Kleuters leren musiceren met de Suzukimethode

'Kijk mama en papa, ik speel viool!' Heerlijk toch als je je kleuter ziet glimmen van trots met zijn viooltje in de hand! De Japanse violist Shinichi Suzuki ontwikkelde een onderwijsmethode waarmee zeer jonge kinderen op een aangepaste, leuke manier een instrument leren bespelen. Waarom zo vroeg beginnen? Omdat actief musiceren een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van een kind. Door een instrument te bespelen leren kinderen motorische, sociale en cognitieve vaardigheden opbouwen. Het musiceren helpt hen in het uiten van hun emoties en stimuleert hun taalontwikkeling via melodie, intonatie en ritme. Het oefent het geheugen en de concentratie. Kortom, musiceren is gezond voor je kind!

Shinichi Suzuki (1898 - 1998)

De Japanse violist Shinichi Suzuki werd geboren in Nagoya in 1898. Zijn vader was vioolbouwer en stichter van de allereerste en tevens grootste vioolfabriek in Japan. Dat maakte dat de jonge Shinichi al gauw interesse kreeg voor de viool en voor vioolmuziek. Toen hij 17 jaar oud was hoorde hij toevallig een opname van het Ave Maria van Schubert, gespeeld door de befaamde violist Mischa Elman. Dat maakte op hem zo'n diepe indruk dat hij besloot om zichzelf viool te leren spelen. Later kreeg hij les van Ko Ando in Tokio en daarna trok hij naar Berlijn om zich te vervolmaken bij Karl Klinger, een leerling van Joseph Joachim. In Berlijn ontmoette hij de sopraan Waltraud Pranger met wie hij huwde in 1928. Terug in Japan vormde hij met drie van zijn broers een strijkkwartet waarmee hij heel Japan rondreisde om concerten te geven.

Stilaan echter begon zijn interesse meer uit te gaan naar muziekonderwijs. In 1946 startte hij een muziekschool in Matsumoto. Daar kon hij zijn vernieuwende opvoedkundige ideeën in praktijk omzetten. Het was de start van zijn ondertussen wereldberoemde school ‘Talent Education Institute’. In 1969 verscheen zijn boek 'Nurtured by love' waarin hij een uiteenzetting geeft van zijn filosofie en van zijn leermethodes. Vanaf de jaren '60 raakten vele Westerse viooldocenten geïnteresseerd in zijn methode en reisden helemaal tot in Matsumoto om hem en zijn studenten bezig te zien en zich de methode eigen te maken. Zo raakte de Suzukimethode verspreid in de VS en later ook in Europa. Over heel de wereld bestaan nu opleidingen om Suzukidocent te worden. Tot op hoge leeftijd bleef Suzuki actief als leraar en reisde de wereld rond om zijn ideeën te verspreiden. Hij stierf in 1998 in zijn 100ste levensjaar. Hij kreeg tijdens zijn leven vele onderscheidingen en werd genomineerd voor de Nobelprijs voor de vrede.

De filosofie achter de Suzukimethode

'Alle Japanse kinderen spreken Japans’. Dit vanzelfsprekende feit zette Suzuki aan het denken: als alle kinderen zo gemakkelijk en vlot hun moedertaal leren spreken, kunnen ze dan niet op dezelfde manier muziek leren maken? Hoe leert een kind zijn moedertaal spreken? Het bootst eenvoudigweg zijn ouders en mensen uit zijn omgeving na en het oefent heel veel. Volgens Suzuki kan hetzelfde principe toegepast worden bij het leren van een instrument: door melodietjes te beluisteren en na te spelen kan een kind een instrument leren bespelen op het gehoor, zonder dat het kan noten lezen. Omwille van de analogie met het aanleren van de moedertaal wordt de Suzukimethode ook vaak de moedertaalmethode genoemd.

De methode is meer dan een leerwijze, er zit een hele filosofie achter. De basisprincipes zijn de volgende:

• Talent is niet aangeboren maar moet ontwikkeld worden.
• Het doel is niet de muziek op zich. De muziek is een middel om bij kinderen fijngevoeligheid, discipline en doorzettingsvermogen te ontwikkelen. Het uiteindelijke doel is het vormen van fijne, gelukkige mensen met een warm hart.
• Kinderen moeten opgevoed worden in een liefdevolle omgeving. Liefde is de basis van alles, waar er genoeg liefde is kan veel worden bereikt.

De Suzukimethode in de praktijk

Zoals al gezegd werkt de Suzukimethode vanuit het gehoor. Kleuters kunnen nog niet lezen, ze leren liedjes spelen door te imiteren. Het spreekt vanzelf dat luisteren naar muziek een noodzakelijk onderdeel is van de methode. Kinderen luisteren herhaaldelijk naar de stukjes die ze gaan leren. Ze moeten een inwendige voorstelling hebben van de stukjes vooraleer ze ze gaan inoefenen.

De methode is gebaseerd op volgende principes:

• Op zeer jonge leeftijd beginnen (vanaf 3 jaar).
• Veelvuldig luisteren naar de melodietjes die gaan ingeoefend worden.
• Dagelijks oefenen en herhalen met de hulp van mama of papa.
• Met kleine stapjes vooruitgaan, stapjes die het kind aankan.
• Opvoeden in een liefdevolle en positieve leeromgeving.
• Samenwerking docent - kind - ouder.
• Twee lessen per week: een individuele les en een groepsles.
• Veel aandacht voor het produceren van een mooie, natuurlijke toon.
• Het repertoire is hetzelfde voor iedereen, van kinderliedjes tot echte concerto's.

Ouderparticipatie

Een zeer belangrijk aspect van de Suzukimethode is de ouderparticipatie. Ouders worden actief betrokken bij de lessen. Een kleuter is immers nog niet in staat om elke dag zelfstandig te oefenen. Hulp van mama of papa is absoluut noodzakelijk. Daarom leert één van beide ouders zelf ook de basistechnieken van het instrument. Ouder en kind gaan altijd samen naar de les. Zo kunnen ouders hun kind echt helpen bij het oefenen. Het is daarbij heel belangrijk dat ouders hun kind op een positieve manier begeleiden: het kind aanmoedigen in de dingen die het goed doet. Eerst complimentjes geven voor wat goed gedaan werd, dan dingen verbeteren. Zo blijft het oefenen leuk voor beide partijen! Het is goed om een vast oefenmoment te plannen, liefst een moment waarop het kind nog niet moe is, bijvoorbeeld ’s ochtends voor de school. Als er elke dag op datzelfde tijdstip wordt geoefend, raakt het kind daaraan gewend en het oefenmoment wordt dan een vast ritueel.

Ouders moeten er waakzaam voor blijven om tijdens het oefenen steeds maar op één punt te focussen. Niet proberen om verschillende dingen tegelijk te verbeteren, dat maakt het voor het kind helemaal niet meer overzichtelijk en doenbaar. Het oefenmoment moet uiteraard ook gebeuren op een rustige plek, stoorfactoren zoals televisie, spelende broers en zussen, telefoon enz. moeten vermeden worden. Om het kind te motiveren kunnen ook toonmomentjes ingericht worden: een klein concertje voor oma en opa en het applaus dat daarop volgt zal het kind doen stralen!

Suzukidocenten

De lessen zijn aangepast aan de jonge leeftijd van het kind. Ze worden op een speelse manier gegeven. Suzukidocenten gebruiken allerlei hulpmiddeltjes, speeltjes en spelletjes om het kind te boeien en om het aanleren van het instrument te vergemakkelijken. De docenten krijgen bovenop hun studies tot professioneel musicus, een grondige opleiding om de methode te kunnen onderwijzen. Instrumentles geven aan kleuters vereist uiteraard een heel aparte aanpak. Tijdens hun opleiding leren docenten deze specifieke didactische werkvormen te hanteren. Ze moeten ook een grondige kennis hebben van het repertoire, leren werken met auditieve lesmethodes, leren omgaan met ouderparticipatie. Verder worden de docenten getraind in het geven van groepslessen: een leuk moment creëren, concentratie van de jonge kinderen leren vasthouden, zorgen dat ieder kind zich goed voelt in de groep.

Groepslessen

De wekelijkse groepslessen vormen een heel waardevol onderdeel van de Suzukimethode. Tijdens de groepsles komt het kind in contact met andere kinderen die hetzelfde instrument leren en op hetzelfde niveau zitten. Kinderen worden hier erg door gestimuleerd. Samenspelen met andere kinderen is immers leuk! Het gaat ook vlot omdat alle kinderen dezelfde stukjes inoefenen en het hele repertoire uit het hoofd spelen. Door vaak in groep te spelen wordt het kind meer zeker op een podium. Concertjes, ook solo-optredens worden als heel normaal ervaren, het zijn momenten om naar uit te kijken!

Instrumenten

Omdat Suzuki zelf violist was heeft hij zijn methode uitgewerkt voor viool. Later werd ze uitgebreid naar altviool, cello en contrabas. Nu kan de methode ook gevolgd worden voor dwarsfluit, gitaar, harp, mandoline, orgel, piano, blokfluit, trompet en zang. Door de aanpak van Suzuki wordt het leren van een instrument bereikbaar voor elk kind.

De Suzukimethode internationaal

Vandaag zijn er over de hele wereld zowat 300.000 docenten en leerlingen. Internationaal worden vaak, zowel voor leerlingen als voor docenten, workshops, zomercursussen, congressen e.d. georganiseerd. De overkoepelende organisatie is de ISA (International Suzuki Association). Verder zijn er nog de volgende regionale organisaties:

• ESA (European Suzuki Organisation): Europa, Afrika en het Midden Oosten.
• PPSA (Pan-Pacific Suzuki Association): Australië, Nieuw-Zeeland, de Pacific eilanden.
• SAA (Suzuki Association of the Americas): Noord- en Zuid-Amerika.
• TERI (Talent Education Research Institute): Japan.

Besluit

'Ieder kind heeft talent'. Dat was de rotsvaste overtuiging van Suzuki. Talent is aanwezig en moet alleen ontwikkeld worden. Een liefdevolle, stimulerende omgeving en veel oefening zijn hiervoor noodzakelijk. Suzuki’s belangrijkste doel was niet het vormen van professionele musici maar het ontwikkelen van het hele kind door middel van de muziek. Door het actief musiceren worden kinderen fijngevoeliger. Ze krijgen een extra waarde mee die hun leven rijker en gelukkiger maakt.