Rusland: olie, gas en andere delfstoffen

Mogelijk het meest besproken land van de 21ste eeuw: Rusland. Na de Tweede Wereldoorlog was de Sovjet Unie een wereldmacht. Na de val van het IJzeren gordijn viel ook de Sovjet Unie uiteen. Rusland kon niet anders dan het afbrokkelen van haar macht aanzien. Met de komst van de 21ste eeuw krabbelde Rusland op en is wederom een wereldmacht. Haar economie rust voor een groot deel op de export van delfstoffen en wapens. Rusland is 's werelds grootste land qua oppervlakte en strekt zich over 2 continenten, grofweg beginnend bij de Finse golf in het westen, tot aan de Stille Oceaan in het oosten. Politiek gezien is Rusland Europees. In het Europese deel woont het merendeel van de bevolking. Hier ligt ook het administratieve en economische hart van Rusland, namelijk de hoofdstad Moskou.

De export van goederen (defensie-artikelen uitgezonderd) en diensten zijn belangrijk, maar vallen in het niet bij de export van delfstoffen. De macht van de Russische staat is gebaseerd op de export van de delfstoffen en daarmee zijn de delfstoffen onmisbaar voor het land. Andere landen zijn afhankelijk van de import van deze delfstoffen.

Energie

Het grootste deel van de Russische export is gebaseerd op energie, zoals aardolie, aardgas en steenkool. Ook Centraal Aziatisch landen leveren hun energie aan de wereld via Rusland Zij zijn voor hun export van aardolie en aardgas (deels) afhankelijk van Rusland, omdat het hun aan toegang tot een zee ontbreekt.

Aardolie

In 2011 waren de Russische oliereserves goed voor een achtste plek op de wereldranglijst, maar het land was de belangrijkste olie-exporteur. Veel Russische olie komt uit Siberië en naar verwachting zijn er nog grote hoeveelheden olie onontdekt in Siberië en het Arctisch deel van Rusland.

Belangrijke Russische aardolie producenten zijn: Lukoil en Rosneft. Rosneft is een staatsbedrijf en heeft in het verleden, via een omweg het bedrijf Yukos ingelijfd. Yukos was eigendom van Chodorkovski, een tegenstander van Poetin. Op beschuldiging van fraude en belastingontduiking is Chodorkovski gearresteerd, waarna zijn bedrijf door de Russische staat per op bod verkocht is.

Aardgas

De grootste reserves van aardgas bevinden zich in Siberië, Rusland en Rusland is dan ook de belangrijkste exporteur van aardgas. De belangrijkste afnemers van het Russische aardgas bevinden zich in Japan en Europa, maar de export naar China is groeiende. Het aardgas dat aan Japan geleverd wordt, wordt eerst vloeibaar gemaakt en dan per schip vervoerd.

Gazprom heeft het grootste deel van de aardgasproductie in handen. Het is het grootste aardgas producerende bedrijf ter wereld. Centraal Aziatische landen als Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan hebben geen toegang tot zee en zijn voor hun export afhankelijk van het leidingwerk van Gazprom. Zij ontvangen voor hun gas een prijs, welke aanzienlijk onder de gangbare prijs ligt.

Steenkool

Na de Verenigde Staten heeft Rusland de grootste steenkoolreserves ter wereld, nog groter dan de reserves van China. Ondanks de enorme steenkoolreserves neemt Rusland een iets bescheidener plaats in op de lijst met steenkool producerende landen. De reserves zijn goed voor nog 150 jaar productie van steenkool (bij het huidige Russische verbruik).

Metalen

Het gebergte Oeral, op de grens tussen de continenten Europa en Azie bevat omvangrijke hoeveelheden delfstoffen.

Aluminium

Aluminium wordt geproduceerd uit het mineraal Bauxiet. Rusland delft slechts 1% van de jaarlijkse hoeveelheid Bauxiet, maar produceert 11% van de wereldproductie Aluminium. Productie van Aluminium kost veel energie (elektriciteit) en deze kosten zijn in Rusland verhoudingsgewijs laag. Hierdoor importeert het land veel Bauxiet erts om vervolgens Aluminium te produceren.

Rusal is de aluminiumproducent van Rusland en kent lokaal (nagenoeg) geen concurrenten. Het bedrijf is goed voor een markaandeel van ongeveer 11% en heeft tevens bezittingen in Afrika.

Goud

Rusland wordt, anno 2014, gezien als het land met de grootste onontdekte goudreserves. Op dit moment staat Rusland op de tiende positie qua reserves en heeft het de zesde positie wat betreft productie.

Het belangrijkste mijnbouw bedrijf op het gebied van goud is: Polyus Gold. Het bedrijf is afgesplitst van Norilsk Nickel. Behalve haar activiteiten in Rusland heeft zij een deelneming in Gold fields, een grote Afrikaanse goudproducent. Het bedrijf wordt verhandeld op de beurzen van Moskou, Londen en New York. Polymetal is de derde speler van Rusland en heeft tevens ook aanzienlijke belangen in de productie van zilver.

In totaal zijn er ongeveer 600 goudproducenten in Rusland actief, waaronder een aantal buitenlandse onderneming zoals Petro Hambro Mining en Barrick Gold.

IJzer en staal

De ijzerreserves in Rusland omvatten een derde van het totaal in de wereld. Desalniettemin produceert Rusland niet meer dan 5% van het totaal aan staal in de wereld. In Rusland zijn ijzermijnen veelal in handen van staalbedrijven, die vaak ook de nodige belangen in steenkoolmijnen hebben. Gezien de overvloed in Rusland van zowel ijzererts als steenkool, is staal relatief goedkoop. Belangrijk voor de productie van roestvaststaal is nikkel. Ook dit metaal wordt in Rusland op grote schaal gewonnen.

Rusland kent meerdere belangrijke ijzer en staalproducenten, zoals:

• Severstal. Het bedrijf exporteert ongeveer 50% van haar Russische productie. In de loop der jaren heeft het diverse buitenlandse bedrijven overgenomen, maar een fusie met Arcelor is mislukt.
• Magnitogorsk Iron and Steelworks, oorspronkelijk had deze fabriek de status van heldenfabriek door de productie van staal voor Sovjet tanks. Tegenwoordig expandeert het bedrijf en heeft deelnemingen wereldwijd, waaronder Turkije en India.
• Evraz produceert meer staal dan welk ander bedrijf in Rusland en is goed voor 23% van de wereldwijde spoorrail-productie. De activiteiten zijn bijna allemaal binnen Rusland, maar het bedrijf is geregistreerd in Luxemburg.
• Novolipetsk Steel produceert ongeveer 15% van het Russisch staal en heeft zoals veel andere Russische staalbedrijven aanzienlijke belangen in het buitenland, waaronder de Verenigde Staten.

De winstgevendheid van de Russische staalproducenten staat bekend als goed, maar het resultaat kan van bedrijf tot bedrijf sterk verschillen. Het grootste bedrijf is daarmee nog niet het meest winstgevende bedrijf.

Nikkel

Na Australië heeft Rusland de beschikking over de grootste nikkelreserves ter wereld. Rusland is, anno 2014, met 17% van de wereldwijde productie, goed voor een derde positie op de lijst met nikkelproducenten. Nikkel is een belangrijke component voor de productie van roestvaststaal(RVS) en batterijen voor hybride voertuigen.
Door de aanzienlijke omvang van de Russische nikkelproductie leidt onrust binnen of aan de Russische landsgrenzen tot hogere nikkelprijzen en daarmee tot hogere RVS-prijzen wereldwijd.

Ruslands belangrijkste nikkelproducent is Norilsk Nickel. Het bedrijf heeft naast belangen in de nikkelproductie, aanzienlijke belangen in de productie van palladium en koper.

Titanium

Titanium is een zeer solide metaal en wordt toegepast in pantservoertuigen, ruimtevaartuigen, nucleaire installaties en de scheepsbouw. Grofweg 22% van de wereldwijde Titanium productie is in handen van Rusland.

VSMPO-Avisma is werelds grootste Titanium producent met een marktaandeel van 30%. Het bedrijf is grotendeels in het bezit van een Russische exportbedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in wapenleveranties.

Uranium

De Russische reserves zijn goed voor ongeveer 10% van het wereldwijde totaal, terwijl de productie goed is voor 8%. De belangen van de Russische bedrijven in voormalige Sovjet republieken zou genoemde percentages verder doen toenemen.

Er zijn diverse bedrijven actief op het gebied van uranium productie, maar al deze bedrijven zijn in handen van het Russisch agentschap voor uranium.

Overige delfstoffen

Naast voornoemde delfstoffen produceert Rusland nog een aanzienlijk hoeveelheid andere delfstoffen.

Diamanten en andere edelstenen

Rusland is, na Zuid-Afrika, de belangrijkste producent van diamanten. Het is goed voor ongeveer 20% van de wereldwijde diamantproductie. Daarnaast levert het grofweg 25% van de wereldwijde behoefte aan andere edelstenen.

PalladiumPalladium is een edelmetaal en wordt veelal gebruikt voor katalysatoren en tandheelkundige gereedschap. Met 41% van de wereldproductie is Rusland een hoofdrolspeler op de markt voor Palladium.

Magnesium

Rusland produceert net geen 5% van het wereldtotaal aan Magnesium. Het grootste deel van de magnesium productie in Rusland is voor VSMPO-Avisma, gevolgd door het bedrijf Solikamsk.

Kobalt

Kobalt wordt gebruikt in hoogwaardige machines zoals ruimteschepen en turbines. In Rusland wordt 8% van de totale wereldproductie aan kobalt gedolven.

Cadmium

Cadmium is vooral bekend van de cadmiumbatterijen. Rusland is goed voor ongeveer een twintigste deel van de wereldwijde cadmiumproductie.

Wolfraam

Wolfraam kent veel uiteenlopende toepassing zoals elektroden (voor lassen), gloeilampen en verwarmingselementen. Het metaal wordt wereldwijd gewonnen en Rusland heeft een aandeel van grofweg 4%.

Boor

Turkije heeft veruit de grootste reserves (74% van wereldwijde voorraad) boor (of borium), maar de Russische productie mag aanzienlijk genoemd worden en is naar schatting goed voor 9%.