Het Apenstaartje

We gebruiken het tegenwoordig dagelijks, het apenstaartje @, het teken dat op elk computerklavier meer slijtage vertoont dan welk ander teken ook. Waar komt het vandaan? Wat betekent het eigenlijk? Er zijn verschillende verhalen en hierbij maak ik een overzicht van wat er in het Nederlands, het Spaans en het Frans geschreven wordt over één van de meest gebruikte symbolen van vandaag. Het teken is nu zelfs opgenomen in de permanente designcollectie van het Museum of Modern Art van New York.

Tekens Toetsenbord

Volgens het Genootschap onze taal is de precieze herkomst van het @-teken onbekend. Ze verwijzen naar een boekje uit januari 2000 met de titel "Het Apenstaartje, zoektocht naar oorsprong en gebruik van het @-teken" waarin de schrijver Hans van Keken verslag uitbrengt over zijn speurtocht naar de oorsprong van het aparte teken. Het huidige gebruik is bedacht door Ray Tomlinson in 1971, die bij de tekens op het toetsenbord een teken zocht om de naam van de gebruiker te onderscheiden van de machine die de e-mail verzond. Het mocht geen teken zijn die in een naam kon voorkomen en zijn keuze viel op het teken @ dat bovendien in het Engels ook nog "at" (op) betekende en dat kwam dus goed uit voor de bedoeling van dat teken.
Het apenstaartje zoals iedereen het nu kent is dus eigenlijk niet zo oud. Maar het teken zelf bestaat al heel wat langer en hieronder volgen enkele voorbeelden van het gebruik van het @penstaartje.

@ in verschillende talen

In het Engels noemen ze het teken "at", in het Frans "arobas,arobase, arrobe, escargot" in het Spaans "arroba". Er worden allerlei leuke namen bedacht voor het veelgebruikte teken. In Italië "chiocciola", in Israël "shtrudel", "kattsvans" in Zweden etcetera. Apenstaartje in verschillende talen is te vinden bij Wikipedia in het Nederlands. Het is vaak een verwijzing naar de vorm van het teken dat allerlei associaties oproept met zaken die typisch zijn voor het land waar ze vandaan komen. De Nieuwe Spellinggids van de Nederlandse Taal heeft maar liefst drie benamingen voor het teken: "apenstaart(je), aapje, slingeraap". Het laatste heb ik eerlijk gezegd nog niemand horen zeggen maar ik zou een oproep willen doen om het meer te doen, het is wel de leukste naam vind ik. Stel je voor dat we iemands e-mail adres als volgt uitspreken "Herman slingeraap hotmail dot com".

De Spaanse connectie

In het Spaans zeggen ze "arroba" en het woordenboek van de REAL ACADEMIA ESPAÑOLA omschrijft het woord arroba als volgt

(Del ár. hisp. arrúb‘, y este del ár. clás. rub‘, cuarta parte).
[OLIST]f. Peso equivalente a 11,502 kg.
f. En Aragón, peso equivalente a 12,5 kg.
f. Pesa de una arroba.
f. Medida de líquidos que varía de peso según las provincias y los mismos líquidos.
f. Inform. Símbolo (@) usado en las direcciones de correo electrónico[/OLIST]

In de vijftiende eeuw werd het teken gebruikt door Spaanse en Portugese kooplieden als afkorting van het woord arroba. Dat woord is zoals vele Spaanse woorden dan weer afgeleid uit het Arabische "arrúb" dat vierde deel betekent.

Andere veronderstellingen

Volgens de linguist Berthold Louis Ullman is het teken ontstaan in de zesde eeuw door de samensmelting van twee letters die elkaar opvolgen, de a en de d van het Latijn. Dit is echter niet bewezen en zelfs weinig waarschijnlijk. Er zijn vooral op het internet ook theorieën te vinden die associaties maken met de Engelse uitspraak van het @-teken "at", waarbij al dan niet de aanduiding voor Anno "AD" is betrokken, Anno Domini.

Conclusie amig@s

Het apenstaartje bestond dus al lang voor de computer en e-mail. Het is eigenlijk toevallig omdat het op het toetsenbord aanwezig was en eigenlijk weinig werd gebruikt dat het nu net een van de meest gebruikte tekens is geworden. Een nieuw gebruik is in Spanje om het apenstaartje te zetten in woorden die eindigen of -os of -as. Bijvoorbeeld "amig@s" gebruikt men als men zowel vrienden als vriendinnen wil aanspreken in een e-mail.