Ontstaansgeschiedenis Hebreeuwse Universiteit Jeruzalem

De Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, opgericht in 1918, is één van de meest vooraanstaande universiteiten van Israël. Zij speelde een belangrijke rol in de beginjaren van de staat Israël, als centrum van Joodse cultuur in Israël. Wel moesten er veel hordes genomen worden voor de universiteit kon uitgroeien tot wat zij vandaag de dag is.

Vroegste geschiedenis van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem

Het idee voor een Joodse universiteit in Jeruzalem ontstond al in de tweede helft van de 19e eeuw in Joodse Europese gemeenschappen, als deel van de Zionistische droom. Rabbijn en professor in de wiskunde Zvi Hermann Shapira publiceerde artikelen waarin hij pleitte voor een Joodse universiteit in Jeruzalem. Hij presenteerde zijn ideeën ook op het eerste Internationale Zionisten Congres in 1897. Hier werd echter nog geen beslissing genomen. Wel gingen ook anderen met het idee aan de slag, waaronder invloedrijke personen zoals Chaim Weizmann, een scheikundige die later de eerste President van Israël zou worden. Samen met Martin Buber en Berthold Feivel publiceerde hij een pamflet met het idee voor een Joodse universiteit, zelfs voordat Weizmann zelf Jeruzalem bezocht had. Uiteindelijk werd in 1913, op het elfde Internationale Zionisten Congres, besloten dat er een Joodse universiteit opgericht zou worden in Jeruzalem, met Hebreeuws als spreektaal. Dit laatste was van belang, aangezien rond die tijd de 'strijd tussen de talen' uitbrak, die ging over de vraag of Duits of Hebreeuws de spreektaal zou worden in het nieuw op te richten Joodse thuisland. Er werd een universiteitscommissie samengesteld onder leiding van Weizmann. Deze commissie legde contact met Joodse wetenschappers wereldwijd en kocht grond aan op Mount Scopus, de plaats waar de eerste campus zou komen.

De Universiteit tijdens het Brits Mandaat

De opening van de Hebreeuwse Universiteit

1918 markeerde voor de Joden in Palestina (op dat moment rond de 70.000) niet alleen het einde van de Eerste Wereldoorlog, het luidde ook een nieuwe periode in voor de bewoners van Palestina: die van het Brits Mandaat. Met de ondergang van het Ottomaanse Rijk, waar Palestina tot dan toe deel van uitmaakte, kwam het gebied onder Brits gezag. 1 juli van hetzelfde jaar was een belangrijke dag; de eerste stenen van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem werden gelegd. Nog bijna zeven jaar later was het dan echt zover: de officiële opening van de universiteit, onder toeziend oog van hoge Britse ambtenaren, waaronder Lord Balfour.

De eerste jaren, een moeizaam begin

De jaren na de opening van de universiteit worden gekenmerkt door verschillende problemen. In de eerste plaats was er sprake van een doorlopend tekort aan geld. De universiteit was grotendeels afhankelijk van giften uit de Joodse Diaspora. Door verschillende factoren, zoals de economische crisis die de wereld in 1930 raakte en de opkomst van het Nazisme, werd de universiteit financieel hard geraakt.

Samenhangend met het bovengenoemde punt, veroorzaakten de financiële zorgen ook een bepaalde druk om tegemoet te komen aan donors. Dit had als gevolg dat de universiteit onder leiding van Yehuda Leib Magnes zwaar beïnvloed werd door geldschieters uit de Verenigde Staten. In 1935 werd de koers volledig omgegooid en kregen academici meer inspraak.

Logischerwijs had de universiteit geen makkelijke taak in het werven van zowel studenten als personeel. De staat Israël bestond nog niet en de Joodse gemeenschap werd gekenmerkt door haar pioniersmentaliteit. Het land bewerken was voor veel Joodse immigranten de ultieme droom in Eretz Yisrael. Veel studenten werkten naast hun studie aan de bouw van de universiteit en volgden daarna hun lessen. Goed academisch personeel vinden dat in deze moeilijke omstandigheden wilde werken, bleek ook niet makkelijk.

Tenslotte woedde er een strijd over de inhoud van het onderwijs. Enerzijds was er het kamp dat van mening was dat Joodse Studies geconcentreerd moest zijn rond het rabbinale Jodendom en dat voor deze studie een belangrijke rol weggelegd moest worden. De tegenstanders van deze groep wezen op het gevaar dat het gewenste academische niveau hiermee niet gehaald kon worden. Deze groep pleitte voor een bescheidener plaats van Joodse Studies, en wilden meer aandacht voor algemene onderwerpen.

Verbetering van de situatie

Langzamerhand komt er een ommekeer ten goede, mede dankzij de vernieuwingen die zijn ingevoerd in 1935. Er worden meer internationale onderzoekers aangetrokken, elk met hun eigen expertise. Verder vindt er uitbreiding plaats, er worden nieuwe faculteiten en departementen geopend. Ook wordt er, in samenwerking met de universiteit, een ziekenhuis opgericht op Mount Scopus, waar medici opgeleid kunnen worden. Toch zijn er ook nu nog veel uitdagingen. Een van de uitdagingen is de strijd met de Palestijnen, die steeds heviger wordt. Waar Joden en Palestijnen eerst vredig samenwoonden, ontstaan er gaandeweg meer spanningen. Veel studenten zijn betrokken bij deze strijd en hebben daardoor moeite hun studie af te maken.

De onafhankelijkheidsoorlog van 1948, oprichting van de staat Israël

Op 14 mei 1948 wordt door David Ben-Gurion de onafhankelijke staat Israël uitgeroepen. Er volgt direct een hevige oorlog tussen Israëli's en Arabieren. Al iets voor deze oorlog is de strijd hevig en wordt de hoofdcampus van de universiteit op Mount Scopus een Joodse enclave midden in Arabisch gebied. Door continue dreiging van beschietingen wordt het te gevaarlijk om studie te continueren. Er wordt uitgeweken naar andere locaties in het Joodse gedeelte van de stad. Daarvandaan werd het onderwijs voortgezet, ook op verzoek van Ben-Gurion, die het belang hiervan inzag. De universiteit groeit en nieuwe departementen worden geopend.

Na de onafhankelijkheid

Na de Zesdaagse Oorlog in 1967, waarin de Israëli's grote gebieden veroveren, wordt de campus op Mount Scopus weer toegankelijk en stap voor stap worden academische activiteiten daar weer opgepakt. Nog weer later volgen meer oorlogen, bijvoorbeeld in 1973, waardoor de universiteitsgemeenschap ook hard wordt getroffen. Toch gaat het goed met de Hebreeuwse Universiteit, om de zoveel jaar vindt uitbreiding plaats en de moeizame 'opstartperiode' is definitief voorbij.

De rol van Albert Einstein in het ontstaan

Belangrijk voor de ontstaansgeschiedenis en het succes van de universiteit was Albert Einstein, die veel werk verricht heeft in de oprichting van de universiteit. Hij wierf fondsen, had plaats in de Raad van bestuur en leverde veel ideeën aan voor studieprogramma's. Ook liet hij zijn geschriften en intellectueel erfgoed na aan de universiteit. Zodoende is Albert Einstein vandaag de dag hét icoon van de Hebreeuwse Universiteit en duikt hij overal op de campussen op, in de vorm van bijvoorbeeld levensgrote kartonnen borden.

Conclusie

Al met al neemt de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem een belangrijke plaats in in Israël. De droom van de stichting van een Joodse universiteit, die zoveel jaren geleden al bestond, is waargemaakt en floreert.