Dyslexie op het voortgezet onderwijs

Hardnekkige problemen bij lezen en spellen kunnen leiden tot de diagnose dyslexie. Deze diagnose wordt steeds vaker vastgesteld. De manier waarop scholen in het voortgezet onderwijs met dyslexie omgaan, verschilt sterk. Dit artikel zet de belangrijkste mogelijkheden die er beschikbaar zijn voor leerlingen met dyslexie op een rij.

Dyslexie binnen de school

Extra tijd bij toetsen en examens

Leerlingen met dyslexie komen in aanmerking voor extra tijd bij toetsen en examens. Het lezen van de opgaven kost een leerling met dyslexie immers meer tijd dan andere leerlingen. Bovendien is het schrijven van een antwoord vaak ook lastiger voor een leerling met dyslexie. Het College van Toetsen en Examens heeft daarom laten vastleggen dat bij Centrale Eindexamens een half uur extra tijd beschikbaar moet zijn voor leerlingen met dyslexie. Ook schriftelijke overhoringen en repetities horen voor dyslectische leerlingen verlengd te worden, indien de leerling te weinig tijd ervaart.

Voorlezen van teksten

Veel onderwijsmateriaal wordt schriftelijk verstrekt wat direct een nadeel oplevert voor leerlingen met dyslexie. Scholen hebben een zorgplicht en moeten hier maatregelen in nemen. Een maatregel die goed helpt is het verklanken van geschreven teksten. In de les kan de docent dit niet altijd zelf doen. Vandaar dat veel scholen de lesboeken als audio-bestand aanbieden. De leerling kan met behulp van speciale software de lesboeken beluisteren, waardoor de tekst beter en sneller begrepen kan worden. Toetsen kunnen mondeling worden afgenomen of met behulp van een koptelefoon.

Aangepaste normering

Volgens het geldende dyslexieprotocol mogen spellingfouten en zwakke formuleringen de beoordeling van een toets op geen enkele manier beïnvloeden als dit geen onderdeel van de lesstof is. Wanneer bij een topografie-overhoring een plaatsnaam verkeerd gespeld wordt, mag dit dus niet als een fout worden aangemerkt. Wanneer spelling en formuleren wel een onderdeel van de toets is, dient de normering aangepast te worden. Dit kan door spellingfouten minder zwaar mee te laten tellen, door een maximum foutenaantal te hanteren, of door de toets digitaal te laten maken waarbij een spellingcontrole toegepast wordt.

Aangepaste lesstof

Leerlingen met dyslexie krijgen op sommige scholen aangepaste lesstof. Hierbij valt te denken aan extra samenvattingen die de docent uitdeelt, waardoor de leerling zich minder tekst eigen hoeft te maken. Ook mínder lesstof is een optie. Waar leerlingen zonder dyslexie bijvoorbeeld twee rijen met Engelse woorden moeten leren, kan men ervoor kiezen om dyslectische leerlingen slechts één rij te laten leren. Soms wordt aan leerlingen met dyslexie toegestaan hulpmiddelen te gebruiken die andere leerlingen er niet bij mogen pakken. Hierbij valt te denken aan woordenboeken, spellingkaarten en dergelijke.

Dyslexie buiten de school

Huiswerkbegeleiding

Er zijn scholen die samenwerkingsverbanden aangaan met huiswerkinstituten. Op dergelijke instituten is over het algemeen goede begeleiding te vinden voor leerlingen met dyslexie. Behalve dat er hulp bij tekstverwerking wordt geboden, is er vaak ook aandacht voor het eigen maken van bepaalde leerstrategieën waar dyslectische leerlingen baat bij kunnen hebben. Een voorbeeld hiervan is het maken van een duidelijke, volledige mindmap.

Psycho-educatie

Niet iedere leerling accepteert dyslexie zonder slag of stoot, wat begrijpelijk is. Als het zelfbeeld van de leerling hieronder lijdt, kan een school doorverwijzen naar een instantie waar psycho-educatie wordt geboden. Bij dergelijke instanties is niet alleen aandacht voor de educatieve kant van omgaan met dyslexie maar ook voor de sociaal-emotionele kant. Leerlingen krijgen hier hulp om hun dyslexie te accepteren en een goede plek te geven.

Iedere leerling is anders en dat geldt uiteraard ook voor iedere dyslectische leerling. Waar de één veel moeite kan hebben met spelling maar geen problemen met lezen ondervindt, kan dit voor de ander heel anders uitpakken. Er is daarom niet één standaard aanpak die een school kan hanteren. Per leerling zal een aanpak op maat samengesteld moeten worden. Er zijn dyslexieprotocollen opgesteld die hier zeer duidelijke handreikingen voor bieden. Een school is echter niet verplicht deze te gebruiken, hoewel de school wel de plicht heeft om iedere leerling van passend onderwijs te voorzien. Bij het kiezen van een geschikte school voor leerlingen met dyslexie is het daarom ten alle tijde aan te raden om zich grondig te verdiepen in de manier waarop verschillende scholen met dyslectische leerlingen omgaan.