Vrijwillige bijdrage in de schoolkosten: hoe zit dat?

Vrijwel alle scholen berekenen het door aan de studenten of hun ouders: een bijdrage in extra schoolkosten. Maar hoe zit dat nu precies? Welke kosten worden betaald vanuit de rijksbijdrage die de scholen ontvangen? En welke kosten mogen de scholen aan ouders doorberekenen in de vorm van een bijdrage in extra schoolkosten? En mogen scholen ouders verplichten deze "vrijwillige" bijdrage te betalen?

De rijksbijdrage

Scholen ontvangen van de overheid een rijksbijdrage voor lesmateriaal. Opleidingen die hogere opleidingskosten hebben omdat zij meer materiaal of ingrediënten gebruiken in het lesprogramma, ontvangen daarvoor ook een hogere rijksbijdrage. Vandaar dat het scholen niet is toegestaan om ingrediënten en materialen die tijdens de beroepsopleiding verwerkt worden, in rekening te brengen bij de studenten.

Extra bijdrage in de schoolkosten

Scholen kunnen met leerlingen en ouders afspraken maken over de betaling van een extra bijdrage in de schoolkosten. Deze afspraken worden dan, in de meeste gevallen, vastgelegd in een overeenkomst zoals een oudercontract. De school moet transparant zijn in deze afspraken en ouders duidelijk informeren over de bestemming van de gevraagde extra bijdrage. Daarnaast mag de school deze bijdrage niet eenzijdig verplichten. Als ouders weigeren om de extra bijdrage te betalen, dan heeft de leerling nog steeds recht op toegang tot en onderwijs op de school. Anders gezegd: scholen mogen alleen een vrijwillige (niet-wettelijke) bijdrage van hun studenten vragen.

Waar wordt de extra bijdrage voor gebruikt?

De school mag zelf bepalen hoe zij de extra bijdrage willen aanwenden. Meestal is dit geld bedoeld voor extra voorzieningen en activiteiten, zoals niet-verplichte excursies of het gebruik van een kluisje. De school dient vervolgens duidelijk te specificeren hoe de extra bijdrage uitgegeven zal worden. De student en/of diens ouders mag vervolgens zelf bepalen of hij gebruik maakt van deze voorzieningen en activiteiten. Ook moet de keuze mogelijk zijn om alleen voor specifieke activiteiten of voorzieningen te betalen. Alleen wanneer er voor de extra bijdrage schriftelijk toestemming is gegeven en is getekend, mag de betaling ervan worden opgeëist. De school dient overigens duidelijk te communiceren dat de gevraagde bijdrage niet verplicht is.

Wat als de bijdrage niet wordt betaald?

Zelfs als is getekend voor de extra bijdrage en de betalingsverplichting wordt niet nagekomen, kan de student niet de toegang tot de school en/of het lesprogramma worden ontzegd. De school heeft dan andere middelen ter beschikking om alsnog tot nakoming van de overeenkomst te bewegen, met als uiterste middel het inschakelen van een incassobureau of deurwaarder.

De inschrijving voor een opleiding mag niet afhankelijk zijn van andere bijdragen dan het verplichte les- of cursusgeld. Zodra na inschrijving het les- of cursusgeld is voldaan, heeft de student recht op het gebruik van onderwijs- en examenvoorzieningen.

Onterechte aanwending van de extra bijdrage

Het komt voor dat scholen onterecht vragen om een vrijwillige bijdrage in bepaalde kosten, omdat de school deze kosten volledig zelf zou moeten dragen. Een veelvoorkomend voorbeeld daarvan is het vragen van een extra bijdrage voor ict-kosten in verband met de aanschaf van softwarelicenties en computers of laptops. Zolang de licenties en de hardware volledig eigendom zijn van de school en door de student alleen gebruikt worden in het kader van het vastgelegde lesprogramma, behoort de school zelf volledig deze kosten te betalen. Dit voorbeeld kan ook worden toegepast op andere situaties, zoals het doorberekenen van de aanschaf van materiaal of ingrediënten, wat uitsluitend gebruikt wordt in het vastgestelde lesprogramma.

Zoals al eerder geschreven ontvangen scholen een rijksbijdrage voor het lesmateriaal en dit mag dus niet aan studenten worden doorberekend middels een extra bijdrage. Wat wel door de student dient te worden betaald zijn boeken en specifiek voor de beroepsopleiding noodzakelijke middelen, zoals gereedschappen of werkkleding, die eigendom worden van de student. De school kan wel eisen stellen aan bepaalde noodzakelijke leermiddelen, maar kan niet verplichten dat de student deze leermiddelen bij de school afneemt.

Toezicht en geschillen

De onderwijsinspectie houdt toezicht op de naleving van de wettelijke regels. Als er toch een geschil ontstaat met de school over de niet-wettelijke bijdrage die wordt gevraagd, dan kan dit worden aangekaart via onder andere de medezeggenschapsraad van de school of via een civiele procedure.