsklontjes' erbij kunnen krijgen. Een andere keer zou er afwasmiddel bij kunnen en weer een andere keer, stukjes crepepapier om met gekleurd water in potjes te experimenteren. Zo blijft het boeiend!

• Uitproberen wat drijft en wat zinkt.
• Wat kan een drijvend blokje hout 'tillen'?
• Wat gebeurt er met ijsklontjes in een bak water?
• Schuim maken
• Bellen blazen
• Gekleurd water maken
• Water laten stromen

Muziek maken met water

Materiaal: veel lege flessen/potjes, een kraan en stokjes.
De kinderen vullen de flessen met water. De ene fles halfvol, de andere een bodempje, de andere bijna vol. Ze ontdekken de verschillende tonen als ze met het stokje tegen de flessen slaan. Ze kunnen proberen melodietjes te maken. Als ze gekleurde stickers op de flessen plakken (op waterhoogte) en op papier diezelfde stickers in een bepaalde volgorde, kunnen ze de melodietjes onthouden en later opnieuw spelen.

De temperatuur meten van water

Materiaal; een thermometer, bekertjes water van warm naar ijskoud (ijsklontjes). Wat gebeurt er als je de thermometer in de verschillende bekertjes houdt?

Wegen

Materiaal: personenweegschaal, keukenweegschaaltje, balans, of zelfgemaakte balans van kleerhanger, dingen om te wegen zoals; blokjes, doosjes, fruit, veertjes, knikkers, enzovoorts.
Draai twee haakjes in de punten van een houten kleerhanger, of hang twee plastic zakjes aan de haakjes van een plastic kleerhanger. De kinderen kunnen nu allerlei dingen in de zakjes doen en de kleerhanger op één vinger omhoog houden. (Of een haakje maken waar hij aan kan hangen!) Welke kant is zwaarder? Lege eierdozen aan de ene kant, knikkers aan de andere kant; is de 'volste' tas altijd het zwaarst?

Vergrootglazen

Materiaal: verschillende vergrootglazen, verrekijkers en eventueel een kaleidoscoop. Veel natuurlijke materialen, zoals bijvoorbeeld: veertjes, besjes, schelpjes, zaden, bloemen, steentjes, zand, botjes, haren. Eventueel insecten in een potje om voorzichtig (!!!) te bekijken door vergrootglazen. (Of insecten bestuderen die dood gevónden zijn!)

Er kunnen boeken over insecten bij liggen en papier, potloden en pennen om na te tekenen wat ze hebben gezien.

Geurbakjes

Materiaal: boterbakjes met gaatjes in het deksel, allerlei soorten voedsel of ander 'sterk ruikend' materiaal.
In de (genummerde) bakjes bijvoorbeeld: een beetje pindakaas, koffie, drop, pepermunt, schoonmaakmiddel, parfum, tandpasta, fruit, chocola, enzovoorts. De kinderen proberen te ruiken wat het is, schrijven het op, en controleren later of het goed was, door het deksel van de bakjes te halen. (KLeuters hardop zeggen of tekenen!)

Spiegelen

Materiaal: verschillende spiegeltjes, spiegels en grote passpiegels. Aluminiumfolie en lepels. (eventueel een 'periscoop'.)

• De kinderen proberen zichzelf zo vaak mogelijk in de spiegels te zien, door de spiegels in hoeken tegenover elkaar op te stellen. (driehoek van passpiegels geeft prachtig effect.)
• Plaatjes uit tijdschriften 'spiegelen'. Zet een spiegelte halverwege een plaatje; wat gebeurt er? Kun je ook een poppetje met vier benen maken? Of een olifant met twee koppen? Natekenen!
• Zet een stukje karton voor het papier, zodat je het papier niet kunt zien. Zet een spiegeltje achter het papier en kijk nu in de spiegel wat je tekent. Lukt het?
• Achteruit kijken, raden wat er achter je gebeurt met behulp van spiegeltjes.'
• Naar jezelf kijken in een lepel. Hoe zie je eruit aan de bolle/holle kant?
• Zonlicht opvangen en weerkaatsen met spiegels. Je kunt ook zonlicht vangen en weerkaatsen met lepels of met stukjes aluminiumfolie!
• Als de zon niet schijnt, kun je met een zaklantaren schijnen op een spiegeltje en het lichtje over het plafond laten dansen!

Ballonnen'

De kinderen wrijven met een ballon over hun haar of over een wollen trui. Als de ballon 'geladen' is, kunnen ze er proefjes mee doen. De statische electriciteit is zo weer weg, dus de ballon moet steeds opnieuw geladen worden.

• Houdt de 'geladen' ballon bij een straaltje water. (Het straaltje buigt zich naar de ballon toe)
• Houdt de geladen ballon boven een paar snippertjes papier (de snippertjes gaan zweven en plakken aan de ballon vast)
• Houdt de ballon bij een spaarlamp (in het donker zie je dat de lamp echt éven gaat branden)
• Houdt twee 'geladen' ballonnen vlak bij elkaar. (in het donker: een vonkje springt over, onweer!)
• Blaas een ballon een 'beetje' op, houd er een plastic bekertje tegenaan en blaas dan verder. Het bekertje blijft vastzitten aan de ballon! (luchtdruk!) Kan het ook met meer bekertjes en met dopjes bijvoorbeeld?

Meervoudige intelligentie in de praktijk

De 'natuurgerichte intelligentie' komt meestal weinig aan bod op school! In een ontdekhoek kan daar rekening mee worden gehouden, door juist véél natuurlijk materiaal aan te bieden.

Vaak zijn er in de klas alleen 'kleuterboeken' te vinden, terwijl er kinderen zijn die genieten van 'echte' dierenboeken: met foto`s en tekeningen van dieren en skeletten, het liefst de latijnse naam er nog bij. Een ontdekhoek biedt veel mogelijkheden voor 'natuurgerichte' kinderen.

In een ontdekhoek zou heel goed een 'mini-tuintje' kunnen komen, met potjes aarde en allerlei zaden en plantjes! Op het schoolplein is een 'insecten- hotelletje' ook zo gemaakt. Een paar tegels eruit, wat stukken hout, stenen, mos en de insecten komen vanzelf. De kinderen kunnen ze bestuderen met vergrootglazen uit de ontdekhoek.