Papier: te koop in veel soorten en voor veel toepassingen

'Papier hier'. Miljoenen kinderen maar ook volwassenen zullen bij het lezen of horen van die woorden meteen aan de Efteling denken. Het gaat daarbij weliswaar om papierafval waar Holle Bolle Gijs dol op is maar de levensloop van veel papiersoorten begint dikwijls bij het inzamelen van oud papier. In elk geval is dat zo bij gerecycled papier. Maar er zijn ook papiersoorten die op andere grondstoffen zijn gebaseerd zoals bamboe, hout, riet en lompen. De vele soorten papier die worden geproduceerd worden gebruikt voor talrijke toepassingen.

Papier voor veel toepassingen

Papier wordt gebruikt voor diverse doeleinden. Allereerst kan op papier worden geschreven en getekend of het kan bedrukt worden. Maar afhankelijk van de soort papier zijn veel andere toepassingen mogelijk. In het dagelijks gebruik kennen we onder meer ook toiletpapier, tissues, keukenrollen, reclamefolders, geld enz.

Grondstoffen voor papier

In zeer veel gevallen is papier wit wat bereikt wordt door een bleekproces van de grondstoffen. Die grondstoffen kunnen bestaan uit natuurlijke stoffen zoals bamboe, hout of riet. Maar ook hergebruik van oud papier of oude kleding kan als grondstof dienen.

Geschiedenis papier: van rietstengels tot houtcellulose

Papyrus

Als vroege voorloper van papier bestond in de Egyptische oudheid papyrus. Papyrus werd verkregen door de stengels van riet dat langs de Nijl groeide stuk te slaan waardoor rafels of vezels ontstonden. Van die vezels werden matjes gevlochten die na het drogen glad werden geschuurd en waar uiteindelijk op kon worden geschreven.

Perkament

Bij het groeien van de behoefte aan materiaal om op te kunnen schrijven werd naast papyrus ook perkament gebruikt. Perkament werd gemaakt van dierenhuiden. Het beschrijven van perkament gebeurde met een rietpen of ganzenveer. Perkament kan lang bewaard worden wat nu nog bewezen wordt in musea waar veel oude boeken van perkament nog in een goede staat verkeren.

Papier van Chinezen en Arabieren

Papier zou uitgevonden zijn door de Chinezen en aan het eind van de achtste eeuw door de Arabieren zijn afgekeken van gevangen genomen Chinezen tijdens een oorlog tussen het Chinese Rijk en het Arabische Rijk. Het door de Arabieren gemaakte papier verdrong het minder stevige papyrus en dure perkament.

Van Arabië naar Europa

In de middeleeuwen namen kooplieden het papier mee vanuit Arabië naar Spanje en Italië. Later werd daar zelf papier gemaakt en verspreide de techniek van het maken van papier zich verder uit over Europa.

Papiermolens

De eerste papiermolen uit onze streken stamt uit 1405 en stond in de toenmalige Zuidelijke Nederlanden in de plaats Hoei. Na de val van Antwerpen werd in 1585 in de Noordelijke Nederlanden in de buurt van Dordrecht een papiermolen gebouwd.

Papierindustrie Veluwe

Weer later bloeide op de Veluwe in de zeventiende eeuw een papierindustrie op. De zogenaamde voddenman kocht destijds in dorpen en steden lompen op en verkocht die aan de papiermolens voor de fabricage van papier.

Van lompen naar hout

Toen in de eerste helft van de negentiende eeuw schaarste aan lompen ontstond werd naar een nieuwe grondstof gezocht en werd in 1840 ontdekt dat houtcellulose als grondstof kon worden gebruikt. Vanaf die tijd wordt veel papier van hout gemaakt.

Indeling van soorten papier

Papiersoorten kunnen op verschillende manieren worden onderverdeeld zoals op basis van gebruik, vezelsoort of vezelbehandeling, manier van bleken, oppervlakte, gewicht, formaat en aanbiedingswijze.

Gebruik

Bij de indeling op basis van gebruik kan weer onderscheid worden gemaakt tussen:

• Grafische papieren: De belangrijkste grafische papieren zijn boekdrukpapier, kopieerpapier en krantenpapier.
• Hygiënische en sanitaire papieren: Hiertoe behoren keukenrol, luier, tissue en toiletpapier.
• Kunstenaarspapier: Kunstenaars die met papier werken gebruiken dan vooral aquarelpapier en tekenpapier.
• Schrijfpapier: Het belangrijkste schrijfpapier is briefpapier maar hiertoe behoren ook lijntjespapier, muziekpapier, ruitjespapier en schrijfmachinepapier.
• Verpakkingspapier: Soorten verpakkingspapier om iets beschermend of verfraaiend in te pakken zijn bijvoorbeeld cadeaupapier, geschenkpapier of ander inpakpapier.
• Overige: Talrijke andere papiersoorten hebben geheel verschillende functies zoals bakpapier, behang, eetbaar papier, isolatiepapier, perkament, ringbandpapier, rijstpapier en waardepapier.

Vezelsoort of vezelbehandeling

De pulp die ten grondslag ligt aan papier kan uit verschillende soorten bestaan zoals:

• Houthoudend
• Chemische pulp
• Gerecycled
• Kringlooppapier
• Semi chemische pulp

Bleken of gekleurd

Er zijn slechts twee mogelijkheden wat bleken betreft maar er bestaan talrijke kleuren.

• Gebleekt
• Ongebleekt
• Gekleurd

Oppervlakte

Papier kan verschillend van oppervlakte zijn zoals bijvoorbeeld gesatineerd papier dat tijdens het productieproces onder invloed van druk, warmte en wrijving glad is gemaakt.

• Glanzend
• Korrelig
• Mat
• Met structuur

Gewicht

Papier bestaat in diverse gewichten waarbij de zwaardere papiersoorten in het algemeen een professionelere uitstraling hebben. Zwaardere soorten worden onder meer gebruikt voor visitekaartjes en bedrijfsbrochures en lichtere voor reclamefolders. Het gewicht van papier wordt aangegeven in gram per vierkante meter zoals bijvoorbeeld 80 grams voor printerpapier. Gebruikelijke gewichten zijn:

• 80 g
• 100 g
• 115 g
• 130 g
• 150 g
• 170 g

Formaat

De formaten van papier ontstaan door grotere vellen door te snijden.

• A 1 tot en met 5
• Quarto
• Folio

Aanbiedingswijze

De manier waarop papier verkocht wordt varieert van een los vel tot een grote rol van vele meters.

• Blad
• Blok
• Bundel
• Pak
• Rol

Let bij koop op prijsverschil

Veel papiersoorten zijn op talrijke plaatsen verkrijgbaar van kantoorboekhandel tot supermarkt. Voor bijzondere soorten zoals echt runderperkament zal het iets meer moeite kosten om het te bemachtigen. Ook kan het prijsverschil tussen het ene en het andere papier uiteenlopen. Maar wie bijvoorbeeld veel kopieerpapier gebruikt zal enkele keren per jaar wel ergens een aanbieding kunnen aantreffen wat ook het geval is met toiletpapier. Met twaalf rollen naar de geparkeerde auto lopen zal dan misschien in een wat sneller tempo gebeuren om niet te lang in de kijk te lopen.

Lees verder

• Papyrus, perkament en papier voor schrijfwerk en drukwerk