Het tekenen van grafieken

Hierin ga ik veel vertellen over grafieken, hoe je ze maakt. De verschillen van grafieken, welke soorten er zijn en nog meer informatie.

Het opzetten van een grafiek

Bij het tekenen van een grafiek moet je stap voor stap te werk gaan. Daarbij moet je denken aan de volgende punten:

• Je moet de grafiek een titel geven. Iemand die de grafiek leest, moet namelijk direct begrijpen wat er met die grafie wordt weergeven.
• Je moet de assen van de grafiek tekenen. Je kunt het beste op millimeter papier tekenen. Je tekent twee haaks op elkaar staande lijnen. De horizontale lijn (as) noem je de x-as en de verticale lijn (as) noem je de y-as.
• Vermeld langs de assen altijd welke variabelen (gegevens) langs deze assen worden uitgezet. Geef ook aan om welke eenheden (bijvoorbeeld jaren, aantallen, euro's etc.) het gaat.
• Als langs de x-as de tijd wordt weergeven, spreek je over een tijd diagram.
• Langs de assen moet je niet te veel getallen plaatsen. De getallen moeten ook niet groot zijn. Dat maakt de grafiek moeilijk leesbaar.
• In een grafiek wordt soms het verband aangegeven tussen 2 variabelen. De ene variabele is dan afhankelijk van de andere variabele. Zet de afhankelijke variabele altijd langs de y-as. Bij een grafiek waarin het verband tot uitdrukking komt tussen de temperatuur en de ijs verkoop, plaats je de ijs verkoop (afhankelijk van de temperatuur) langs de y-as.
• Je moet een schaalverdeling maken. Probeer bij elke grafiek de lengte van de x-as en de y-as ongeveer even lang te maken. Zorg voor een evenredige schaalverdeling met mooie afgeronde getallen. Soms maak je gebruik van een schaalverdeling waarbij je het begin van die schaalverdeling niet nodig hebt. Stel je wilt de winst van een bedrijf weergeven. Deze winst schommelt steeds tussen de 65.000 en de 80.000 euro. Wanneer je dan een schaalverdeling maakt die loopt van 0 tot 90.000 euro, heb je het begin van die schaalverdeling (van 0 to 60.000) eigenlijk niet nodig. Je kunt in zo'n geval gebruik van een 'scheurlijn'. Dat is een kartel lijn die je aan het begin van de as plaatst. Dit geeft aan dat je een stuk van de schaalverdeling overslaat. Je laat de schaalverdeling vervolgens beginnen van het punt dat deze nodig is (dus bijvoorbeeld vanaf 60.000 euro).

Wanneer de getekende punten in een grafiek door een lijn worden verbonden, spreek je van een lijn diagram.

Het samengestelde lijndiagram

In een lijndiagram kun je de ontwikkeling van verschillende verschijnselen tegelijk laten zien. Je plaatst dan meerdere lijnen in één lijndiagram. De verschillende lijnen moeten wel duidelijk te onderscheiden zijn. Je kunt voor de tweede lijn bijvoorbeeld een stippellijn gebruiken. Zo'n lijndiagram waarin verschillende verschijnselen te zien zijn, noem je een samengestelde lijndiagram. De eisen voor een samengestelde lijndiagram zijn dezelfde als bij een enkelvoudige lijndiagram. Wel moet je naast of onder de grafiek duidelijk maken welke lijn bij welk verschijnsel hoort. Dat is de legenda: een verklaring van de gebruikte tekens. Je geeft hierin dus aan welke gegevens door een bepaalde lijn (bijvoorbeeld de stippellijn) worden weergeven. Soms is het nodig om twee y-assen (links en rechts) te tekenen. Bijvoorbeeld als de waarden van de verschijnselen te veel verschillen of als er sprake is van verschillende eenheden.

Het staafdiagram en het cirkeldiagram

Bij een lijndiagram wordt de ontwikkeling van een bepaald verschijnsel met punten in de grafiek weergegeven. Deze punten worden met elkaar verbonden door een rechte lijn. In plaats van punten kun je ook staven in de grafiek tekenen. Je krijgt dan een staafdiagram. De hoogte van de staaf geeft dan de waarde van het verschijnsel aan. Voor het tekenen van een staafdiagram gelden dezelfde regels als voor het tekenen van een lijndiagram. Daarnaast moet je op de volgende zaken letten:

• Alle staven in de grafiek worden even breed getekend.
• De afstand tussen de staven is altijd even breed, maar smaller dan de staven zelf.
• Teken nooit de eerste staaf tegen de y-as aan.
• Gebruik nooit een gewone scheurlijn op de y-as, maar altijd een kronkellijn over de hele breedte van de grafiek.(Dus de kronkellijnen lopen dwars door alle staven).

Het samengestelde staafdiagram

Ook bij staafdiagrammen kun je verschillende verschijnselen tegelijk in één grafiek tekenen. Je gebruikt dan verschillende staven. Je noemt dat een samengestelde staafdiagram. Enkele regels die voor samengestelde staafdiagrammen gelden, zijn:

• Laat de staven die bij een bepaald verschijnsel horen duidelijk verschillen van de staven die bij een ander verschijnsel horen. Meestal doe je dat met een kleur of arcering.
• Naast of onder de grafiek plaats je de legenda, waaruit de lezer moet kunnen aflezen welk verschijnsel bij de gebruike kleur or arcering hoort.
• De verschillende soorten staven die bij een bepaalde periode horen, teken je tegen elkaar aan. Teken de staven steeds in dezelfde volgorde.
• De afstand tussen 'staafblokken' (enkele staven tegen elkaar aan) is steeds even groot.

Wanneer je verschillende verschijnselen over een groot aantal jaren in een staafdiagram wilt weergeven, kan het aantal te tekenen staven behoorlijk groot worden. Je kunt dan te weinig ruimte hebben om al die staven in die ene grafiek te tekenen. In zulke gevallen is het handig om een zogenaamd gestapeld staafdiagram te tekenen. In een gestapeld staafdiagram worden de staven niet naast elkaar maar bovenop elkaar getekend. Ook hier worden de staven steeds (voor elke periode) in de zelfde volgorde getekend.

Het kolommen diagram

Misschien is het je al opgevallen dat tot nu toe geen enkele grafiek is gemaakt van een tabel met een klassenindeling. Wanneer je een lijndiagram maakt van gegevens die in klassen zijn onderverdeeld, plaats je punten van het diagram boven de klassen middens (bijvoorbeeld: klasse van 500 - < 1.000 euro, klassen midden is 750 euro). Deze punten verbind je dan met een rechte lijn. Je kunt ook een staafdiagram maken van gegevens die in klassen zijn onderverdeeld. Bij een klassen indeling sluiten de klassen op elkaar aan. In een staafdiagram dat je van deze gegevens maakt, moet je de staven ook tegen elkaar tekenen. De ene staaf begint dus waar de andere staaf eindigt. Zo'n staafdiagram noem je een kolommen diagram.