Tien stijlfiguren

Teksten van speeches en essays kunnen krachtiger gemaakt worden met de volgende tien stijlfiguren. Elk taalmiddel wordt besproken met een of meerdere voorbeelden. De tien gekozen stijlfiguren zijn alliteratie, antithese, herhaling, ironie, metafoor, parabool en hyperbool, parallellisme, personificatie, synesthesie en vergelijking.

Voor elke stijlfiguur geldt dat je voorzichtig moet zijn met het gebruik, want bij te veel gebruik zwakt het je tekst juist af.

Alliteratie

Het herhalen van de beginletter, ook wel beginrijm genoemd. Denk maar aan Suske en Wiske titels; zij hebben regelmatig alliteratie.

Suske en Wiske en de Efteling Elfjes.
Suske en Wiske en de kleppende klipper.
Suske en Wiske en de blinkende boemerang.

Antithese

Een contrast direct naast elkaar zetten.

Apartheid beïnvloedde de gehele Zuid-Afrikaanse gemeenschap. De zwarten leefden in vervallen huizen; de blanken leefden in prachtige landhuizen. De zwarten hadden amper kans op fatsoenlijk onderwijs; de blanken gingen naar de beste scholen. De zwarten deden het vuile werk; de blanken zaten op hun stoel en overzagen het werk.

Het leven van de zwarte en blanke bevolking is in scherp contrast naast elkaar gezet. Hierdoor is het verschil duidelijker en daarmee roept het een gevoel van medelijden op voor de zwarte en afkeer voor de blanke bevolking.

Herhaling

Correct toegepast is herhaling een van de krachtigste taalmiddelen. Door bepaalde woorden aan het begin of eind van de zin te herhalen, maak je duidelijk dat je echt iets belangrijks hebt te zeggen/schrijven. Let op: overkill ligt al snel op de loer.

"And so let freedom ring from the prodigious hilltops of New Hampshire.
Let freedom ring from the mighty mountains of New York.
Let freedom ring from the heightening Alleghenies of Pennsylvania.
Let freedom ring from the snow-capped Rockies of Colorado.
Let freedom ring from the curvaceous slopes of California.
But not only that: Let freedom ring from Stone Mountain of Georgia.
Let freedom ring from Lookout Mountain of Tennessee.
Let freedom ring from every hill and molehill of Mississippi.
From every mountainside, let freedom ring."
Dr. Martin Luther King Jr. - I have a dream speech.

Ironie

Een uitspraak is ironisch als het tegenovergestelde bedoeld wordt van wat er gezegd/geschreven is. In teksten is het moeilijk om ironie goed over te brengen, omdat de lezer niet de hulp heeft van de toon of lichaamshouding van de spreker.

De mobiele telefoon de beste uitvinding ooit! Ik vind het geweldig om gestoord te worden om drie uur ’s ochtends!

Metafoor

Een metafoor verbindt twee dingen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben.

Vriendschap is een huis. Het heeft een sterke fundering en muren nodig, maar ook deuren en ramen om licht binnen te laten.

In bovenstaande metafoor verbinden we bepaalde eigenschappen van huizen aan vriendschap op een manier die het makkelijker maakt om de verschillende eigenschappen van vriendschap te begrijpen. Volgens deze metafoor moet vriendschap zowel een sterke basis hebben als openstaan voor goede dingen.

Parabool en hyperbool

Dit is een humoristische manier van "onderdrijven" dan wel overdrijven. Een parabool wordt ook wel een understatement genoemd.

Parabool: "Hij was een beetje dom." Prinses Màxima over Prins Willem-Alexander tijdens de verloving.
Hyperbool: Het was zo donker dat zelfs de blinden nog zouden struikelen.

Parallellisme

Je creëert een balans tussen zinsdelen (in lengte en vorm) wat ritme aan de zin geeft.

"With this faith, we will be able to work together, to pray together, to struggle together, to go to jail together, to stand up for freedom together, knowing that we will be free one day."
Dr. Martin Luther King Jr. - I have a dream speech.

Personificatie

Een niet-mens menselijke eigenschappen geven, zoals een niet-levend object, dier of idee.

De zon glimlacht naar ons.
De oude trein kreunde van pijn terwijl het de heuvel opklom.

Synesthesie

Dit is niet enkel het oproepen van een visueel beeld, maar ook een akoestisch, smakelijk, geurig of gevoelvol beeld.

De ontmoeting liet een vreemde nasmaak achter.
Ik kon het verraad ruiken.

Vergelijking

Een directe vergelijking met als.

De rechterlijke uitspraak was als een baken van hoop voor de familie.

© 2009 - 2024 Jantrao, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.

Gerelateerde artikelen

Tegenstellingen en ontkenningen in de Nederlandse taalIn de Nederlandse taal worden veel stijlfiguren gebruikt. Tegenstellingen worden regelmatig gebruikt en zijn onder te ve…

Spot in de Nederlandse taalIn de Nederlandse taal wordt regelmatig gebruik gemaakt van verschillende vormen van spot. De meest gebruikte spot is in…

Stijlfiguren: de verschillende tropen en schema'sAl heel lang worden stijlfiguren (ook wel retorische figuren) gebruikt in onze taal. Een stijlfiguur is een opzettelijke…

Vergelijkingen in de Nederlandse taalDe Nederlandse taal kent veel verschillende stijlfiguren. Een veel gebruikte categorie van stijlfiguren is die van de ve…

Deetjes en teetjes: ezelsbruggetjes voor spellingWordt ergens zo veel geblunderd in de Nederlandse taal als bij het schrijven van de d en/of t in de uitgang van een werk…

Bahasa Melayu: woorden en zinnen in de Maleisische taalIn Maleisië spreekt men de taal Bahasa Melayu (ook wel Maleis). Het kan handig zijn om bij een bezoek aan het land wat v…

Bronnen en referenties

Inleidingsfoto: Eklarkins, Flickr (CC BY-2.0)

Jantrao (202 artikelen)
Laatste update: 30-05-2015
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Taal
Bronnen en referenties: 1

Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.