De onmisbare geodriehoek

Veel scholieren hebben er eentje in een flap van een map of agenda gestoken, of hij dwaalt ergens in een ruime etui: de geodriehoek. Het is een uiterst veelzijdig stukje gereedschap dat je kunt gebruiken voor het meten van lengtes, hoeken, het trekken van lijnen en als handig hulpje bij het snijden van papier. Laten we de geodriehoek eens nader bekijken.

Geometrie-driehoek

Op middelbare scholen is het een standaard onderdeel van de uitrusting van middelbare scholieren: de geodriehoek. De naam geodriehoek kan wat verwarrend zijn, je zou met het woorddeel geo wellicht het eerste denken aan een stukje gereedschap dat in de aardrijkskunde wordt gebruikt. Het wordt al wat duidelijker als je beseft dat de naam geodriehoek in feite een samentrekking is van geometrie-driehoek. Aangezien veel modellen in Duitsland worden vervaardigd, zie je vaak de naam geometrie-dreieck, wat natuurlijk geometrie-driehoek betekent. Geometrie is meetkunde, en de relatie tussen het voorwerp en allerlei terreinen in de wiskunde wordt wat duidelijker. De geodriehoek is voor scholieren op middelbare scholen een onmisbaar hulpstuk bij het vak wiskunde, met name in de meetkunde. Dat wil overigens niet zeggen dat het gebruik van een geodriehoek beperkt blijft tot de middelbare school.

Uiterlijk van de geodriehoek

De onvolprezen geodriehoek

Als je een geodriehoek bekijkt zie je een plat, transparant en driehoekig voorwerp. Twee hoeken van de geodriehoek zijn 45° groot, de derde hoek is 90°. Aan de lange zijde is een centimeterverdeling aangebracht, met in het midden de 0, en naar beide zijden loopt de maataanduiding tot 7 cm. Er blijft dan nog aan beide zijden een klein stukje lengte over, van ongeveer een centimeter. De 0 op het midden van de lange kant is ook het centrum van een gradenboog, die op de geodriehoek is aangebracht. Vanaf de boog, waarop een verdeling in graden is aangebracht in stappen van 10°, lopen lijntjes naar de korte kant van de geodriehoek, Zo kun je bestaande hoeken gemakkelijk meten of tekenen. Omdat op de buitenkant de stukjes tussen de lijntjes weer verdeeld zijn, kun je uiteindelijk hoeken meten of tekenen tot op één graad nauwkeurig.

Allerlei gebruiksmogelijkheden

De vorm van de geodriehoek maakt een veelzijdig gebruik mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan de volgende mogelijkheden:

Je kunt er rechte lijnen mee tekenen tot op 1 mm nauwkeurig.
Je kunt er kortere lijnstukken mee meten tot op 1 mm nauwkeurig.
Als hulpmiddel om te snijden over een lijnstuk.
Het meten van hoeken van 0 tot 180 graden tot op 1° nauwkeurig.
Het trekken, snijden en opmeten van evenwijdige lijnen.
Het bepalen van het middel van een lijnstuk (niet langer dan 14 cm) met behulp van de symmetrische liniaal.

Standaard uitrusting

Op middelbare scholen wordt de geodriehoek veel gebruikt. Dat leidde in het verleden ook wel tot de nodige frustratie, in de schooltassen en overvolle etuis hadden de geodriehoeken zwaar te lijden. Veel scholieren probeerden de geodriehoek tegen al te veel geweld te beschermen door in agenda’s een envelop te plakken, waar de geodriehoek veilig in kon worden meegenomen. Ook de makers van de geodriehoeken zagen het probleem in, en maakten voor de fabricage gebruik van buigzamere plasticsoorten. Al gauw zag je advertenties van fabrikanten met ‘onbreekbare geodriehoeken’. Dat was natuurlijk een onbedoelde uitnodiging aan de scholieren om dat eens uit te proberen. In de praktijk bleek de onbreekbaarheid vaak toch nog wat tegen te vallen. Overigens bestaan er ook geodriehoeken voor professioneel gebruik, in een wat groter formaat.

Standaard uitrusting op school

Docenten die op schoolborden instructie gaven met de geodriehoek hadden eigen mogelijkheden:

Bij gebruik van een overheadprojector voldoet de normale geodriehoek prima, hij is immers doorzichtig, dus alles was voor de leerlingen goed zichtbaar.
Voor andere borden heb je geodriehoeken in een groter formaat, voorzien van een handvat om meer grip te hebben.