Het stenen bruidsbed

De klassieker 'Het stenen bruidsbed' van Harry Mulisch is verplichte lectuur voor vele studenten. Met deze korte samenvatting kan je starten met het schrijven van je eigen recensie.

Samenvatting verhaal

Het verhaal draait rond de Amerikaanse Norman Corinth. Hij wordt 13 jaar nadat hij, als oorlogspiloot in de Tweede Wereldoorlog, de stad Dresden bombardeerde uitgenodigd op een tandartscongres in deze stad. Tijdens dit bombardement werd zijn eigen vliegtuig beschoten en hierbij raakte hij zwaargewond. Er werd wat plastische chirurgie toegepast op zijn gezicht, dat zwaar toegetakeld was, maar de schade is nog steeds zichtbaar.

Hij heeft het niet alleen lichamelijk zwaar te verduren gehad maar ook mentaal. Zo loopt het huwelijk met zijn vrouw op niets uit. Het is dan ook een meevaller dat hij afgehaald wordt door Hella Viebahn, een soort van hostess/gids die het congres begeleidt en ook nog eens gescheiden blijkt te zijn.

Corinth gaat de stad wat verkennen en volgt een rondleiding. Zo komt hij op een heuvel terecht van waarop hij het beschadigde Dresden kan bekijken. Schade waar hij medeverantwoordelijk voor is. Hij voelt zich dan ook heel zwak.

Na enige terughoudendheid blijkt dat Hella niet alleen maar ‘gids’ wil zijn voor Corinth, wat hem natuurlijk goed uitkomt. Hij belandt met haar in bed maar heeft daarna geen aandacht meer voor haar en zet zijn zinnen op een andere vrouw.

Corinth maakt kennis met een Westduitser genaamd Schneiderhahn die net zoals hij genoeg heeft van de speeches ed. en zo gaan ze samen op stap in Dresden. Ze ontdekken meer van de stad en van elkaars verleden. Zo komt hij van Schneiderhahn te weten dat hij in concentratiekampen gewerkt heeft. Dat denkt Corinth toch tenminste. Later blijkt dit niet te kloppen en komt hij er dus achter dat Schneiderhahn gelogen heeft. Hij wordt kwaad en rijdt midden in de nacht naar hem toe en slaat hem in elkaar. Deze laatste denkt dat Corinth hem slaat omdat hij iets te maken had met de concentratiekampen maar het is net andersom. Omdat hij niets te maken had met de kampen is Corinth woest. Uiteindelijk vlucht hij bij Schneiderhahn met z’n auto en steekt deze nadien in brand. Zijn verleden is hem helemaal duidelijk geworden.

Doorheen het verhaal zijn er enkele ‘gezangen’ die vertellen over het gebombardeerde Dresden. Deze gezangen spoken precies door zijn hoofd.

De personages

Norman Corinth

De protagonist in dit verhaal is Norman Corinth, een Amerikaan. Hij is tandarts en krijgt een uitnodiging op een congres voor tandartsen in Dresden. Wanneer hij aankomt lijkt hij wat zwak en niet op zijn gemak. Hij hoort dan ook vaak dingen. Het is net alsof het spookt in zijn hoofd. Om alles een plaats te geven en de realiteit te ontvluchten zet hij het op een drinken. En zoekt hij toevlucht tot Hella, hoewel hij een vrouw heeft. Maar zijn huwelijk zit dan ook niet helemaal snor. In het begin lijkt hij een zwak persoon maar naarmate het boek vordert wordt hij sterker, manipulatiever en slimmer. Hij is erg geïnteresseerd in het verleden van anderen en later blijkt dit omdat hij zelf een schokkend verleden heeft. Je weet wel dat hij betrokken was bij bombardementen maar pas op het einde bleken deze bombardementen Dresden als doelwit te hebben. Zijn lichaam draagt nog duidelijk schade van deze bombardementen, hij werd immers zelf neergeschoten. Er is een poging gedaan zijn gezicht te herstellen d.m.v. plastische chirurgie maar hier hield hij ook littekens aan over.

Hella Viebahn

Hella is een Duitse die hostess/gids is op het congres dat Corinth bezoekt. Zij moet de buitenlandse gasten begeleiden dus ook Corinth. Al van in het begin voelt Corinth meer voor haar maar ze gaat niet in op zijn avances. Uiteindelijk belandt ze toch met hem in bed en wil later meer, maar dan houdt Corinth op zijn beurt de boot af. Haar naam is afgeleid van ‘Helena’, een personage uit de Ilias van Homerus. Helena was de oorzaak van de oorlog in Troje en dit verwijst naar Hella die zelf ook een verleden heeft met oorlog, maar dan met Wereldoorlog II. Hella lijkt, in tegenstelling tot Corinth, een sterk persoon die alles onder controle heeft en haar leven leidt hoe ze het zelf gepland heeft. Toch heeft ze enkele inzinkingen. Ze huilt om Corinth en wordt emotioneel wanneer Schneiderhahn vertelt over de oorlog en de concentratiekampen. Ze heeft immers zelf in een concentratiekamp gezeten. Ook heeft ze nog een kind gehad waarvan ze nu de melktand nog steeds om haar hals draagt.

Schneiderhahn

Schneiderhahn is ook een tandarts en aanwezig op het congres. Hij ontmoet Corinth en samen trekken ze de stad in om het saaie congres te onvluchten. Net als Hella lijkt hij een sterke persoonlijkheid. Hij is leuk gezelschap en dient alles van weerwoord. Filosoferen is dan ook een van zijn leukste bezigheden en discussies voeren hoort daarbij. Zijn filosoferen gaat vaak over de oorlog in Dresden. Hij zegt zelf een groot voorstander te zijn van het communisme en verteld geregeld over de concentratiekampen. Zo wekt hij bij Corinth de indruk dat hij zelf een nazi was en sterker nog, dat hij in een concentratiekamp werkte. Corinth wil hier meer over weten en zet Hella in om deze informatie voor hem in te winnen. Zo ontdekt hij dat hij helemaal niet in een concentratiekamp werkte maar voor een buitenlands spionagebedrijf. Corinth dacht dat hij een ‘medestander’ gevonden had, iemand die ook schuld trof in deze oorlog. Hij kan het dan ook niet verkroppen dat Schneiderhahn geen oorlogsmisdadiger is en krijgt ruzie met hem en slaat hem zelfs in elkaar.

Andere personages

• Günther: Chauffeur van Corinth in Dresden. Hij weet alles over de stad en kent ze als zijn broekzak.
• Ludwig: Gastheer die Corinth ontvangt in zijn verblijfplaats in Dresden. Ook hij weet allerhande zaken te vertellen over Dresden, en dus ook over het verleden van Dresden.
• Eugène: Hij verblijft tegelijkertijd als Corinth in hetzelfde gebouw. Hij wil vaak en veel aandacht van Corinth, te veel zelfs om het gewoon vriendschappelijk te houden…

Auteur

Harry Kurt Victor Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 te Haarlem als enige zoon van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Zijn vader was afkomstig van het toenmalige Oostenrijk-Hongarije ( nu Tsjechië ) maar verhuisde na de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. Zijn moeder is een joodse, geboren in Antwperen. Hoewel ze thuis Duits spreken wordt hij opgevoed met Nederlands. Zijn ouders scheiden in 1936 en zijn moeder verhuist naar Amsterdam en zo komt het dat Mulisch verder opgevoed wordt door de huishoudster, Frieda Falk.

Doordat zijn moeder joodse is, is hij dus zelf halfjoods maar door zijn vader kan hij toch uit de concentratiekampen gehouden worden.

In 1946 schrijft hij zijn eerste verhaal, ‘Mijn kamer’. Dit verhaal geeft zijn schrijfstijl weer die lijkt op die van Multatuli en Dostojewski, die hij vaak las in zijn jeugdjaren.

Mulisch schrijft vaak donkere verhalen met veel emotie. Hij voelt zich erg betrokken de politieke en maatschappelijke gebeurtenissen in de jaren zestig en schrijft dan ook vaak over het communisme en de oorlog.

Oorlogsverhalen zijn niet de enige verhalen die hij schrijft. Zo schrijft hij ook romans, toneelstukken,… Toch zijn deze werken verbonden met elkaar. Zo hebben zijn eigen belevenissen een grote invloed op zijn verhalen en schrijfstijl. Dood en oorlog, zoals eerder gezegd, zijn vaak het onderwerp van zijn werken(Het stenen bruidsbed past hier helemaal in).

Ook de Griekse mythe fascineert hem. Veel van zijn verhalen zijn dan ook gebaseerd op het Griekse theater. De speelduur van ‘Het stenen bruidsbed’ is 48 uur, het dubbel van de speelduur van een Grieks theaterstuk. Er is een protagonist (Corinth) die door twee antagonisten (Hella en Schneiderhahn) in contact wordt gebracht met zijn noodlot. Er zijn dan ook veel verwijzingen naar de Ilias van Homerus en de Trojaanse oorlog.

Het boek

Schrijfstijl

Harry Mulisch’ schrijfstijl én spelling zijn bewaard in dit boek hoewel dit soms wel verwarrend is omdat deze toch wel wat verschilt van de nieuwe spelling. Het boek moet je dus des te aandachtiger lezen wat je ook meer laat nadenken.

Thema

Het centrale thema in dit boek is natuurlijk oorlog, zoals zovele boeken van Mulisch. Het draait niet rond een oorlog die aan de gang is maar die jaren eerder gewoed heeft. Psychologie is ook een belangrijk thema. Corinth draagt duidelijk schade van deze oorlog, lichamelijk en mentaal, en wil zich helemaal verdiepen in het verleden van deze oorlog. Zo wil hij ook het verleden weten van iedereen die hij daar tegenkomt.

Opbouw

Het boek telt 179 bladzijdes en is opgedeeld in 5 hoofdstukken. Er zijn drie ‘gezangen’ verwerkt in de hoofdstukken. Men vindt er een terug in hoofdstuk 2, 3 en vier.

Keuze titel

Corinth gaat met Hella naar bed in het boek en zegt daarbij: “ iedere keer is de eerste”. Net als een bruidsbed waar een maagd voor het eerst met haar echtgenoot naar bed gaat. Corinth laat Hella al snel links liggen, vandaar dus dat het bruidsbed in steen verandert.

Vertelperspectief

Auctoriëel/personeel vertelstandpunt. Er zijn wel enkele passages die geschreven zijn in de Ik-persoon.