Presentatieoefening: basishouding en contact met je publiek

Deze presentatieoefening kan toegepast worden in een dramales, maar kan ook gebruikt worden om mensen te coachen op het gebied van presentatietechniek. Of je nu op het toneel staat, een presentatie geeft of voor publiek spreekt: een goede basishouding en daadwerkelijk contact maken met je publiek is van essentieel belang voor het overbrengen van je verhaal.

Grootte van de groep

De oefening kan zowel met een grote of kleine groep gedaan worden. Vanwege het regelmatig nabespreken van de oefening met de deelnemers, is het van belang dat de groep niet te klein en niet te groot is. Iedereen moet aan de beurt komen, maar iedereen moet ook aan het eind nog de aandacht voor elkaar kunnen opbrengen. In dat geval is het handig om de oefening over meerdere lessen te geven, of de groep in twee te delen en de oefening twee keer te geven.

Nodig voor de oefening

In principe heb je geen materiaal nodig voor de oefening. Wel heb je een zaal of lokaal nodig waarin je de ruimte hebt om te presenteren. Omdat steeds maar een deelnemer bezig is, moet de rest van de groep kunnen zitten. De oefening op zich is simpel, maar kan voor de deelnemers moeilijk of lastig zijn. Het is van belang dat er een veilige sfeer heerst binnen de groep.

Warming up

Eventueel doe je voor de inhoudelijke warming up, eerst nog een fysieke warming up waarbij de deelnemers hun lijf los maken en meer "in hun lijf" komen.

• De deelnemers staan in een kring. Vraag ze om goed op twee benen te gaan steun: voeten onder de heupen, naar voren wijzend, knieën niet op slot, heupen iets gekanteld, rechte rug, schouders ontspannen, armen langs het lijf, hoofd recht op. Het kan helpen de deelnemers even aan hun kruin te laten trekken om hun rug en nek goed recht te krijgen.
• Op jouw teken springen de deelnemers, en komen stevig met twee benen op de vloer. Direct gaan ze weer goed recht op staan. Doe dit enkele malen, zodat de deelnemers letterlijk stevig op de grond staan.
• Op jouw teken stellen de deelnemers zich allemaal tegelijkertijd voor: "mijn naam is Steven Boomgaard"
• Nogmaals, maar nu bedenken de deelnemers van te voren aan wie ze het gaan richten. Doe dit enkele malen, de deelnemers kiezen steeds iemand anders. Zorg voor concentratie, blijf coachen op een goede houding en laat de spelers focussen op het richten van hun tekst. Ze kijken niet alleen iemand aan tijdens het voorstellen; laat ze met hun tekst de intentie hebben om de ander te bereiken, door te dringen of de aandacht te krijgen.

Voorstellen aan het publiek

De deelnemers hebben een begin gemaakt met het presenteren. Laat iedereen aan de kant zitten. Een voor een doen ze de volgende oefening:

• De deelnemer komt op vanaf de zijkant.
• Midden voor het publiek gaat de deelnemer staan, hij zorgt dat hij een goede houding aanneemt.
• Wanneer hij staat maakt hij contact met het (hele) publiek, en stelt zichzelf - net als in de vorige oefening - voor.
• Daarna loopt hij van "het podium".

Leg de oefening van te voren uit en laat de deelnemers de oefening achter elkaar doen. Vertel van te voren dat ze letten op hun presenteren. De presentatie begint al het moment dat ze hun voet op het podium zetten, dus vanaf de zijkant.

Bespreek de oefening na met de deelnemers. Wat valt hun op. Wie vonden ze sterk overkomen op het publiek, en hoe kwam dat? Het zal vooral opvallen, dat veel mensen zich er snel van af maken. Vaak begint men al te praten voordat men stil staat. Men weet zich geen houding aan te nemen, of vergeet door de spanning het publiek aan te kijken. Het gaat er met name om, de deelnemers bewust te maken van het presenteren en de valkuilen. Leg de focus op wat goed werkt bij de deelnemers.

Contact maken met het publiek

Bij het vervolg bespreek je nu bij elke deelnemer na. Hierbij vraag je feedback aan het publiek. Voor de deelnemer op komt, maakt hij zich klaar aan de zijkant: hij neemt even een moment voor zichzelf, neemt een goede stevige houding aan en haalt rustig adem. De deelnemer komt op, hier kan hij al contact maken met het publiek. De deelnemer gaat rustig staan, stevig op twee benen, handen naast het lichaam. Terwijl hij staat kijkt hij rustig rond en maakt hij contact met zijn publiek. Pas als hij het gevoel heeft dat hij iedereen gezien heeft en iedereen naar hem kijkt, stelt hij zichzelf voor. Door een korte pauze te nemen na het voorstellen, rond hij als het ware zijn presentatie af. Pas dan gaat hij van het podium af. Ook bij het verlaten van het podium blijft hij zich bewust dat hij nog steeds op het podium is.

Veel deelnemers zullen toch te gehaast zijn. Met name het maken van oogcontact met het publiek kan lastig zijn. Men kijkt wel, maar maakt niet daadwerkelijk oogcontact. Probeer hier op te coachen en laat een deelnemer desnoods het nog een keer proberen. Het kan helpen door bij het kijken je bewust te worden van wie je aankijkt, en in gedachte die ander gedag te zeggen. Het is alsof je iemand onderweg tegenkomt die je kent en even groet door middel van je ogen. Laat deelnemers de rust nemen om de oefening stap voor stap te doen. Het kan helpen om ze hier bij te begeleiden terwijl ze bezig zijn, of ze de oefening voor hun gevoel extreem langzaam te laten doen. Blijf ook coachen op lichaamshouding. Vraag het publiek naar hun reactie: kwam het over, nam hij de rust, maakte hij echt contact, voelde je je aangesproken, kwam hij zelfverzekerd over, wat deed hij met zijn lichaam en wat zegt dat?

Vervolg oefening

Er zijn talloze vervolg opdrachten te bedenken. Maar vaak blijft het nodig om de basis te herhalen, zelfs bij vervolgoefeningen. Juist door de opdrachten moeilijker te maken, vergeten deelnemers de basis van een goede houding en de rust nemen om (oog)contact te maken.

Voorbeeld van een vervolg: laat de deelnemers een korte tekst voorbereiden, bijvoorbeeld een toneeltekst, gedicht of een korte presentatie. Zorg ervoor dat de deelnemers de tekst uit hun hoofd kennen en de tekst zonder nadenken kunnen opzeggen. Het is belangrijk dat de deelnemers ook goed begrijpen wat ze zeggen (dus neem geen ingewikkeld gedicht). Gedurende de presentatie blijven de deelnemers contact maken met het publiek. Coach op het maken van pauzes. Hierin kunnen deelnemers de tijd nemen oogcontact te maken. Juist een langere tekst zal deelnemers laten aanlopen tegen de blik van het publiek. In de beleving lijkt het publiek misschien verveeld of ongeïnteresseerd. Laat dit een uitdaging zijn voor je deelnemers om nog meer energie te geven om het publiek te overtuigen of mee te nemen in je verhaal.

Ga je door op een tekst, ga dan ook verder in op de inhoud van de tekst. Zorg ervoor dat deelnemers weten wat ze zeggen en wat ze willen bereiken bij het publiek. Het is interessant om hierin niet voor de makkelijkste weg te gaan. Je kunt deelnemers hierin ook laten variëren: laat ze de tekst eens boos doen, alsof het publiek hem iets heeft aangedaan. Of zielig, probeer medeleven te krijgen van je publiek. Het maken van contact is hiervoor essentieel. Gaat men teveel overdrijven, dan verliest de deelnemer zijn geloofwaardigheid en is zijn contact ook minder echt.

Lees verder

• Presentatietechniek: lichaamshouding
• Oefening voor samenwerking en concentratie van een groep