Dieren en dromen

Van dromen weet men tegenwoordig een stuk meer dan vroeger, dankzij moderne technieken zoals hersenscans en door er simpelweg over te communiceren. Wat je waarschijnlijk minder vaak hoort, is of dieren dromen of niet. Dit is logisch, aangezien je het als mens niet aan een dier kunt vragen. Hoe zit het nou precies met de dromen van dieren? Valt hier dezelfde conclusie te trekken? En om het dan nog breder te maken: dromen dieren überhaupt? Zo ja, welke soorten dieren dromen wel en welke soorten dieren dromen niet? Bij dieren werkt dromen niet hetzelfde als bij mensen. Aangezien je over een aantal dieren hoort dat deze de wereld in zwart-wit zien, is de vraag hoe dat precies in zijn werk gaat.

Slapen

Ten eerste valt er onderscheid te maken tussen welke dieren überhaupt slápen en welke niet. Alle zoogdieren slapen en alle vogels slapen. Bij reptielen, vissen, insecten en dergelijke is nooit vastgesteld dat ze ook echt slapen, maar er zijn perioden te ontdekken die lijken op het slapen van de mens. Onder deze dieren valt weer een selectie te maken van de dieren die tijdens deze slaap ook dromen ervaren en de dieren die dit niet ervaren. Er zijn REM-testen uitgevoerd op de groep dieren. Hieruit is het volgende schema op te stellen:


Misschien heb je thuis een kat of hond die je soms ook ziet slapen en dan kleine bewegingen of geluidjes hoort maken. Dit komt dus doordat zoogdieren wel degelijk dromen.
Als je droomt, vertoon je REM-slaap: rapid eye movement. Men weet nu dus dat alleen zoogdieren en vogels zeker weten REM-slaap ervaren tijdens het slapen en dus dromen. Op deze twee groepen wordt daarom dieper in gegaan.

Dromen

Een bepaald thètaritme, een stroompje in de hippocampus van sommige dieren, is actief in bepaalde omstandigheden. Dit verschilt per dier. Dit thètaritme is bijvoorbeeld actief wanneer een kat aan het jagen is. Dit ritme is dus ook vastgesteld tijdens bepaalde perioden tijdens de slaap. Dit duidt dus op droomactiviteit. De conclusie die hieruit te trekken is, luidt als volgt: Het thètaritme is ontdekt bij bijna alle zoogdieren, dus bijna alle zoogdieren dromen. De voorwaarde hierbij is wel dat het dier ook REM-slaap moet vertonen, anders zijn dromen überhaupt niet mogelijk. De Australische mierenegel bijvoorbeeld heeft geen thètaritme of REM-slaap, en droomt dus ook niet. Deze soort hoeft de ervaringen dus niet ’s nachts door middel van dromen te verwerken, zoals andere zoogdieren en mensen dat wel moeten. Bij dromende dieren bewegen, net als bij de mens, de oogleden tijdens de REM-slaap. Vaak zijn de dromen van dieren gebaseerd op overleven. Vluchten, jagen, etc. Vaak hebben deze onderwerpen te maken met beweging. De oogleden bewegen hierdoor, maar door de verlamde motorische neuronen kan het dier de bewegingen niet volledig uitvoeren (het blijft dan bijvoorbeeld bij de bewegende oogleden, of zelfs een schopje of een optrekkende lip, zoals wij onze katten wel eens hebben zien doen).

Bij dieren ligt het aan de samenstelling van de zintuigcellen in het netvlies of het dier überhaupt dezelfde kleuren kan zíén als de mens. Bij de bekende zoogdieren, zoals honden en katten, is het bekend dat zij niet hetzelfde zien als wij. Zij moeten het meer van hun reuk hebben dan van hun zicht. Honden en katten zien de wereld in het algemeen in zwart-wit. Katten kunnen eventueel nog wat beter vage kleuren onderscheiden dan honden, maar dit staat alsnog ver van wat wij ervaren als kleur. Vogels, daarentegen, zouden nog wel eens beter kleur kunnen zien dan wij als mens. Bij sommige soorten zijn de ogen dan ook een stuk beter dan de mens. Denk maar aan een roofvogel die een muisje kan ontdekken, een kilometer ver.

Hoe?

Maar hoe dromen deze dieren? Hier is helaas nooit specifiek onderzoek naar gedaan, alleen speculaties. De meest logische theorie hierover, is dat het op dezelfde manier werkt als bij de mens, alleen dan op de manier waarop de dieren zien. Zo is het bij de mens vastgesteld dat men uiteindelijk wel in de kleur droomt. Zo kan geconstateerd worden dat katten en honden over het algemeen in zwart-wit zullen dromen, paarden in grijstinten (zij zien ook alleen grijstinten) en vogels gewoon in kleur, zoals de mens. Dit is helaas niet bewezen, deze hypothese is erg aannemelijk omdat dit bij mensen ook het geval is en het wel bewezen is.

Nachtmerries

Dan hebben we nog nachtmerries. Er zijn ook dieren die nachtmerries kunnen ervaren. Dit zijn vooral de meer intelligente dieren. Zo kunnen olifanten bijvoorbeeld dromen over traumatische ervaringen die zich eerder in hun leven hebben voorgedaan. Dit kan wijzen op dezelfde reden waarom de mens nachtmerries heeft: verwerking.