Pedagogiek studeren aan de HU Amersfoort

Als pedagoog houd je je bezig met een zo optimaal mogelijke opvoeding van kinderen/jongeren. Je schept de randvoorwaarden voor opgroeien (bijv. een veilige omgeving), signaleert problemen in de opvoeding/ ontwikkeling en ondersteunt opvoeders. Je kunt op verschillende plekken in Nederland pedagogiek studeren, per school worden er verschillende accenten gelegd. Overweeg je om pedagogiek te gaan studeren aan de HU in Amersfoort? In dit artikel lees je wat je kan verwachten tijdens de opleiding. Voor de opleiding aan de HU gelden er twee accenten, namelijk: ecologisch perspectief en de inzet van creatieve middelen. De opleiding bestaat de eerste twee jaar grotendeels uit theorie en praktijkgerichte opdrachten, vanaf het derde jaar ben je vooral in de praktijk aan het werk. Je loopt een volledig schooljaar stage (derde jaar) en in je laatste (vierde) jaar studeer je af met een instelling als opdrachtgever.

Wat is pedagogiek?

Pedagogiek houdt zich bezig met de vraag: hoe kunnen we kinderen en jongeren (0-18 jaar, met soms een uitloop tot 25 jaar) bijstaan in hun ontwikkeling naar volwassenheid? Als pedagoog ondersteun je kinderen/jongeren maar je begeleidt ook ouders en andere opvoeders. De opleiding is zowel op hbo-niveau als op wo-niveau te volgen. Dit artikel gaat over de hbo variant.

Aan de HU studeren of ergens anders?

Kies je voor de opleiding pedagogiek aan de HU dan is het belangrijk dat je zelfstandig kan werken. De opdrachten waaraan je werkt zijn niet zo concreet. Er wordt veel eigen inbreng verwacht. Je krijgt bijvoorbeeld regelmatig de keuze wat het onderwerp van je schoolopdracht wordt. Je krijgt een format waaraan je verslag uiteindelijk moet voldoen maar de inhoud bepaal je zelf. Op die manier kun je je verdiepen in onderwerpen die je zelf interessant vindt en/of die relevant zijn voor je stage.

Ecologische pedagogiek

Kijken vanuit een ecologisch perspectief is iets wat gedurende de hele opleiding regelmatig terugkeert. Hierbij gaat het erom dat je bekijkt hoe een kind/jongere in verschillende omgevingen functioneert. Soms laat een kind/jongere bijvoorbeeld thuis probleemgedrag zien, terwijl dit op school en/of bij een vereniging niet het geval is. Aan de pedagoog is het de taak om te analyseren hoe dit verschil in gedrag ontstaat. Vervolgens probeer je met alle betrokkenen af te stemmen hoe het kind of de jongere geholpen kan worden.

CAW (Creatief Agogisch Werk

Creatieve middelen (zoals muziek, film/fotografie, dans, toneel, tekenen, sport e.d. ) kunnen een alternatief zijn voor gesproken communicatie. Kinderen of jongeren vinden het soms moeilijk om over gevoelens of problemen te praten. In dat geval kun je creatieve middelen inzetten om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat het kind/de jongere op een andere manier zijn gevoelens kan verwerken en/of uiten.

Tentamens/toetsing

Tijdens je opleiding pedagogiek krijg je geen kennistoetsen. Dat wil zeggen: je hoeft geen boeken uit je hoofd te kennen waarna je kennis getoetst wordt tijdens een schriftelijk tentamen. Op de HU wordt de nadruk gelegd op het kunnen toepassen van de lesstof. Je schrijft beschouwingen, staat stil bij je eigen visie op opvoeden, analyseert videobeelden van interactiemomenten tussen kind en opvoeder enz. Ook mondelinge tentamens komen voor, maar in verhouding zijn de meeste tentamens op papier. Bij een mondeling tentamen wordt onder andere gevraagd om in een gesprek (rollenspel met acteur) een opvoedadvies te geven aan een ouder.

Opbouw van de opleiding

Al vanaf het eerste jaar loop je stage, naast de modules die je op school volgt. Je mag zelf een stageplek kiezen die aansluit bij je interesse. Wanneer je vastloopt in het zoeken van een stage, kun je terecht bij 'het praktijkbureau'. Zij hebben een bestand met geschikte stageadressen. De tijd die je in de praktijk doorbrengt neemt in de loop van je opleiding steeds verder toe. Elk leerjaar kies je een nieuwe stageplek. Het is wel toegestaan om binnen dezelfde organisatie stage te lopen, maar je mag niet meerdere jaren op één locatie stagelopen.

Voor studenten met een relevante mbo-vooropleiding is het mogelijk om vrijstelling te krijgen voor de eerstejaarsstage. Hierbij is het wel belangrijk dat je zelf een plek vindt in de praktijk waar je af en toe een schoolopdracht mag uitvoeren. Bijvoorbeeld de observatie van een kind.

Eerste jaar

Voordat je begint aan de opleiding kun je twee dagen op introductiekamp. Dit is niet verplicht, maar wel aan te raden. Je leert alvast je studiegenoten kennen, met hen zal je veel samen gaan werken. In het eerste jaar loop je één dag per week stage. De andere dagen krijg je lessen op school (meer informatie hierover staat onder het kopje 'modules'). Bij sommige lessen krijg je opdrachten mee om op je stage uit te voeren. Wanneer je alle studiepunten van het eerste jaar gehaald hebt, krijg je je propedeuse uitgereikt. Hiermee ben je ook toelaatbaar tot universitaire opleidingen. Soms stellen universiteiten wel aanvullende eisen aan hbo-instromers.

Tweede jaar

In grote lijnen lijkt het tweede jaar op het eerste jaar. Je loopt nu twee dagen stage (i.p.v. één dag, zoals in het eerste jaar) en volgt de andere drie dagen les. De opdrachten worden wat complexer en uitgebreider maar qua opzet zijn het eerste en tweede jaar bijna hetzelfde. Dat wil zeggen: zowel school als stage met de bijbehorende opdrachten.

Derde jaar

Het derde jaar staat bijna volledig in het teken van de stage. Je loopt minimaal 3,5 dag per week stage, gedurende het hele schooljaar. Tijdens je stage werk je aan een aantal schoolopdrachten, zoals een onderzoek waarbij je stageplek fungeert als opdrachtgever. Daarnaast ga je één dag per week naar school. Om de week volg je 'leerteam', waarbij je in kleine groepjes reflecteert op je stage. De andere week kun je workshops naar keuze volgen, deze worden door de opleiding aangeboden.

Vierde jaar

In het vierde jaar kies je een minor. Je gaat je een aantal maanden verdiepen in een onderwerp/vakgebied naar keuze. Het is niet verplicht om deze minor in te vullen binnen de HU. Je kan ook modules volgen bij een andere hogeschool of een universiteit. Naast de minor werk je aan een ethische beschouwing. Je kiest een ethisch dilemma en bekijkt dit vanuit meerdere invalshoeken. Tijdens de laatste maanden van je vierde jaar ga je afstuderen. Je maakt een afstudeerproduct (bijv. een spel, een handleiding o.i.d.) waarbij je begeleiding krijgt in de vorm van leerteam.

Modules

Hieronder staat een overzicht van een aantal modules die je kunt verwachten, met daarbij een korte toelichting op de inhoud:

Theoretische pedagogiek

Tijdens de eerste drie jaar van de opleiding keert dit vak terug. Je verdiept je in: historische pedagogiek (welke visie had men in het verleden op opvoeden), ethiek, filosofie en kunst.

Buurtpedagogiek

Dit is een vak uit het eerste jaar. Je kiest een wijk uit waarin de nodige problematiek speelt met de jeugd. Voor deze wijk ga je aan de slag. Je analyseert de oorzaak van de problemen, spreekt met buurtbewoners, met jongerenwerkers en eventueel met de kinderen/jongeren zelf. Nadat de problemen en de belangen in kaart zijn gebracht maak je een plan van aanpak om de situatie in de wijk te verbeteren. Bij dit vak wordt in groepen gewerkt.

Onderzoek

In zowel het eerste als tweede jaar krijg je les in het doen van onderzoek. Het eerste jaar doe je een zogenaamd 'empirisch onderzoek' waarbij je cijfers verzamelt door bijvoorbeeld het afnemen van enquêtes. Je docent is de opdrachtgever. In het tweede jaar doe je opnieuw een onderzoek, ditmaal voor een opdrachtgever uit de praktijk Dit is je stageplek of de stageplek van een medestudent met wie je samenwerkt.

CAW

In het eerste en tweede jaar krijg je CAW. Dit zijn creatieve vakken. Ter introductie op dit vak volg je in de eerste periode van je opleiding één les in elk creatief vak. Daarna kies je elke periode twee creatieve vakken waarin je les wilt volgen. Ook geef je (in groepjes) zelf een les aan je klasgenoten.

Leerteam

Gedurende je hele opleiding krijg je leerteam. Je kunt je vragen op het gebied van school en stage voorleggen aan je leerteamcoach of je leerteamgenoten. Ook bespreek je tijdens deze bijeenkomsten actuele pedagogische kwesties aan de hand van nieuwsartikelen of je werkt aan je professionele vaardigheden. De exacte invulling van leerteam kan per leerteam verschillen, afhankelijk van wie je coach is. Meestal worden er voor de leerteambijeenkomst een notulist en voorzitter aangewezen, zodat ook deze vaardigheden geoefend worden.

Voorlichting & educatie

Dit is een vak uit het tweede jaar. Je leert een scholing te geven aan een zelfgekozen doelgroep. Hierbij houd je rekening met verschillende leerstijlen van de deelnemers en met een doelgroepgerichte stijl van begeleiden.

Mogelijkheden in het buitenland

Tijdens je derde en vierde jaar is er de mogelijkheid om een tijd in het buitenland door te brengen waar je een deel van je studie afrondt. Je kunt bijvoorbeeld een half jaar stagelopen in het buitenland (het is vereist om het andere halve jaar in Nederland stage te lopen), je minor volgen in het buitenland of afstuderen.

Verschil tussen pedagogiek op hbo-niveau en WO-niveau

Zoals genoemd kun je ook pedagogiek studeren aan een universiteit. De opleiding heet dan 'pedagogische wetenschappen'. De belangrijkste verschillen zijn:

Veel zelfstudie vs. meer uren op school

Op de universiteit worden een aantal colleges per week gegeven. Om goed voorbereid te zijn op de colleges en tentamens zal je nog veel uren moeten besteden aan zelfstudie. Op het hbo worden meer vakken aangeboden en in dat opzicht is het hbo dus schoolser ingericht dan de universiteit.

Voertaal

Tijdens de opleiding hbo pedagogiek is bijna alle lesstof in het Nederlands. Je krijgt één Engelstalig lesboek. Het tegenovergestelde is bij de universiteit het geval. Het merendeel van de gebruikte literatuur is in het Engels.

Onderzoek vs. praktijkgericht
Universitaire studies leiden op in het doen van een betrouwbaar onderzoek (wat ook inhoudt dat je kennis moet hebben van statistiek) en je leert (pedagogische) theorieën ontleden en analyseren. Op het hbo word je voorbereid op de beroepspraktijk. De lessen die je krijgt en de stages die je loopt zijn er op gericht om zo goed mogelijk aan de slag te kunnen als pedagoog op de werkvloer.