De ademhaling, de controle hiervan en de patronen

In dit artikel zal ik een klein stukje achtergrondinformatie vertellen over de ademhaling in het algemeen, hoe deze gemeten moet worden en waar je dan op moet letten en als laatste welke ademhalingspatronen er nou eigenlijk zijn met afbeeldingen erbij.

Ademhaling

Door middel van ademhaling wordt zuurstof uit de buitenlucht opgenomen, dat vervolgens in het bloed terechtkomt, en wordt koolzuur uit het lichaam uitgestoten. Ademhaling vindt plaats in de longen en luchtwegen (neus- en keelholte, strottenhoofd en luchtpijp). De ademhaling wordt geregeld door het ademcentrum in de hersenen. De belangrijkste ademhalingsspieren zijn het diafragma (dit is het middenrif) en tussenribspieren. Soms zijn deze spieren verzwakt en kunnen ze niet meer voor voldoende ventilatie zuurstof zorgen.

Controle ademhaling

Bij de ademhaling dient te worden gelet op:

Snelheid;
Regelmaat;
Diepte;
Reuk;
Geluid.

Let, ter herkenning van symptomen van dyspnoe (bemoeilijkte ademhaling), ook op het gelaat van de cliënt:

Benauwde gelaatsuitdrukking;
Cyanose (het blauw kleuren van de huid);
Bewegen van de neusvleugels;
Heftige op en neergaan van de borstkas;
Bewegen van de spieren in de hals.

Snelheid van de ademhaling
De snelheid van de ademhaling wordt bepaald door het aantal ademhalingen per minuut. De snelheid van de ademhaling varieert met de leeftijd. Het aantal ademhalingen per minuut is bij:

Volwassen: 15-17
Tieners: 12-20
Kinderen 2-12 jaar: 20-30
Zuigelingen: 30-50
Per minuut wordt 2-3 keer diep ingeademd.

Regelmaat van de ademhaling
De regelmaat van de ademhaling wordt bepaald door de duur van de pauzes tussen in- en uitademingen.

Diepte van de ademhaling
De diepte van de ademhaling wordt bepaald door de hoeveelheid in- en uitgeademde lucht per keer.

Geluid van de ademhaling
Aan het geluid van de ademhaling kunnen afwijkingen aan de normale onbelemmerende ademhaling worden beluisterd. Bijvoorbeeld:

Een piepende ademhaling bij benauwdheid.
Een rochelende ademhaling bij vocht of slijm in de luchtwegen.

Tellen van de ademhaling

De ademhalingsfrequentie wordt geteld door te kijken naar het op en neer gaan van de borst van de cliënt. Bij de cliënt kan een borst- of een buikademhaling op de voorgrond staan. Over het algemeen komt een gecombineerde ademhaling voor. Tel elke in- en uitademhaling voor één ademhaling. Begin bij de inademing te tellen. De opgaande beweging is de inademing. Om de beweging duidelijker te zien kan een arm van de cliënt over de borst worden gelegd.

De ademhaling kan worden geteld met een zandloper (polsteller) of horloge met secondewijzer. Het aantal slager per minuut wordt vastgesteld. Tel de ademhaling bij volwassenen en kinderen gedurende 30 seconden en vermenigvuldig de uitkomst met twee. Tel gedurende 1 minuut als de ademhaling afwijkend lijkt.

Ademhalingspatronen

Onderstaande tabel geeft verschillende (afwijkende) ademhalingspatronen weer.

[TD]Apnoe: tijdelijke afwezigheid van de ademhaling; kan periodiek optreden.

Benaming	Patroon	Mogelijke oorzaken
Eupnoe: Normale ademhaling		[/TD]
	Mechanische obstructie van de luchtwegen; Aandoeningen die het ademcentrum in de hersenen beïnvloeden
Hyperpnoe: diepe en licht versnelde ademhaling		Lichamelijke inspanning
Tachypnoe: versnelde ademhaling		Koorts Longontsteking
Cheyne-Stokes: snelle en diepe ademhalingen, vervlakkend totdat een pauze (20-60 seconden) intreedt		Verhoogde hersendruk Ernstige hartdecompensatie Nierinsufficiëntie Meningitis Overdosis medicijnen Zuurstofgebrek in de hersenen
Kussmaul: snelle (>20/min), zeer diepe (op zuchten lijkende), moeizame ademhaling, zonder pauze		Nierinsufficiëntie of stofwisselingsstoornissen

Aandachtspunten bij controle van de ademhaling

De ademhaling kan veranderen wanneer de aandacht er op wordt gevestigd. Emoties beïnvloeden de ademhaling. Tel eventueel de ademhaling meteen na het polstellen zonder het de cliënt te zeggen, terwijl de vingers nog aan de pols liggen.