Boekopdracht Romantisch boek: Caesarion, Tommy Wieringa

Wat is een romantisch boek? De Romantiek zelf is steeds een vlucht in de verbeelding. Het op de eerste plaats centraal stellen van het gevoel, in plaats van de ratio. Een sterk verlangen naar het ongrijpbare. Het is de reactie op een periode van nuchterheid en naar de realiteit kijken met het verstand. Verhalen die in de Romantiek geschreven zijn, spelen zich daarom vaak af in een andere tijd of in een verre, exotische omgeving. Ondanks dat de Romantiek haar bloeiperiode had tussen 1795 en 1848, zijn er ook in hedendaagse boeken nog romantische kenmerken terug te vinden. Dat is ook het geval in Caesarion, een boek van schrijver Tommy Wieringa.

1. Romantische kenmerken + toepassen

Breuk met het classicisme

Caesarion wordt alleen beschreven vanuit het personage Ludwig Unger, waardoor je zijn gevoelens en gedachten heel concreet te lezen krijgt. Doordat je dit op zo’n directe manier leest, kun jij je als lezer makkelijk in zijn situatie plaatsen en deze verbeelden. Dit is duidelijk geen rationele benadering, want Ludwig’s gevoelens staan centraal, en deze zijn geen weergave van een nuchtere en verstandelijke werkelijkheid. Ondanks dat het zich niet afspeelt in de literaire periode waarin er werd gebroken met het classicisme, kunnen we wel concluderen dat deze breuk op Caesarion van toepassing is.

Gevoel

In Caesarion worden er op verschillende manieren gevoelens en emoties opgeroepen. De natuur wordt daarbij vaak gebruikt als manier om deze gevoelens te verwoorden, zoals in de volgende passage:

Fragment

‘Het kermen van een nachtdier, een pijn die niemand kan beschrijven.
‘Met verbazingwekkende lichtheid kantelde het huis rond een lage as, en gleed kreunend, krijsend de diepte in. De muziek van mijn nachtmerries. Een geluid als een ondergrondse explosie – toen was het voorbij.’
‘Nu al, op dit moment, ging alles door als altijd. Een huis, geen huis – de echte erosie ging niet over een huis, maar over de tijd, ik had de tijd in werking gezien, het zijn, het niet-zijn, de schitterende onverschilligheid.’

Hierin beschrijft Ludwig op gedetailleerde manier hoe zijn huis verwoest wordt door het water. Die erosie en verwoesting zijn eigenlijk een beschrijving van al het verval in zijn leven, wat dus terugkomt in het verval van het huis. Liefde is ook een van de terugkomende gevoelens, waaronder Ludwig’s liefde voor Sarah, die ook met veel beelden en idealistische omschrijvingen wordt beschreven. Over het hele boek staat de aftakeling en het verval centraal, en door middel van elementen als de nacht (het donkere), de dood van Warren en uiteindelijk de dood van zijn biologische moeder en het verval van (materiële) dingen, als huizen en lichamen. Ook de zee wordt als element gebruikt om gevoelens op te roepen en uit te drukken. Hij benadrukt het verval door het vernietigen van het klif, maar betekend ook plezier en zorgeloosheid als Ludwig met Sarah samen zijn op het strand.

Verbeelding

In de hierboven beschreven passage komt ook de verbeelding terug. Hij ziet zijn huis verwoest worden, en probeert dit om te zetten naar aspecten uit zijn eigen leven. Hij reflecteert de dingen die hij ziet terug in zijn realiteit. Hij gaat van bijvoorbeeld een mythische beschrijving over naar een beschrijven van hoe een vliegtuig land. Een omschakeling naar de realiteit dus.

Engagement

Ludwig zet zich af tegen zijn bestaan, de werkelijkheid, en gaat opzoek naar antwoorden om voor zichzelf een ander bestaan te creëren. Hij accepteert zijn huidige omgeving niet en gaat daarmee als het ware het conflict aan.

Weltschmerz

Ludwig is op zoek naar een ander bestaan, een andere werkelijkheid dan die waarin op dat moment leeft. Die ‘onvrede’ wordt soms op een ironische en botte manier beschreven, waaruit blijkt dat hij zijn verleden niet kan loslaten of begrijpen en dit meeneemt in het heden. Zijn hele leven is een mislukking, en dat geeft antwoord op het motto dat centraal staat in het boek, want hoe kun je lief hebben, als je niet weet wie je vader en moeder zijn? Om aan de werkelijkheid te ontkomen, daar verlangt hij naar, zal hij er dus achter moeten komen wie zijn ouders zijn. Als hij op het einde van het boek de relatie met zijn vader verbreekt, kan hij het verleden pas echt loslaten en verdergaan met de toekomst. Het gehele boek is eigenlijk een terugblik op zijn verleden wat hem troost bied, en hem tegelijkertijd steeds ontevredener maken over het leven nu, zijn eigen realiteit, de werkelijkheid. De oudere vrouwen met wie hij vrijt, zijn ook ontevreden en onzeker met hun leeftijd en schoonheid, en willen zich bewijzen door met jongere mannen als Ludwig naar bed te gaan. Schoonheid vergaat in de werkelijkheid, maar men streeft naar een idealistisch beeld dat dus strijdig is met de realiteit. Zijn moeder krijgt borstkanker, maar wil niet in haar borsten laten snijden. Daarin zie je het lichamelijke verval en de streving naar een ideaalbeeld terug. Ook de vader van Ludwig werkt mee aan het verval, door mee te helpen aan het neerhalen van een berg in Panama, en een tentoonstelling van zijn werk als kunstenaar waarin hij het motto ‘wat weg is, heeft de eeuwigheid’ laat terugkomen. Het verval en de aftakeling van schoonheid is in al deze gevallen niet tegen te houden, en die breuk tussen de werkelijkheid en het ideaal maken dat de betrokken personages ontevreden zijn over hun bestaan.

Personages

Ludwig is zoekende. Hij zoek naar een beter bestaan, waarin hij zijn verleden met rust kan laten. Daarvoor reist hij letterlijk de hele wereld af. Eerst naar de begrafenis van Warren in Engeland. Hij volgt zijn moeder naar de VS, Oostenrijk, Praag en Nederland en zijn vader zoekt hij op in Panama. Hij doet dit, om zijn eigen wereld te verbeteren, en om dat te bereiken, zal hij deze reizen moeten maken. Hij verlangt naar en is opzoek naar antwoorden op vragen over zijn verleden, en die gaat hij zoeken. Dat zoekende en zwervende bestaan uit zich in zijn relaties, die vaak maar tijdelijk zijn. Ook zijn beroep als barpianist

Romantisch levensgevoel

Ludwig vertoont duidelijk kenmerken van iemand met een romantisch levensgevoel. Hij leeft immers in onvrede met de werkelijkheid, die hij daarom probeert te veranderen door op zoek te gaan naar een andere realiteit, eentje waarin zijn verleden hem niet achtervolgt.

De flaptekst

Ludwig Unger komt voort uit het huwelijk van twee beroemdheden, en was voorbestemd van hun beider talenten de vermenigvuldiging te zijn. De zoon van Julius Caesar en Cleopatra werd Caesarion genoemd, kleine Caesar. Het is ook de koosnaam die Ludwig Unger van zijn moeder krijgt. Met haar woont hij op een eroderende klif in Oost-Engeland. Na iedere winter is de zee het huis dichter genaderd, net zo lang tot het vergaat. Een odyssee begint. Caesarion is een geschiedenis over schoonheid en verval, over de knellende band tussen moeder en kind, hun trouw en ontrouw, en ten slotte, wanneer deze dingen zijn verteld, over het belang jezelf ten offer te brengen.