Aard van een statistisch verband weergeven in een tabel

De aard of richting van een statistisch verband kunnen we weergeven door middel van een kruistabel of een gemiddelde tabel. Een kruistabel wordt gebruikt om het verband tussen categorale (nominale en ordinale) variabelen te weergeven. Een gemiddelde tabel wordt gehanteerd om het verband tussen een afhankelijke variabele op intervalniveau te weergeven en een onafhankelijke variabele die ofwel op ordinaal, nominaal of intervalniveau gemeten is. Voor het overzicht is het belangrijk dat de afhankelijke variabele de rijen dient te weerspiegelen en de onafhankelijke variabele de kolommen.

Aard van een statistisch verband

Zoals vermeld in het artikel over bivariate en multivariate analyse, dienen we om een statistisch verband te onderzoeken tussen variabelen ons 4 dingen af te vragen. Wanneer we bij stap 4 zijn aangekomen (wat is de aard of richting van het verband), komt het erop neer om het verband dat we hebben gevonden te specificeren.

Kruistabel of tabel met gemiddelden

In de statistiek kunnen we dergelijk verband (opnieuw afhankelijk van het meetniveau van de variabele), door middel van 2 manieren weergeven:

• via kruistabellen
• via tabellen met gemiddelden

Kruistabellen

Verband categorale variabelen

Kruistabellen dienen om het verband tussen categorale variabelen te weergeven. Dit wil dus zeggen: variabelen die gemeten zijn op nominaal of ordinaal niveau.

Voorbeeld

Hier werd een steekproef gehouden naar de frequentie van het sporten (opgedeeld in 3 categorieën: zelden, soms, veel) en gekeken naar de invloed van het geslacht. De steekproef bedroeg 110 mensen, waarvan 55 mannen en 55 vrouwen. Per categorie van 'frequentie sporten' (zelden, soms, veel) zien we hier in welke mate dit voor het geslacht verschilt. In deze kruistabel kunnen we zeer overzichtelijk terugvinden hoe de verhouding tussen de frequentie van het sporten en het geslacht is. Zo zien we bv. dat 27,3% van de vrouwen maar zelden sport, terwijl dit bij de mannen bv. slechts 16,4% is. Opvallend is hier bv. ook dat mannen bij de categorie ‘veel’ sterker vertegenwoordigd zijn dan vrouwen: 32,7% tegen 9,1% van de vrouwen.

Zo kunnen we ook nog de andere verbanden per categorie observeren en over welke totalen het gaat. Er wordt via percentages gewerkt omdat deze de juiste verhouding weergeven naargelang de grootte van de steekproef. In dit geval is het niet zo'n probleem als we in aantallen spreken om het verschil tussen mannen en vrouwen duidelijk te maken. Als we zeggen dat er bv. 9 mannen maar zelden sporten, terwijl dit er bij de vrouwen 15 zijn, is dit ook wel duidelijk gezien we voor beide groepen met 55 proefpersonen werken. Wanneer we in een aselecte steekproef bv. maar 60 mannen hebben en 40 vrouwen en 8 mannen zeggen dat ze zelden sporten, terwijl dit er bij de vrouwen ook 8 zijn, kunnen we niet besluiten dat er evenveel mannen en vrouwen zelden sporten, omdat onze verhouding anders is: 8/60 tegen 8/40.

Gemiddelde tabel

Tabellen met gemiddelden gebruiken we wanneer de afhankelijke variabele een intervalvariabele is, in combinatie met een onafhankelijke variabele die op nominaal, ordinaal of intervalniveau gemeten is. Merk op dat wanneer de onafhankelijke variabelen op intervalniveau gemeten is, het zeer moeilijk is om al deze waarden overzichtelijk te maken. Daarom opteert men vaak om de intervalvariabele in dat geval op te splitsen in een aantal categorieën.