Talen leren: Moeilijke en makkelijke talen

Welke taal is het moeilijkst om te leren? Welke taal is juist het gemakkelijkst? Of een taal moeilijk of gemakkelijk te leren is, hangt niet enkel van je moedertaal af, maar ook van andere factoren. Men ervaart Chinees en Japans over het algemeen als zeer moeilijk, en Arabisch, Hongaars, Fins en Russisch zijn ook wat hoog gegrepen. Engels en Duits zijn moeilijker dan ze lijken, en voor anderstaligen is het Nederlands een kluif. Een uitdaging die wel goed haalbaar is, is het leren van Zweeds.

Leren van tweede taal

De wereld kent ongeveer zesduizend talen waarvan er ongeveer honderd in kaart zijn gebracht. Het leren van een tweede taal hangt sterk af van de moedertaal. Om die reden is het niet erg zinvol om een voor iedereen geldende ranking op basis van moeilijkheidsgraad te maken. Zo is het voor een Duitser gemakkelijker om Nederlands te leren, dan voor iemand uit Japan. En een Spanjaard heeft met het Portugees veel minder moeite dan een Chinees. Over het algemeen geldt dat hoe dichter de tweede taal bij de moedertaal zit, hoe gemakkelijker het aanleren zal gaan. Dit omvat de relatie tussen beide vocabulaires, geluid, zinsbouw, cultuur en nog andere factoren. In Amerika is een lijst opgesteld met de gemiddelde benodigde duur voor het redelijk leren van een tweede taal. Het resultaat was dat voor Engelssprekenden het Arabisch (geschreven van rechts naar links), Kantonees, Mandarijn, Japans en Koreaans de moeilijkste talen om te leren zijn. Deze talen vergen minstens bijna negentig leerweken, langer dan van andere talen.

Ander schrift moeilijker?

Moedertaal en talenknobbel

Voor het leren van een vreemde taal zijn vele factoren die het succes ervan bepalen. Of iemand een andere taal snel oppikt, hangt ook samen met zijn motivatie en omstandigheden waarin de taal geleerd wordt. Wanneer iemand om professionele redenen een taal moet leren leert hij het over het algemeen sneller dan dat hij de taal 'zomaar' leert. Natuurlijk speelt ook intelligentie een rol, een 'gevoel' voor taal of zelfs een talent (de talenknobbel), geheugen en luistervaardigheid.

Door veel te oefenen komt men een heel eind. De moedertaal wordt op natuurlijke manier aangeleerd, dus spelen de moeilijkheden die zo kenmerkend zijn voor het leren van een tweede taal, vrijwel geen rol. Wie een andere taal leert, zal merken dat de eerste vijf jaren van het mensenleven eigenlijk allesbepalend bleken. Op latere leeftijd een taal leren vraagt zeer veel inzet.

Uitdagender...

Veel mensen lijkt het onmogelijk om Chinees te leren, waarschijnlijk door het geheel andere systeem van schrijven, en de erg moeilijke uitspraak. Hier schuilt zeker een grote waarheid in, want steeds is gebleken dat voor Japanners die al gewend zijn aan een soortgelijk schrift, het schrijven van Chinees gemakkelijker is dan voor sprekers van een taal die gebruik maakt van het Romeinse alfabet. Toch maakt een ander schrift een taal niet noodzakelijkerwijs moeilijker, het is enkel uitdagender voor degene die het probeert te leren. Daarom vinden wij het Grieks en het Russisch (Cyrillisch schrift) dan ook erg moeilijk. Maar ook het Hongaars blijkt erg problematisch te zijn. Dit vooral wegens de ingewikkelde grammaticale structuur, terwijl de Hongaren toch hetzelfde schrift kennen als wij!

Gevoel voor taal

Welke talen zijn voor Nederlandstaligen moeilijk? Net als voor de Engelstaligen geldt dat Chinees en Japans voor ons buitengewoon ingewikkeld zijn, en behalve die twee wordt ook vaak het Fins genoemd. Dit vanwege de uitzonderlijke Finse grammatica. Wat men ook erg moeilijk vindt zijn het Thai, Pools, Hebreeuws, Vietnamees, IJslands, Slavische talen, Tsjechisch, Baskisch en het eerder genoemde Hongaars. Romaanse talen zoals Frans, Spaans, Italiaans en Portugees worden als gemiddeld moeilijk gezien. Deze talen zijn bekend om dezelfde eigenschappen, niet verbazend, omdat ze allen van het Latijn (de taal van de Romeinen) afstammen. Het is heel gebruikelijk voor iemand die een van deze talen kent, om zonder al teveel moeite door te gaan met het leren van een van de andere talen.

Waarom zijn Chinees en Japans zo moeilijk?

Duizenden symbolen

In het Chinees vertegenwoordigt elk woord een symbool, wat betekent dat je letterlijk duizenden symbolen moet kennen om Chinees te kunnen lezen. Daarbij komt dat de symbolen niet fonetisch zijn, dus je hebt geen idee hoe ze uitgesproken moeten worden. Dit in tegenstelling tot het leren van een taal die gebruikt maakt van ons bekende alfabet. Ook al ken je het Spaans niet, toch kun je uit een woord wel opmaken hoe het ongeveer moet worden uitgesproken. Kijk naar een Chinees woord en je bent volledig de weg kwijt. Ken je het symbool dus niet, dan weet je niet wat er staat.

Toontalen

In het Chinees zijn 'tonen' ook van groot belang. Bij de uitspraak van een woord gaat de toon omhoog of juist omlaag. Doe je dit fout, dan zeg je een heel ander woord. Omdat dit natuurlijk erg subtiel is, is dit zeer moeilijk voor iemand die helemaal geen toontaal gewend is. Bij het Japans komt er nog iets geks bij. Om hetzelfde aan te duiden maakt het Japans subtiel gebruik van verschillende woorden, afhankelijk van tegen wie je spreekt: je broer, een vreemde, je baas of de president... Het Japans barst dan ook van de valkuilen.

De allermoeilijkste talen

De klik- en klaktalen uit zuidelijk Afrika gaan echt onze pet te boven. Sommigen onder ons hebben van Xhosa gehoord, maar het !Xóõ (het Taa) uit Botswana is nog een graad erger. Deze taal heeft vijf verschillende soorten hoofd-kliks, naast zeventien verschillende sub-kliks. Veel verder dan les 1 zullen de meesten uit onze streken niet komen. En dat is maar beter ook, want sprekers van deze taal hebben allen een gezwel op hun strottenhoofd ontwikkeld.

Waarom Engels verrassend moeilijk is

Vooral door het internet en de invloed van de media lijkt het erop alsof Engels de wereldtaal geworden is, waaruit al gauw wordt opgemaakt dat het Engels dus wel gemakkelijk zou zijn. Dit is echter een misverstand. De Engelse grammatica is erg uitgebreid en de woordenschat is enorm. De woordenschat van de Engelse taal is groter dan die van enige andere taal en bestaat uit maar liefst 500.000 woorden. Zo komt het voor dat voor een enkel Nederlands woord er vele Engelse bestaan, allen met een klein verschil in betekenis. Door dit gebrek aan kennis van nuances hoort een Engelstalige dan ook altijd dat het Engels niet je moedertaal is. Daar komt de uitspraak bij. Zo behoort de Engelse 'th' niet tot onze tongval en blijft daarom een probleem. Nederlanders maken er een 'd', 't' of zelfs 'f' van.

Arabisch leren

Behalve het van rechts naar links lopende schrift met de vele details, zijn er nog vele zaken die het Arabisch moeilijk maken. Zo zijn er mannelijke en vrouwelijke werkwoordsvormen en bestaan er in het schrift soms geen klinkers. Daarnaast hebben lettertekens een iets afwijkende vorm, afhankelijk van de plaats in een woord. Daar komt bij dat het Arabisch in een vloeiende lijn wordt geschreven. Individuele letters zijn dus moeilijk te onderscheiden.
Het Arabische alfabet wordt gezien als moeilijker dan het Grieks of Russisch, maar minder ingewikkeld dan het Chinees of het Japans. Ook de Arabische grammatica wijkt op vele punten af van die van de meeste westerse talen. De grammatica is erg uitgebreid en er zijn allerlei constructies en volgordes die een Semitische taal kenmerken.

Waarom Nederlands moeilijk is voor immigranten

Nederlands is complex

Vaak vinden anderstaligen het Nederlands moeilijk. Neem de lidwoorden. Zo hebben we 'de' en 'het', maar wanneer gebruik je welke? Geen regels, dus komt het aan op veel trainen en taalgevoel. Andere moeilijkheden zijn verwijswoorden zoals die/dat, deze/dit, en werkwoorden zoals kunnen/kennen, leggen/liggen en hebben/zijn. Ook vindt men dat er teveel uitdrukkingen zijn en zijn er geen regels voor het gebruik van tijden ('Ik kom morgen wel' en 'Kwam jij nu vanavond of morgen'). En wat te denken van zitten/staan/liggen: Zo zit er een vlek in je broek, staat er een vaas op tafel, en ligt er een krant op de mat. Niemand begrijpt het. Om het Nederlands nog complexer te maken zijn er vele ogenschijnlijk overbodige woordjes die -als je ze weglaat- een zin vreemd maken. Lees en haal de woordjes 'er' en 'toch' weg: 'Weet je dat er een nieuwe winkel is? Ga er maar niet heen! Ik ga toch.'

Ggg...ggggrr... schr...

En dan de zinsvolgorde die afhangt van het voegwoord: 'Ik kan niet komen WANT ik heb de bus gemist' versus 'Ik kan niet komen OMDAT ik de bus heb gemist.' En qua uitspraak? Het Nederlands is een keeltaal. Je leert de klank van het Nederlands door de woorden 'laag' uit te spreken, letterlijk vanuit je keel. Maar daarmee ben je er nog niet. De 'ui', 'au', 'eu', 'ij' en 'g' blijken erg moeilijk voor de buitenstaander. Laat staan de 'sch', 'gr' en als klapper de 'schr'. Om over de dt-kwesties maar niet te spreken, maar veel Nederlanders hebben hier zelf ook geen benul van. En dan vinden anderstaligen de onregelmatige werkwoorden moeilijk. Zo is het: zing, zong, gezongen. En niet: zing, zingde, gezingd.

Welke talen zijn gemakkelijk om te leren?

Zweeds

Veel Nederlanders noemen Duits, ondanks de ingewikkelde naamvallen, of Engels, ondanks de uitgebreide vocabulaire. Maar ook Zuid-Afrikaans ervaart men - door de nauwe relatie met het Nederlands - als relatief gemakkelijk te leren. Opvallend vaak wordt ook het melodieuze Zweeds als gemakkelijk te leren taal genoemd. Zweeds behoort tot dezelfde groep talen als Noors, Deens en IJslands en heeft verwantschap met het Nederlands, Duits en Engels.

Dubbele klemtonen

Wie met Zweeds begint zal merken dat het lezen het snelst gaat omdat veel woorden lijken op de Duitse, Engelse of Nederlandse variant. Ook zijn er zeer veel leenwoorden. Wat betreft luisteren en spreken zal het leren van Zweeds moeilijker zijn. Het Zweedse spreektempo ligt hoog en veel uitgangen worden ingeslikt. De uitspraak van letters is anders dan bij ons. En een geheel extra letter is de y, waarvan de uitspraak tussen de u en i ligt. Dit is met oefening overigens wel goed aan te leren. Kenmerkend aan het Zweeds zijn de dubbele klemtonen in woorden met twee of meer lettergrepen. Deze klemtonen liggen op verschillende toonhoogten waardoor de taal 'zangerig' klinkt. Deze zang is voor anderstaligen moeilijk aan te leren. Wie de Zweedse woorden - net als de Zweden zelf - voor in de mond legt, direct achter de voortanden, krijgt het gevoel voor de taal eerder onder de knie. En zo wordt ook de y opeens gemakkelijk.

Korte zinnen

Dit neemt niet weg dat de lidwoorden voor ons vreemd blijven, want deze worden in het Zweeds direct achter het zelfstandig naamwoord geplaatst, en niet los ervoor. Maar het Zweeds maakt dit gelukkig goed door de relatief geringe woordenschat. Voor een lange Nederlandse zin ben je in het Zweeds al met enkele woordjes klaar. En de zinsopbouw is nagenoeg dezelfde als die van het Nederlands.

'Change your language, and you change your thoughts.' ~ Karl Albrecht