Cultuur binnen de Europese Unie

Bestaat er een Europese cultuur? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zullen we niet alleen naar het heden, maar ook naar het verleden van Europa moeten kijken. Binnen Europa zijn er veel soorten burgers te vinden met verscheidenheid, “in verscheidenheid verenigd” is het officiële motto van de Europese Unie. Nergens ter wereld vindt je zoveel culturele diversiteit op zo’n klein gebied.

Culturele geschiedenis van Europa

Cultuur binnen Europa speelt al vanaf het begin van de bepalingen van de grenzen van Europa een belangrijke rol. Diverse geloofsuitingen speelde in de vroegere jaren een rol bij wat de grenslijnen van Europa zouden zijn.

Religie

In de vroegere jaren werd Europa geografisch afgebakend door religie. Europa werd gezien als de oorsprong van het humanisme, het individualisme en de vrijheid. Religie wordt aangewezen als de fundamenten van Europa. Er bestaat een zekere samenhang tussen het christendom en de Europese eenheid. Het humanisme dat Europa sinds de renaissance domineert, is tot op zekere hoogte een gedeeltelijke versie van de christelijke Europese eenheid. Voor velen is het bovendien de opvolger van het christendom. Lange tijd zijn de grondslagen van de protestanten en de katholieken strijdig geweest met de Europese waarden als vrijheid van meningsuiting, gelijkheid en zelfbeschikkingrecht. Dit heeft veel strijd opgeleverd tussen beide religies. Het middeleeuwse Europa mag dan een christelijk fundament onder Europa hebben gelegd, maar in de afgelopen vier eeuwen is Europa, onder invloed van de verlichting, juist het toneel geweest van de vrijmaking van religieuze beperkingen en vergaande secularisatie.

Soevereiniteit

De Europese Unie is niet gebaseerd op een gemeenschappelijke taal, religie of zelfs geschiedenis. Het is er gekomen uit de vrije en vaste wil van mensen die begrepen dat de vrede alleen kon worden gehandhaafd door ieders lot aan elkaar te verbinden en door stukjes nationale soevereiniteit te offeren voor een hoger belang. Landen die toetreden tot de Europese Unie zijn bereid om hier een gedeelte van op te geven. Democratie, mensenrechten en een vrije markteconomie zijn de gemeenschappelijke waarden ervan. Sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw staan vraagstukken van de Europese cultuur en identiteit hoog op de agenda. In het verdrag van Maastricht (1992) werd uitdrukkelijk bepaald dat het Europese cultuurgebied de nationale en regionale diversiteit dient te respecteren.

Cultureel Europa

In het heden daagse Europa speelt de culturele sector een belangrijke rol gezien de talrijke sociale, economische en politieke implicaties ervan. Cultuur heeft altijd een belangrijke plaats gehad in het proces van de Europese integratie. Door het Verdrag van Maastricht kan de Europese Unie culturele acties organiseren voor het behoud, de verspreiding en de ontwikkeling van de cultuur in Europa. Het verdrag verplicht ook dat de EU rekening dient te houden met de culturele aspecten bij het beleid.

De Europese regeringen willen culturele uitwisselingen binnen Europa bevorderen door een zo groot mogelijk aantal mensen toegang tot cultuur te bieden. Zo wil de Europese regering de EU bevoegdheden op cultureel terrein verlenen. De EU stimuleert alle gelegenheden voor ontmoetingen en uitwisselingen tussen Europeanen om zo elkaars geschiedenis beter te leren kennen. De Unie wil een “gemeenschappelijke culturele ruimte” creëren voor alle Europeanen, maar ook de specifieke eigenschappen van de culturen bewaren.

Onlangs is er een nieuwe agenda voor cultuur opgesteld met doelstellingen die gebaseerd zijn op drie prioriteiten :

• Culturele verscheidenheid en interculturele dialoog
• Bevordering van de creativiteit in het kader van de Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid
• Cultuur al cruciaal aspect van de internationale betrekkingen

Europa is trots op haar culturele verscheidenheid . De EU wil de diversiteit in stand houden en stimuleren, en helpen om alle culturele uitingen voor iedereen toegankelijk te maken. Het gaat tegenwoordig niet meer om religie maar om het culturele erfgoed waaronder taal, films, literatuur, kunstnijverheid enzovoorts behoren. Zoals eerder genoemd valt dit onder de doelstellingen. Taaldiversiteit is een culturele en democratische hoeksteen van de EU. Het ondersteunen van taaldiversiteit is een van de hoofdbeginselen van de EU. De EU wil zich ook richten op de waarden van diversiteit buiten de EU. De EU wil door diverse middelen een bijdrage leveren aan de sociale ontwikkelingen wereldwijd.

Binnen de EU vormt cultuur een belangrijke economische sector gericht op vrije concurrentie en vrij verkeer binnen de interne markt. Hierbij wordt wel rekening gehouden met het specifieke eigen karakter van cultuuruitingen.