Coding bootcamps: programmeur in enkele weken tijd

Een computertaal bestaat uit een set instructies die computers kunnen begrijpen. Maar de tijd dat programmeren alleen bedoeld was voor computers, is voorbij. Een toenemend aantal apparaten in ons dagelijks leven communiceert via het internet (Internet of Things). Zo kennen we anno 2017 ‘slimme’ lampen en thermostaten die onze woning kunnen veranderen in een ‘smart’ omgeving. Ook die producten worden gecodeerd. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, maar het aantal geschoolde programmeurs dat nodig is om dat alles aan te sturen, blijft achter. Het tekort aan programmeurs zou volgens de Europese Commissie in het jaar 2020 al pakweg 1 miljoen mensen bedragen. Zogenaamde 'Coding Bootcamps' spelen in op de grote vraag naar programmeurs. Ze schieten als paddenstoelen uit de grond. De beloften van die bootcamps klinken verleidelijk, maar wat zit erachter? En zullen ze op termijn de reguliere ICT-opleidingen kunnen vervangen?

Inhoud

• Wat is coding?
• Waarom coderen zo belangrijk is
• Het fenomeen bootcamp
• Traditionele opleidingen voor programmeur aan Hogeschool en Universiteit kosten te veel tijd
• Hoe realistisch zijn de beloften van deze coding bootcamps?
• Zinvol alternatief voor HBO opleiding informatica?
• Het belang van aanvullende scholing in de IT-branche

Wat is coding?

Coding, de Engelse benaming voor coderen of programmeren, is in zijn meest simpele betekenis ‘een computer vertellen wat die moet doen’. Dat houdt in dat je stapsgewijze opdrachten (instructies) schrijft die de computer moet opvolgen. Computers zijn immers geen slimme apparaten, maar ze zijn wel erg gehoorzaam. Ze zullen precies doen wat je ze wilt laten doen, zolang je ze maar vertelt hoe ze het moeten doen. Er zijn veel verschillende codeertalen, elk ontworpen voor specifieke toepassingen. Voorbeelden hiervan zijn:

• 'C', een 'low level' maar snelle programmeertaal, die ideaal is voor alles wat grafisch gedomineerd is, zoals games;
• Of Javascript, speciaal ontworpen voor de omgang met webinhoud;
• en Perl, een multifunctionele programmeertaal die vaak wordt aangeduid als het 'Zwitsers zakmes' van programmeren.

Waarom coderen zo belangrijk is

Computercode is de drijvende kracht achter onze digitale samenleving. Wie eens zorgvuldig om zich heen kijkt, zal zich realiseren hoezeer we omringd zijn door computercode, niet alleen op ons werk, maar ook in het dagelijks leven:

• het koffiezetapparaat is geprogrammeerd, en ook de lift;
• in de supermarkt wordt de streepjescode bij de kassa gescand;
• vrijwel ieder van ons bezit een mini-computer die we altijd bij ons hebben: de smartphone;
• ook worden er dankzij de digitalisering vrijwel dagelijks nieuwe bedrijfsmodellen bedacht. Airbnb, Uber, Facebook of WhatsApp zijn bijna niet meer weg te denken. Die zijn allemaal mogelijk gemaakt met computercode.

Elke website, elke smartphone-app, elke rekenmachine, ja zelfs elke magnetron, is afhankelijk van computercode om te kunnen werken. Dat maakt programmeurs tot de architecten van onze digitale maatschappij. Ook banen die niet direct verband houden met computerwetenschappen (denk aan het bankwezen, geneeskunde en journalistiek), zijn gediend bij mensen met een goede kennis van programmeren en coderen.

Baan van programmeur lange tijd ondergewaardeerd

De meeste mensen hebben echter geen idee hoe computerprogramma's werken. Ze kunnen geen computercode lezen, laat staan schrijven. En laten we eerlijk zijn: de ICT werd lang niet gepresenteerd als een aantrekkelijk werkterrein. Vaak worden computerwetenschappers in de media nog steeds afgeschilderd als eenzame geeks die de hele dag voor hun scherm zitten en niet veel sociale vaardigheden uitstralen.

Het fenomeen bootcamp

Een bootcamp is van oorsprong een militair trainingskamp voor rekruten die daar hun basisopleiding kregen. De benaming 'boot' houdt verband met de zware laarzen die in dergelijke kampen veelal moesten worden gedragen. Later werd de term bootcamp ook gebruikt voor trainingskampen die zich bezig hielden met de heropvoeding van criminelen of ontspoorde jongeren. Dergelijke bootcamps werden gekenmerkt door discipline, vernedering, ontbering en uitputting. Men werd er gedrild om op zo kort mogelijke termijn weer als fatsoenlijke burgers in de maatschappij terug te keren.

Trainings- of opleidingsconcept

Nog weer later raakte de term bootcamp ingeburgerd voor trainingen of opleidingen van de meest uiteenlopende aard, trainingen die niet noodzakelijk een fysiek karakter hadden. Eigenlijk kunnen bootcamps in ruime zin nog het best worden aangeduid als opleidingsconcepten die in recordtempo bepaalde basisvaardigheden moeten bijbrengen. Zo ook coding bootcamps: het zijn praktijkgerichte intensieve digitale trainingen. Spoedcursussen zogezegd, met als kenmerkend element dat de vereiste kennis in enkele weken tijd wordt bijgebracht. De deelnemers worden in no time 'klaar gestoomd', 'gedrild' zo men wilt. Tot zover de gelijkenis met de bootcamps voor militairen. Een kampement in de open lucht of noemenswaardige fysieke inspanning, komen er niet aan te pas.

Traditionele opleidingen voor programmeur aan Hogeschool en Universiteit kosten te veel tijd

Uit cijfers eind 2017 aangeleverd door vacaturesite Indeed, bleek dat pakweg ⅓ deel van alle IT-vacatures in ons land niet kan worden ingevuld. Met name de vraag naar programmeurs is erg groot. Daar komt bij dat de traditionele scholing aan Hogescholen en Universiteiten als te log en te lang wordt ervaren. Of zoals een programmeur oude stijl het uitdrukte: “Toen ik eind vorige eeuw programmeur werd, diende ik me eerst door 4 jaar wiskunde heen te worstelen, nog eens aangevuld met natuurkunde”. Mede als gevolg van dergelijke overbodige ballast, is men simpelweg niet in staat om de vraag bij te benen.

Stoomcursussen als alternatief

Aanbieders van stoomopleidingen (in Nederland onder meer Code Institute, The App Academy en Development Bootcamp) beweren cursisten zonder enige voorkennis klaar te stomen tot programmeur. Hun bootcamps hebben nagenoeg allemaal dezelfde insteek:

• een 12 weken durend programma;
• minimaal 70 lesuren per week;
• cursusgeld variërend tussen 10.000 en 20.000 dollar;
• de keuze tussen een klassikale training of parttime opleiding op afstand met toewijzing van een persoonlijk begeleider.

Hoe realistisch zijn de beloften van deze coding bootcamps?

"We brengen je in 12 weken het programmeren bij en helpen je met een succesvolle toegang tot het beroep van programmeur." Met dergelijke aantrekkelijke beloften adverteren de meeste coding bootcamps. Veel aanbieders gaan zelfs zo ver dat ze een ‘geld-terug-garantie’ geven als men korte tijd na de opleiding geen baan als programmeur heeft gevonden. Maar de prijs van veel van die aanbiedingen is dan ook niet misselijk: prijzen van tienduizenden euro’s zijn geen uitzondering. Maar zijn die beloftes realistisch, of wordt hier veel geld verdiend aan de hoop van mensen op een snelle baan, zonder dat zij daar voor langere tijd van zullen profiteren? Met andere woorden: kan een programma van 12 weken aan kandidaten naast actuele expertise ook vaardigheden bieden die hem in staat stellen de dynamische technologische ontwikkelingen over pakweg 10 jaar nog bij te benen?

Positieve ervaringen bij geslaagde cursisten

Een voorzichtig "ja" is wellicht op zijn plaats. Navraag onder cursisten van coding bootcamps door 'Course Report' (misschien niet helemaal zonder eigenbelang) benadrukt het succes van de spoedcursussen. 665 Geslaagden van 44 verschillende opleidingsinstituten verstrekten informatie over hun carrière na het voltooien van de bootcamp:

• vier maanden na het voltooien van het programma had 89 procent van de afgestudeerden een baan;
• hun salaris verbeterde met gemiddeld 18.000 dollar. Daarmee hadden ze het gemiddelde inschrijfbedrag van 11.852 dollar voor de bootcamp al weer terugverdiend.

Zinvol alternatief voor HBO opleiding informatica?

Moeten bestaande informatica-opleidingen bang zijn voor coding bootcamps? Een nadere analyse van degenen die er hun certificaat behaalden, kan wat dat betreft interessante inzichten geven:

• de gemiddelde deelnemer aan een coding bootcamp is 31 jaar;
• hij heeft al 7,5 jaar beroepservaring;
• in bijna 80% van de gevallen is men ook al in het bezit van een HBO diploma;
• en minder dan drie procent van de ondervraagden had helemaal geen schoolervaring.

Bootcamp eerder te beschouwen als gerichte vervolgopleiding

Afgaande op deze gegevens biedt een bootcamp weliswaar geen volwaardige opleiding, maar moet men die beschouwen als een gerichte "vervolgopleiding". Misschien ligt het geheim van hun succes wel in deze combinatie van:

• een academische of HBO-opleiding;
• enkele jaren professionele ervaring;
• en een geconcentreerde, praktijkgerichte coderingstraining.

Het belang van aanvullende scholing in de IT-branche

Meer en meer werknemers in de IT-branche van 45 en ouder, verliezen hun baan en komen nergens meer terecht. Ze kunnen niet meer omgaan met de snelle technologische veranderingen. Kennis die 20 jaar geleden nog tot de basisuitrusting van de computerwetenschapper behoorde, is tegenwoordig niet meer gevraagd. Aanvullende scholing en opleiding zijn nodig om oudere werknemers voor de IT-branche te behouden.