Spreekbeurt: Dolfijnen

Er wordt o.a. uitleg gegeven over het sociale gedrag, krijgen van jongen, slapen, eten, zwemmen, kenmerken en soorten dolfijnen.

• Dolfijnen zijn zoogdieren
• Soorten dolfijnen
• Kenmerken van dolfijnen
• Zwemmen
• Wat eten dolfijnen
• Hoe slapen dolfijnen
• Hoe krijgen ze jongen
• Sociaal gedrag van dolfijnen

Dolfijnen zijn zoogdieren

Om te beginnen zijn dolfijnen zoogdieren, net als honden, katten en mensen. Dolfijnen zijn geen vissen, zoals je misschien zult denken. Het verschil met vissen is dat zoogdieren:

• Levende jongen krijgen, terwijl vissen eitjes leggen.
• Hun jongen zogen (oftewel borstmelk geven), vissen doen dat niet bij hun jongen.
• Ademhalen met hun longen (daarom moeten dolfijnen regelmatig boven water komen om lucht te halen); vissen halen zuurstof uit het water via hun kieuwen.
• Warmbloedig zijn (lichaamstemperatuur 37°C) / vissen koudbloedig.
• Behaard zijn / vissen niet. Natuurlijk hebben dolfijnen niet overal haartjes, want dat zou lastig zijn bij het zwemmen, maar ze hebben wel nog haren op het puntje van hun snuit.

Soorten dolfijnen

Er zijn 61 soorten dolfijnen bekend, maar het kan nog zijn dat er meer soorten worden ontdekt. De namen dolfijn, walvis en bruinvis worden vaak door elkaar gehaald. Wat bij ons een dolfijn wordt genoemd, heet ergens anders in de wereld soms een walvis of een bruinvis. Tegenwoordig worden alle dolfijnen, bruinvissen en walvissen met tanden in een groep ingedeeld. Walvissen zonder tanden behoren tot een andere groep. De eerste groep bestaat uit potvissen, bruinvissen en zes hoofdsoorten dolfijnen.

De zes hoofdsoorten zijn:

• Spitssnuitdolfijnen
• Zeedolfijnen
• Narwal en beloega
• Indus en Gangesdolfijn
• Orinocao en Amazonedolfijn
• La Plata en Jangtsekiang dolfijn

De zwarte dolfijn is de grootste dolfijn en behoort tot de spitssnuitdolfijnen. De orka en de tuimelaar zijn bekende zeedolfijnen. Vooral de tuimelaars zijn erg bekend, omdat je die in dolfinariums ziet. Dit komt omdat tuimelaars het best van alle dolfijnen getraind kunnen worden. Flipper van de televisie was ook een tuimelaar. De Indus, Ganges, Orinoca, Amazone, La Plata en Jangtsekiang dolfijn zijn rivierdolfijnen. Ze zwemmen dus in een rivier in plaats van in de zee.

Enkele verschillen tussen al die dolfijnensoorten:

• Sommige dolfijnen hebben een spitse snuit, zoals de tuimelaar en de snaveldolfijn. De dwerggriend heeft een stompe snuit.
• Narwals en beloega's hebben een bol voorhoofd en net geen snuit, waarbij een narwal mannetje een hele lange tand heeft.
• De gevlekte dolfijn heeft vlekken op zijn huid, zoals zijn naam ook al zegt. Net als de spitssnuitdolfijn. Terwijl de zandloperdolfijn en de gestreepte dolfijn strepen hebben. De zuidelijke gladde dolfijn en de orka zijn zwart-witte dolfijnen. Veel andere dolfijnen hebben een effen huid waarvan de kleur kan verschillen. Een tuimelaar is grijs, de zwarte dolfijn is zwart en de beloega is wit.
• De lengte van dolfijnen kan ook verschillen. Een zwarte dolfijn kan wel 12 meter lang worden, een orka 9 meter, een tuimelaar bijna 4 meter en een kortsnuitdolfijn maar 1,5 meter.
• Een langsnuitdolfijn heeft de meeste tanden (172 tot 252), terwijl een tuimelaar 80 tot 94 tanden heeft.

Kenmerken van dolfijnen

Dolfijnen hebben goede ogen, daarmee kunnen ze veel zien boven water. Maar onder water kunnen ze natuurlijk niet ver kijken. Om te voorkomen dat ze onder water overal tegenaan zwemmen gebruiken ze sonar. Sonar werkt als volgt: Een dolfijn maakt telkens hele hoge geluidjes, die wij niet kunnen horen. Als die geluidsignalen ergens tegenaan botsen, komen de geluidsignalen weer terug bij de dolfijn. Een dolfijn vangt het teruggekaatste geluid dan weer op met zijn onderkaak en dan weet een dolfijn dat hij moet uitwijken. Met sonar kan een dolfijn tot zo'n 100 meter ver "zien". Voor gewone geluiden gebruikt een dolfijn zijn oren. De oren zijn 2 kleine gaatjes en zitten achter de ogen.

Dolfijnen hebben 3 vinnen. 1 rugvin en 2 borstvinnen. De borstvinnen noemen we flippers. Nu weten jullie gelijk ook hoe Flipper aan zijn naam is gekomen. Bovendien heeft een dolfijn een stevige platte staart. Hoe groter een dolfijn is, hoe ouder hij kan worden. Bruinvissen worden ongeveer 15 jaar, tuimelaars ongeveer 40 jaar oud en hele grote dolfijnen kunnen wel 100 jaar oud worden. Een dolfijn haalt met zijn blaasgat adem. Z'n blaasgat zit boven op zijn hoofd en is eigenlijk zijn neus. Om adem te halen moeten dolfijnen regelmatig boven water komen. Een tuimelaar kan 15 minuten onderwater blijven. Andere dolfijnen kunnen soms een uur onderwater blijven. Dolfijnen maken geluid met hun blaasgat door deze open en dicht te doen (geluid laten horen). Het gewicht kan ook erg verschillen. Een tuimelaar weegt bijvoorbeeld 300 kilo.

De meeste dolfijnen hebben een schutkleur, ze zijn van onderen licht en aan de bovenkant donker. Bij de verschillen tussen de soorten heb ik al wat over de kleur van de huid verteld. De huid van een dolfijn voelt aan als nat rubber. Meestal is het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes slecht te zien. Bij sommige soorten is een vrouwtje kleiner dan een mannetje. Bij de narwal heeft het mannetje een lange tand en het vrouwtje niet.

Zwemmen

Met de rugvin houdt een dolfijn zichzelf in evenwicht. En zijn borstvinnen gebruikt hij om te sturen. Een dolfijn gebruikt zijn platte staart om voor en achteruit te zwemmen en om te springen. Een tuimelaar kan wel 6 meter hoog springen. Dolfijnen zijn snelle zwemmers. Ze kunnen ongeveer 55 kilometer per uur zwemmen; dat is net zo snel als een tornado.

Wat eten dolfijnen

Een dolfijn heeft 4 magen. 1 daarvan is voor het bewaren van eten, hij gebruikt hem als hij veel vis binnen krijgt. Een dolfijn eet vis, garnalen, inktvis of schelpdieren. Een tuimelaar eet wel 8 kilo per dag, maar een vrouwtje die een babydolfijn heeft eet wel meer. Een orka eet ook andere dolfijnen en zeehonden. Wel erg raar vind je niet, want jij eet je neefje of nichtje toch ook niet op. Nou, de orka wel.

Hoe slapen dolfijnen

Dolfijnen slapen nooit echt. Ze moeten aan de oppervlakte blijven om adem te halen, maar ze moeten ook op blijven letten voor gevaren. Daarom slapen de hersenshelften van een dolfijn om de beurt. Je kunt zien dat dolfijnen slapen als ze aan de oppervlakte dobberen en hun ogen half dicht hebben.

Hoe krijgen ze jongen

Pas als een vrouwtjes dolfijn 6 jaar is kan ze jongen krijgen Een vrouwtje is bijna een jaar zwanger van een jong. Ze krijgt maar 1 jong per keer. De staart van het jong komt het eerst ter wereld, daarna pas de rest van het lichaam, omdat het jong anders direct zou verdrinken. Bij de meeste andere zoogdieren komt eerst het hoofd. Als het jong geboren is moet moeder dolfijn het jong gelijk naar boven duwen met haar snuit om adem te halen. Een jong drinkt 2 keer per uur bij zijn moeder. Het jong zuigt niet zelf, maar de moeder spuit dan melk in de bek van het jong. Na 3 maanden gaat het jong vis eten.
Een jong hoeft in het begin nauwelijks zelf te zwemmen. Het zwemt zo vlak naast zijn moeder dat hij meegezogen wordt. Dit heet in de "slip-stream" zwemmen.

Andere dolfijnen die in de beurt van het jong komen worden de eerste weken weggejaagd door moeder dolfijn. Pas na een aantal weken mag een jong met andere vrouwtjesdolfijnen mee zwemmen. Het hangt van het soort af hoe groot een jong bij de geboorte is. Tussen de halve meter bij een dwerggriend en 4,5 meter bij een zwarte dolfijn. Dolfijnen voeden hun jongen 2 jaar of langer op. Daarna moeten ze zichzelf kunnen redden.

Sociaal gedrag van dolfijnen

Dolfijnen leven meestal in groepen. Ze jagen ook in groepen. Dat doen ze op een hele handige manier. Ze sluiten hun prooien in zodat deze geen kant meer op kunnen. Alleen wanneer er weinig eten is, zijn de groepen klein of is een dolfijn alleen. Dit zie je vooral bij rivierdolfijnen. Als een dolfijn ziek is en niet zo snel meer als de rest meer kan zwemmen, helpen de andere dolfijnen hem met zwemmen en laten hem niet alleen. Dolfijnen zijn heel speels. Als dolfijnen spelen bijten ze elkaar soms met hun tanden. Als ze vechten gebruiken ze niet hun tanden, maar hun snuit. Ze stoten dan tegen de buik van hun tegenstander. Ze kunnen met dat stoten zelfs een orka of een haai dood maken. Dolfijnen zijn erg bevriend met de mens. Ze komen daarom vaak naast een boot zwemmen. Dolfijnen zijn niet bang voor mensen. Als er iemand in het water duikt komen ze nieuwsgierig kijken wie er in het water duikt. Dolfijnen redden ook mensen denk maar aan Flipper. Als dolfijnen jou redden mag je hun rugvin vast houden.