Samenwerken en vaardigheden

Twee weten meer dan één. Samen kunnen kinderen problemen oplossen waar ze tegenaan lopen. Samenwerken draagt bij aan een positief groepsgevoel, een positieve omgang met elkaar en een betere zelfkennis. In dit artikel worden een viertal vaardigheden besproken die je nodig hebt voor het samenwerken. Hoe je de samenwerking bevordert wordt uitgelegd aan de hand van een voorbeeld. Kijk voor de samenwerkingsvaardigheden voor kinderen per leeftijdsniveau het artikel Samenwerkingsvaardigheden in de klas Samenwerken is niet altijd even gemakkelijk, vooral niet voor kleuters. Zij zijn nog niet in staat om allerlei sociale vaardigheden te leren.

Om samen te kunnen werken, hebben de kinderen verschillende vaardigheden nodig:

• Sociaal inzicht
• Luisteren
• Delen
• Wachten

Verschillende vaardigheden

Sociaal inzicht

Het is belangrijk dat kinderen een situatie vanuit het perspectief van de ander zien en redeneren vanuit zichzelf. Opdrachten bouw je rustig op. De opdracht is kort en overzichtelijk en de taken verdeel je zelf. Je kunt het beste beginnen met kleine groepjes.

Luisteren

Luisteren is het moeilijkste wat er is, maar is wel een basisvaardigheid voor het samenwerken. Hoe leer je kinderen luisteren, terwijl ze zelf vol verhalen zitten en meteen willen reageren op wat ze horen? Met veel geduld en begrip leer je kinderen om steeds beter te luisteren en te wachten tot een ander klaar is met praten. De kring is daar een prima plek voor om dat te leren. Als alle kinderen door elkaar praten, kan niemand luisteren naar wat er wordt gezegd. Wachten tot een ander is uitverteld, is daarom het eerste wat kinderen moeten leren.

Je kunt ook regels afspreken. Steek je vinger op als je iets wilt vertellen of vragen bijvoorbeeld. Luister als leerkracht met aandacht naar alle verhalen van de kinderen en onthoud wat ze zeggen. Door open vragen te stellen stimuleer je de kinderen om uitgebreider te vertellen.

Delen

Samenwerken betekent ook dat je moet delen. Vaak moeten de kinderen de materialen en de taken of rollen delen. Kleuters leren al hoe ze dingen met elkaar kunnen delen door samen te spelen. Ze leren steeds meer manieren om alles eerlijk te verdelen. Je kunt er samen over praten, je kunt het om de beurt doen, en als je er niet uitkomt, laat je het toeval bepalen wie het eerst mag (kiezen).

Wachten

Bij het delen komt ook het wachten kijken. Je moet wachten tot de ander klaar is met het materiaal waarmee je wilt werken en je moet wachten tot je iets mag zeggen. Wachten is moeilijk, vooral als het lang duurt. Probeer als leerkracht, zeker bij de wat jongere kinderen, de samenwerkingsopdracht zo te maken dat niemand lang hoeft te wachten.

Samenwerking bevorderen

Samenwerken leren kinderen door te doen.

In de onderbrouw kun je in een spelsituatie de vaardigheden oefenen die nodig zijn om samen te werken. Aan de hand van de volgende punten kun je een reeks activiteiten ontwerpen die je met een klein groepje kinderen uitvoert.

• Kies één van de vaardigheden
• Introduceer de vaardigheid aan de hand van een betekenisvolle activiteit, bijvoorbeeld een verhaal.
• Praat met de kinderen over het onderwerp.
• Ontwerp als leerkracht een spel om de vaardigheid te oefenen en voer dit uit.
• Praat met de kinderen na over hoe het spel verliep. Laat vooral de kinderen vertellen hoe zij het vonden gaan.