Presentatievaardigheden

Het geven van een cursus of presentatie vereist oefening (ervaring). Vanuit mijn jarenlange ervaring in het spreken voor groepen wil ik in dit artikel mijn kennis delen met iedereen die zich voorbereidt op een presentatie. Deze tips zijn allemaal voortgekomen uit een lange leerweg van vallen en opstaan. Neem ze ter harte en zet een puike presentatie neer!

Spreken in het openbaar

Iedereen kan het, maar niet iedereen durft het. Natuurlijk is spreken voor een publiek in het begin voor iedereen eng. Ook de ervaren sprekers, die overkomen alsof ze het zo uit hun mouw schudden, kunnen zich onzeker voelen. Dit is niet erg. Het publiek ziet jouw gevoelens niet, onthoud dat goed!

Storende zaken

We hebben allemaal sprekers gezien die irritante trekjes vertonen (die ze in het dagelijks leven niet vertonen). Enkele voorbeelden:

• Friemelen, kriebelen en wiebelen. Aan je handen, je sieraden, je blaadjes friemelen. Spontaan jeuk aan je knie, elleboog, hoofdhuid. Het is duidelijk te zien of het een zenuwen-kriebel is of niet. Van je ene been naar het andere leunen. Stapje naar voren, stapje naar achteren. Op een gegeven moment verplaatst de aandacht van je publiek zich van je verhaal naar je capriolen.
• Pratend standbeeld. Gebruik je lichaam als verlengstuk van je verhaal. Neem een actieve houding aan en ga niet met je handen in je zakken of achter je rug staan. Of nog erger: met je armen over elkaar. Gebruik je houding en je handen om het gesproken woord te ondersteunen. Het is geen probleem om een pen of iets anders vast te houden, zolang je het niet gebruikt om je zenuwen op te botvieren. Uiteraard schaadt overdaad ook hier. Je moet niet gaan overkomen als een doventolk.
• Intonatie. Leg de nadruk op het belangrijkste woord van de zin. Je gehele presentatie op dezelfde toon houden is zeer slaapverwekkend. Maar ook teveel nadrukken leggen is vervelend voor de luisteraar.

Humor

Het gebruik van humor in je presentatie is een magisch hulpmiddel. Het publiek blijft geboeid en onthoudt je verhaal langer door het gebruik van humor op de juiste momenten. Gebruik humor echter alleen als het je verhaal ondersteunt. Als je het niet in je hebt om tijdens je presentatie spontaan leuke grappen te verzinnen is het geen schande om deze van tevoren te verzinnen. Cabaretiers doen niet anders.

In het middelpunt staan

Veel mensen hebben er moeite mee in het middelpunt van de aandacht te staan. Denk echter aan het volgende: Het is niet jij die in het middelpunt van de aandacht staat, maar je verhaal. Dat de persoon zelf in de belangstelling staat in plaats van het verhaal komt alleen voor in de muziek.

Oogcontact

Praat met het publiek zoals je ook met een collega praat. Kijk rond, kijk mensen aan. Ga vooral niet met je rug naar het publiek staan om je Powerpoint-slide voor te lezen. Als de mensen in het publiek vreemden zijn voor jou, dan helpt het als je op zoek gaat naar dat ene vriendelijke gezicht. Zoek daar af en toe oogcontact mee.

Controleer of je publiek het snapt

Voor een spreker is er niets erger dan dat het publiek niets begrijpt of onthoudt van het verhaal. Controleer dit tijdens je presentatie! En daarbij bedoel ik niet dat je na elk onderdeel moet vragen: ‘Is dit duidelijk? ‘ of 'Zijn er vragen?'. Je kunt beter aan het publiek vragen naar voorbeelden over jouw onderwerp. Als niemand het woord neemt, dan geef je een willekeurig iemand het woord. Als je mensen laat meedenken, blijft de aandacht op peil en weet jij meteen of ze het begrijpen.
Een andere truc is, dat je eerst aan het publiek vraagt wat zij denken dat iets betekent, voordat jij het zelf gaat uitleggen.

Voorbereiding

Ik heb weleens iemand een presentatie zien voorbereiden die elke zin woord voor woord in het hoofd aan het stampen was. Als je het zo aanpakt, kun je net zo goed een boek voorlezen. Als je mij vertelt over een goeie film die je hebt gezien, dan heb je dat ook niet woord voor woord voorbereid. Hoe komt het dat je het navertellen van de film vloeiender doet dan het geven van een presentatie? Dat komt, omdat je bij de film volledig bouwt op je kennis, waarbij je de uitleg volledig improviseert. Doe dat ook met je presentatie! Zorg simpelweg dat je al het nodige weet van het onderwerp. De uitleg (het zoeken van woorden) vloeit er dan vanzelf uit.

Visuele ondersteuning

Ondersteun je verhaal met een Powerpoint-presentatie of uitgedeelde printjes (handouts). Met deze visuele ondersteuning geef je het publiek, maar vooral jezelf een houvast. Iedere Powerpoint-slide dient als een apart ‘hoofdstuk’ in je verhaal. Zo bouw je een struktuur in je verhaal, en dat geeft rust.
Denk eraan dat de visuele ondersteuning slechts jouw verhaal moet ondersteunen, en niet overnemen! Zet op de Powerpoint of stencil geen hele zinnen neer, maar alleen steekwoorden in krantenkoppen-stijl.

De spreker is geen allesweter

Het feit dat je een publiek vertelt over een onderwerp betekent nog niet dat je er alles over moet weten. Een angst van vele beginnende sprekers is: “O jee, straks stellen ze mij moeilijke vragen, waarop ik het antwoord niet weet!”. Natuurlijk moet je goed voorbereid zijn, maar de kans op een vraag waarop je geen antwoord weet is er altijd. De grootste fout die je hier kunt maken is net doen alsof je het wel weet. Met die houding kun je jezelf helemaal klem zetten, omdat mensen er doorheen kunnen prikken. Zeg simpelweg dat je het niet weet en dat je het gaat uitzoeken. Geen enkele persoon zal daar moeite mee hebben. Houd je echter wel aan je woord en koppel zo spoedig mogelijk het antwoord terug.

Zenuwen zijn normaal

Laat je niet ontmoedigen door de aanwezigheid van nervositeit. Het is heel normaal om gespannen te zijn voor een presentatie. Probeer dit niet te onderdrukken. Omarm de uitdaging en kijk ernaar uit dat je straks kunt terugkijken naar een moedige prestatie.