Weetjes over Spanje: zo veel meer dan zon en zee!

Spanje. Het vakantieland bij uitstek, maar wat weten we er eigenlijk over? Dat de zon er altijd schijnt, dat er mooie stranden zijn, dat er paella wordt gegeten, dat er stierengevechten worden gehouden. Maar Spanje is veel meer dan dat. Met deze leuke weetjes kan je je droge spreekbeurt over Spanje wat kruiden of kan je leuke quizvragen opstellen! Saaie cijfers en gegevens, daar hebben we het niet over, daar moet je zelf maar naar op zoek op andere sites en in boeken of encyclopedieën!

Spanje geografisch

Spanje is veel meer dan het Spaanse vasteland. Zo zijn er bijvoorbeeld twee stukjes in Marokko, enclaves genaamd, die ook bij Spanje horen. Het zijn Ceuta en Melilla. Verder zijn er ook twee eilandengroepen die bij Spanje horen: de Balearen en de Canarische eilanden. De vijf eilanden die de Balearengroep vormen zijn: Mallorca, Ibiza, Menorca, Formentera en Cabrera. Zij liggen in de Middellandse Zee. De Canarische eilanden daarentegen liggen in de Atlantische Oceaan, ter hoogte van Marokko. De bekendste eilanden van deze groep zijn Gran canaria, Tenerife, Lanzarote, La Palma, La Gomera, Fuerteventura en El Hierro.

Spaans volkslied: La Marcha real

Spanje is een van de weinige landen waarvan het volkslied geen tekst heeft. In het begin heette het Marcha Granadera (grenadiersmars). In 1770 werd het de officiële eremars onder Koning Karel III en veranderde de naam in Marcha Real. Tussen 1931 en 1939 werd het de Himno de Riego, ter ere van generaal Riego. In 1939 voerde Franco dan terug de Marcha Granadera in. Het is pas in 1997 dat per Koninklijk Besluit werd vastgesteld dat de Marcha Real het officiële Spaanse volkslied is. In 2006 werd een wedstrijd uitgeschreven om een tekst op de muziek te zetten. Er werd een tekst gekozen uit de vele inzendingen maar deze werd nooit officieel aanvaard. Een beetje ingewikkeld dus maar officieel is het Spaanse volkslied La Marcha Real en officieel heeft dit volkslied geen tekst. Dat is dan ook meteen de reden waarom je de Spanjaarden nooit ziet meezingen met hun volkslied!

Sinterklaas en Driekoningen

Sinterklaas

Hoewel veel mensen denken dat Sinterklaas uit Spanje afkomstig is, komt de brave man eigenlijk uit Turkije. Nicolaas werd geboren in de provincie Lycië, en stierf op zes december in Myra. Een jaar later werd hij heilig verklaard en mocht hij zich Sint Nicolaas noemen, wat later verbasterd werd tot Sinterklaas. In Spanje komt Sinterklaas helemaal geen cadeautjes brengen aan de brave kinderen.

Driekoningen

De Spaanse kinderen moeten wachten tot 6 januari, tot de Drie Koningen of Los Reyes Magos (letterlijk: de drie wijzen) langskomen. Op 5 januari worden de Reyes Magos binnengehaald, liefst via de haven. Een echte stoet volgt met kamelen, paarden en natuurlijk de drie Wijzen. Achter de stoet is er ook een postwagen, die de brieven van de kindjes ophaalt. Kindjes met een brief krijgen extra snoep. 's Avonds zetten de kinderen hun schoentje met voer voor de kamelen. 's Anderendaags vinden de brave kindjes dan cadeautjes in de plaats.

Roscones en solden

Met Driekoningen worden er roscones gegeten. Dit is een krans van briochedeeg, met gekonfijt fruit erin, en gevuld met slagroom of banketbakkersroom. Er hoort een papieren kroon bij en een boon en er zit ook nog eens een verrassing in. Wie de boon heeft, moet de roscon betalen. Wie de verrassing vindt, mag de papieren kroon opzetten en zich voor een dag de koning(in) noemen. Op 6 januari beginnen dan ook de solden.

Kerst en Nieuwjaar

Kerst

Met Kerstmis is het een aloude traditie dat er turrón wordt gegeten. Turrón is een soort nougat, gemaakt van amandelpasta en honing. Iedereen kijkt vol spanning uit naar de trekking van El gordo, een supergrote prijs in de loterij van die dag. In Catalonië krijgen de kinderen cadeautjes van de Caga Tió. Caga Tió is een boomstronk (tió) met vooraan een rode neus, ogen en een mond. Soms heeft hij ook poten, gemaakt uit takken. Achteraan wordt over de boomstronk een doek gelegd. Onder de doek liggen dan de cadeautjes. Wanneer het tijd is om de cadeaus te geven, mogen de kinderen met een stok op de stronk kloppen. De boomstronk "kakt" (caga) dan de cadeautjes uit. Trekken de kinderen het doek weg, dan liggen daar de verrassingen! Hierna eindigt de Caga Tió in de open haard.

Nieuwjaar

Wanneer de klok twaalf uur slaat, nemen de Spanjaarden bij iedere klokslag een druif in de mond. In de Spaanse winkels vind je bakjes met twaalf druiven in. Zo moet je geen hele tros kopen. Na het verorberen van de twaalf druiven wensen de Spanjaarden elkaar een Feliz Ano Nuevo.

La tomatina

In het Spaanse stadje Buñol hebben ze wel een heel rare manier van feestvieren. Iedere zomer wordt daar een echt tomatenfeest gehouden, la tomatina. Nu ja, tomatenfeest... . De bedoeling is om elkaar te bekogelen met tomaten. Na een middagje smijten blijft er niets anders dan een vieze tomatenbrij over.

Dia de los inocentes: onnozele kinderen of 1 april?

In Spanje en in sommige Zuid-Amerikaanse landen (o.a. Mexico) worden de grappen niet op 1 april maar op 28 december uitgehaald. 28 december is ook de dag van de Onnozele Kinderen. Het is een onofficiële feestdag.

Dinsdag de dertiende: ongeluksdag in Spanje

Wat vrijdag de dertiende bij ons is, is dinsdag de dertiende in Spanje. Een Spaans spreekwoord zegt: "Martes 13, ni te cases, ni te embarques" (op dinsdag de dertiende moet je noch trouwen, noch inschepen). Een veel gebruikte term op de ongeluksdag is “trezdidavomartiofobia”, oftewel de angst voor dinsdag de dertiende. Waar die angst voor dinsdag de dertiende vandaan komt? Net als in België en in Nederland zijn er verschillende theorieën over de oorsprong van deze fobie. Een van deze theorieën is dat op dinsdag 13 juni 1276 de stad Xàtiva in Valencia ingenomen werd door de Moren. Een andere mogelijkheid is dat het getal dertien verwijst naar de bijbel waarbij er bij het laatste avondmaal 13 personen aanwezig waren, de 13e was Judas, of naar de “apocalipsis” in hoofdstuk 13. In Spanje en pech op dinsdag de dertiende? Dan weet je nu waarom!

Dieren

Spanjaarden zijn niet echt dierenliefhebbers. Denken we maar aan de stierengevechten. Maar ook honden en katten hebben het in Spanje zwaar te verduren. Voor de meeste mensen zijn het helemaal geen huisdieren. Katten horen buiten en moeten muizen vangen. Honden komen meestal ook niet in huis. Ze slapen buiten aan de ketting. Als ze geluk hebben, want vele honden leven gewoon op straat. Ze zijn het helemaal niet gewoon om geaaid te worden, dus je kan er maar beter afblijven! Helemaal erg is het lot van de windhonden, de gallego's. Met deze honden worden wedstrijden gehouden. Verliezen de honden, dan worden ze gemarteld of opgehangen aan een boom. In onze contreien kan je vele Spaanse straathonden adopteren via allerhande organisaties.

Rijstvelden

Dacht je dat rijst enkel uit Japan of China kwam? Dan heb je het mis! Ook in Spanje wordt rijst geteeld en wel in de Ebro-delta. Deze rivier is trouwens de enige Spaanse rivier die uitmondt in de Middellandse zee.

Talen in Spanje

De officiële taal van Spanje is het Castiliaans. Niet te verwarren met de taal die in Catalonië wordt gesproken en die het Catalaans is. Verder is er ook nog de taal van de Basken, het Euskara. Dit is een heel oude taal, die met geen enkele andere taal verwantschap heeft en die heel verschillend is van het Spaans. In Galicië spreekt men dan weer het gallego en dit dialect lijkt op Portugees. Onder de dictatuur van Franco mocht er alleen Castiliaans worden gesproken. Alle andere dialecten waren verboden. Spaans wordt niet alleen in Spanje gesproken, maar ook in heel Zuid-Amerika, met uitzondering van Brazilië waar het Portugees de voertaal is.

De windmolens van Don Quichote

De Spaanse schrijver Miguel de Cervantes schreef een verhaal over Don Quichote en zijn knecht Sancho Panza. Samen doorkruisen ze het gebied van La Mancha en beleven er allerlei avonturen. Eén van de bekendste avonturen is dat waarin Don Quichote de beroemde witte windmolens aanziet als slechteriken en ze dus ook fysiek te lijf gaat met zijn grote lans. De uitdukking "een klap van de molen krijgen" komt dan ook voort uit de avonturen van Don Quichote. Het betekent "niet goed wijs zijn".

Madrid

Madrid is Arabisch en betekent "op het water gebouwd". Bij de Puerta del Sol (Poort van de Zon) ligt de 0-tegel. Van daaruit worden alle afstanden in Spanje berekend. De inwoners van Madrid, de hoofdstad van Spanje, worden ook wel gatos genoemd. Gato betekent "kat" en deze naam hebben ze gekregen omdat het echt nachtraven zijn. Ze leven echt op straat 's nachts. En een kat is ook een nachtdier.

Smurfen

Wat heeft Spanje gemeen met Smurfen? Niets, zou je zo op het eerste zicht zeggen. Toch ligt er bij Malaga een klein dorpje dat heel veel met de Smurfen te maken heeft. In 2011 waren de makers van de eerste 3D Smurfenfilm op zoek naar een locatie. Toen kwamen ze uit in Juzcar, bij Ronda in Andalucia. Het dorpje leek perfect voor de avonturen van de Smurfen. Met 9000 liter smurfblauwe verf werd het dorp helemaal blauw geschilderd. Het bleek een succes want vele mensen kwamen het dorp bezoeken. Het dorp kreeg een gedenkplaat met daarop "Juzcar, el primer pueblo pitufo del mundo". Pitufo is Spaans voor Smurf. Op het bordje staat dus: Juzcar, het eerste smurfendorp ter wereld. Het was de bedoeling dat het dorp na de opnames terug wit zou worden geschilderd zoals het een typisch dorp in Andalucia betaamt. Maar door de grote toeristenstroom en de bijkomende inkomsten werd er bij referendum door de inwoners beslist om het dorpje blauw te laten! Tot de erfgenamen van Peyo vonden dat er toch wat te veel geld werd verdiend aan de Smurfen in Spanje. Na een kleine juridische strijd die beslecht werd ten voordele van de erfgenamen moest het dorp in augustus 2017 terug wit geschilderd worden en mocht er niets meer verkocht worden van merchandising verwijzend naar de kleine blauwe mannetjes.

Spaanse schoolsysteem

Kinderen gaan vanaf hun vierde naar de kleuterschool. Vanaf zes jaar gaan ze naar het lager, dat acht jaar duurt. Vanaf zes jaar is de school verplicht. Op hun veertiende kiezen ze daarna voor een richting die tot een baan leidt, of voor een richting die voorbereidt op de universiteit. De Spaanse kinderen zitten per dag een uur langer op school dan in Nederland of België, maar zij hebben dan weer drie maanden grote vakantie!

Loterijen

Overal op straat zie je ze en kan je ze kopen. Loten voor de loterij! Je ziet ze in kiosken of ze worden verkocht door blinden of gehandicapten. Iedere dag is er een trekking. Met Kerst is er een speciale trekking, met een supergrote prijs "El gordo" (de dikke) genaamd.

Spaanse voor- en achternamen

De Spaanse voornamen zijn vaak katholiek geïnspireerd. Denk maar aan Jesus of Maria-Magdalena. Spaanse kinderen hebben twee achternamen: die van hun vader en die van hun moeder.

Het favoriete woord in Spanje? Mañana!

Spanjaarden werken graag op het gemak. Alles rustig aan, geen haast. Hun favoriete woord is dan ook "mañana", wat morgen betekent. Wat vandaag niet gedaan geraakt, zal dat morgen wel zijn. Met alle gevolgen van dien. Het loopt fout in de bouw, in de administratie en ga zo maar door. Wie met een Spanjaard zaken wil doen, zal veel geduld moeten hebben!

Een Spaanse dag: eten en vrije tijd

Eten

Spanjaarden ontbijten (el desayuno) meestal buitenshuis. Ze eten snel iets op straat, zoals bijvoorbeeld churros, een soort stokjesachtige oliebollen met een kop chocolademelk. Kantoren en winkels gaan vaak maar om negen uur open. Rond elf uur wordt soms een snelle hap genomen (el almuerzo). Lunchen (la comida) gebeurt pas rond twee uur 's middags. Het is de belangrijkste maaltijd van de dag. Vaak bestaat de lunch uit tapas. Dit zijn kleine hapjes. Het woord komt van het werkwoord tapar, wat bedekken betekent. Deze hapjes werden vroeger immers gebruikt om een glas af te dekken, zodanig dat de vloeistof werd beschermd tegen vliegen en wespen. Aangezien een tapasmaaltijd kan bestaan uit vele verschillende hapjes, heb je al gauw een hele maaltijd binnen. Maar het kan ook een volledige maaltijd zijn met soep, aardappelen, groenten en vlees. En veel brood! Daarna slapen ze enkele uren. Dit noemt men de siësta. Op die manier geraken de Spanjaarden makkelijker door de heetste uren van de dag. Winkels en kantoren zijn dan gesloten. Scholieren hebben meestal een vieruurtje bij (la merienda), dat niet om vier uur, maar tussen vijf en zes wordt opgepeuzeld. 's Avonds werken ze laat, tot een uur of acht. Daarna gaan ze eten, een lichte maaltijd (la cena) bestaande uit brood, kaas, soep, wat fruit of een tortilla. Vaak gaan ze ook naar een restaurant, want die zijn steeds laat open. Ook bars en cinema's zijn laat open. Daarna flaneren de mensen nog tot vroeg in de ochtend over straat. Dit wordt de paseo genoemd. Ook kinderen liggen vaak niet voor twaalf uur in bed! Voor deze bezigheid is iedereen flink opgedirkt, ook de kinderen.

Vrije tijd

In het weekend en op feestdagen komt de hele familie bij elkaar om samen te eten. Vaak gebeurt dit op restaurant, maar het kan evengoed een picknick zijn. Spanjaarden leven buiten, je zal ze niet dikwijls thuis aantreffen! Meestal zoeken ze groepjes vrienden op om samen te babbelen, te musiceren of te kuieren! Televisiekijken is ook een belangrijke bezigheid. Niet alleen thuis, maar ook in vele cafés en bars staat een televisietoestel. Voetbal is ook erg in trek. Vele Spanjaarden gaan iedere week naar het stadium om naar de match van hun favoriete ploeg te kijken. Tijdens de vakantie blijven de Spanjaarden meestal in hun eigen land. Ze hebben er immers al wat ze nodig hebben!

Om je spreekbeurt of je quiz op te smukken

Om je spreekbeurt of je quiz een beetje leven in te blazen, kan je een aantal dingen meenemen om op te hangen en om te laten zien. Eerst en vooral een kaart van Spanje met de eilandengroepen en de enclaves. Verder ook typische dingen, zoals strooien ezeltjes, de vlag van Spanje, foto's van stierengevechten, van windhonden, van de windmolens in La Mancha, van persoonlijkheden als Indurain of Torres. Je kan een Smurfenfiguurtje of de Smurfenfilm meenemen. Ook kan je muziekstukjes laten horen. Een stukje flamencomuziek, maar ook moderne stukjes als Hijo de la Luna van Meccano, een liedje van Enrique Iglesias (de zoon van Julio Iglesias) of een liedje van Belle Perez. Want zelfs al woont ze in België, haar roots liggen in Spanje!
Om te laten proeven kan je bijvoorbeeld chorrizo (pikante, oranjerode worst) of churros meenemen. Je kan ook twaalf druiven meenemen en laten raden wat hier de bedoeling van is.

Dos bolas, por favor!

Wie een grappig boek wil lezen en veel wil bijleren over Spanje, Spanjaarden en Spaanse gewoonten, moet zeker het boek "Dos bolas, por favor!" lezen. Over een Vlaming die in de Spaanse Pyreneeën een ijssalon gaat openhouden en er vijftien jaar blijft wonen. Genoeg om heel wat te weten te komen over de Ibericos!