Boekverslag "Concept M" van Aafke Romeijn

Concept M van Aafke Romeijn gaat over een jonge vrouw met kleurloosheid, een ziekte waartegen nog geen geneesmiddel is ontdekt. Er is één regeringspartij, de Middenpartij van Stork en één zorgverzekeraar, de Zorgverzekeringsbank. Na verloop van tijd ontstaan problemen met winning en productie van de benodigde grondstoffen voor het geneesmiddel kleurstof in het Midden-Oosten. Minister-president Stork wordt beticht van belangenverstrengeling, hij is mede-eigenaar van een bedrijf in medische hulpmiddelen en blijkt de overheidsfinanciering voor medische vindingen verdubbeld te hebben.

Inhoud boekverslag

• Algemene informatie
• Samenvatting Concept M
• Personen
• Symbolen en motieven
• Titelverklaring Concept M
• Thema
• Plaats, tijd en perspectief
• Evaluatie
• Over Aafke Romeijn

Algemene informatie

• Titel: Concept M
• Auteur: Aafke Romeijn
• Geboortedatum: 1 december 1986
• Eerste druk: 2018
• Uitgeverij: De Arbeiderspers
• Omslagillustratie: Siebe Bluijs
• Aantal pagina's: 252
• ISBN: 978 90 295 1005 9

Samenvatting Concept M

Hava Gerritsen

Het boek begint op een mooie dag in mei 2020, hoofdpersoon Hava Gerritsen is in haar auto op weg naar een persconferentie. Ze is anders dan anderen, haar huid, haren en nagels zijn kleurloos. Gerritsen is niet de enige zonder kleur en niemand weet precies hoe de kleurloosheid is ontstaan. Men vermoedt dat de ziekte is veroorzaakt door een vitaminepreparaat dat in de vijftiger en zestiger jaren en masse door huisartsen werd voorgeschreven aan vrouwen die in verwachting waren.

Hava studeert Germanistiek in Utrecht, op dezelfde universiteit waar haar vader Gerbrand Germanistiek geeft. Dat had ze ook in haar geboorteplaats Nijmegen kunnen doen maar ze wil op eigen benen staan. Met haar moeder Marijke heeft ze een wat moeizame moeder-dochterrelatie, Marijke schrijft artikelen voor opiniebladen en komt op voor de belangen van kleurlozen. Haar dochter wil juist dat mensen na gaan denken over de uitzonderingspositie van kleurlozen.

Kleurloosheid

Niet alleen in Nederland, maar ook in de ons omringende landen worden kleurloze baby´s geboren. In het begin stierven de baby´s snel na de geboorte, later kwamen er medicijnen op de markt waarmee de kinderen weliswaar langer bleven leven maar alsnog op achtjarige leeftijd stierven. Pas in het midden van de zestiger jaren komt er een behandelmethode waardoor kleurlozen langer kunnen blijven leven en zelfs de leeftijd van vijftig jaar kunnen bereiken. De behandeling bestaat eruit dat een cocktail van medicijnen wordt toegediend wat de ziekte draaglijker maakt. Hiervoor heeft iedere kleurloze een kastje tussen de schouderbladen waar een kleurstofampul in kan worden bevestigd. De cocktail wordt kleurstof genoemd, maar patiënten blijven bleek met zo goed als zwarte ogen en wit haar. Daarnaast kent kleurstof vervelende bijwerkingen als het onderdrukken van de ontwikkeling van de longen waardoor kleurlozen geen uithoudingsvermogen hebben. Eveneens kunnen kleurlozen slecht calcium opnemen waardoor ze sneller hun botten breken en niet zelden gebitsproblemen hebben. Een ander kenmerk is dat kleurlozen het snel koud hebben

Minister-president Stork

Tijdens de autorit luistert Hava naar de radio met berichtgeving over minister-president Stork. Stork wordt beschuldigd van belangenverstrengeling, hij is mede-eigenaar van een bedrijf in medische hulpmiddelen en blijkt de overheidsfinanciering voor medische vindingen verdubbeld te hebben. De Middenpartij van Stork is al twintig jaar aan de macht en er is één zorgverzekeraar, de Zorgverzekeringsbank. Gaandeweg onstaan er problemen met het delven en produceren van de grondstoffen voor kleurstof in het Midden-Oosten. Een wankel evenwicht dat om het minste of geringste verstoord wordt.

Ufo

Hava is bevriend geraakt met een groep radicale studenten die wil dat mensen na gaan denken over een oplossing voor kleurloosheid. Het gaat daarbij niet alleen om de medicijnen op zich, maar ook op de invloed van kleurlozen op politiek en media. "Een dictatuur van de zwaksten," noemen critici het. Kleurlozen kosten de maatschappij veel geld, maar negatief erover praten is not done, de zo geroemde medemenselijkheid dreigt echter de ondergang van de maatschappij te worden. De kosten rijzen de pan uit en de overheid kan de oplopende kosten nauwelijks ophoesten.

Gerritsen en de andere studenten verenigen zich in Ufo, een verzetsbeweging samen met Elf, Tilman, Atte en Broer, met zijn allen plegen ze aanslagen op de kleurstofindustrie zoals op Alpha Pharmaceuticals. Ufo bestond eigenlijk al veel langer, toen Hava dertien jaar oud was beraamde Ufo al aanslagen op kleurstoffendepots, het enige overgebleven lid hiervan is Tilman. De rest is of dood of opgepakt.

Sarah Liefkind

De studenten zijn niet de eersten die aandacht willen vragen voor het kleurlozen probleem, hoogleraar Sarah Liefkind wilde al in 2003 een open debat over de toekomst van de kleurlozen. Dat leverde haar zoveel respons op dat er bodyguards voor Sarah moesten worden ingehuurd. Samen met Frank Tersteege van de regerende Middenpartij richtte ze in 2004 de partij Nieuw Rechts op, een partij voor mensen die bezorgd waren over de toekomst van het land. Ze was ervan overtuigd dat kleurlozen zouden moeten betalen voor hun eigen kleurstof, om die reden noemden sommige mensen haar een fascist. In 2006 werd Liefkind neergeschoten, maar ze overleefde de aanslag en leidde daarna een teruggetrokken leven. Hava brengt haar een bezoek in de verwachting dat Liefkind haar advies zal kunnen geven en komt erachter dat Liefkind de hoop allang heeft opgegeven om de massa in beweging te krijgen.

Concept M

Gerritsen wil haar Concept om laten zetten naar Concept M, daarbij wordt gestopt met het toedienen van kleurstof waarna de dood binnen afzienbare tijd in zal treden. Het is haar bedoeling om met haar zelfgekozen dood een voorbeeld te stellen voor andere kleurlozen. Ze wil dat doen in haar eigen huis in gezelschap van haar mede-strijders. Maar omdat dit anders uitpakt dan was verwacht neemt Hava het besluit af te reizen naar Ameland, het huisje van haar ouders waar ze als kind de vakanties doorbracht. Ze komt tot de conclusie dat ze helemaal geen kleurstof nodig heeft, integendeel, ze heeft zich nog nooit zo goed gevoeld. Hava neemt het besluit om een officieel statement uit te laten gaan, dit is de aanzet voor andere kleurlozen om het gebruik van kleurstof te heroverwegen

Wat is een Concept?

Elke kleurloze die wordt geboren krijgt een verzekeringsconcept, een behandelplan variërend van A tot en met M. Als een kind minderjarig is en zijn ouders weinig verdienen krijgt het Concept A, dan betaalt de ziektekostenverzekering de zorgkosten. Als de ouders meer draagkrachtig zijn moeten ze meer betalen, tussentijds kunnen er conceptwijzigingen plaatsvinden op medische- of financiële gronden. De ouders van Hava kunnen 60% betalen van de kosten, dat vertaalt zich in Concept C.

Personen

Het boek wordt verteld vanuit de derde persoon. Met behulp van flashbacks en radio- en televisiefragmenten wordt het verhaal verteld van de jeugd van Hava tot aan het omzetten van haar Concept naar Concept M. Andere personen die een rol spelen zijn haar moeder Marijke en vader Gerbrand, Elf, Tilman, Atte en Broer van Ufo en de rechtse activiste Sarah Liefkind.

Symbolen en motieven

Elementen die belangrijk zijn in het boek:

• kleurlozen zijn inwisselbaar tegen minderheden in onze tijd
• coming of age
• moeder-dochterrelatie

Titelverklaring Concept M

Elke kleurloze heeft een eigen Concept, zo ook Gerritsen die haar Concept om wil zetten naar Concept M, waarbij er niet langer kleurstof wordt toegediend en er ook niet wordt ingegrepen.

Thema

Solidariteit tot elke prijs en hoe ver wil je gaan met solidair zijn?

Plaats, tijd en perspectief

Het verhaal begint in 2020 als de hoofdpersoon 25 jaar oud is en wordt verteld vanuit de derde persoon. Alleen als Gerritsen de pers te woord staat wordt er vanuit de ik-vorm gesproken. Hava Gerritsen is op weg naar het Radboudziekenhuis om haar Concept om te laten zetten, tijdens de autorit beleeft ze door middel van flashbacks de jaren vanaf haar kindertijd tot het heden.

Evaluatie

Het boek is een sciencefiction roman, een verhaal dat lekker wegleest. De samenleving van 2020 is herkenbaar en dat geldt ook voor de grote thema's die een rol spelen. Kleurloosheid kun je inwisselen tegen alle minderheidsgroeperingen in de huidige samenleving.

Dat het boek begint met een adviesbrochure voor kleurlozen is bijzonder, in het boek zelf hoeft kleurloosheid daarom niet meer te worden uitgelegd. Het boek heeft een open einde en wordt afgesloten met een krantfragment waarin wordt ingegaan op het officiële statement van Hava Gerritsen en de vragen die naar aanleiding van haar verklaring zijn opgekomen. Door het hele boek wordt gebruikgemaakt van radio- en televisiefragmenten wat ervoor zorgt dat je een goed beeld krijgt van de maatschappij in 2020. Je volgt alle gebeurtenissen door de ogen van Gerritsen, waardoor je als lezer betrokken raakt. Het boek werkt naar een verrassende climax toe en laat je met de nodige vragen achter.

Over Aafke Romeijn

Romeijn is geboren op 1 december 1986 in Overasselt, een dorp bij Nijmegen. Ze is een Nederlandse singer-songwriter en journalist. Ze studeerde compositie in Den Haag aan het Koninklijk Conservatorium en Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Utrecht en gaf Nederlands op het gymnasium. Ze is getrouwd met Bram Ieven (doceert Nederlands aan de universiteit van Leiden) samen hebben ze een dochter.

Concept M is het debuut van Aafke Romeijn, naast het schrijven als auteur werkt Romeijn voor de Volkskrant en is ze columnist voor Vrij Nederland en 3voor12/Utrecht. Romeijn is voor het grote publiek geen onbekende, ze laat van zich horen op de sociale media en was te zien in de kenniskwis "De slimste mens".

Duizendpoot Romeijn heeft een succesvolle carrière, maar heeft ook te kampen met terugkerende periodes van angststoornissen en depressies.