Bosnië-Herzegovina

Dit artikel gaat over het land Bosnië-Herzegovina. De geschiedenis en de oorlog zullen als eerste worden behandeld. Maar ook zal er iets verteld worden over de toerismemogelijkheden en het klimaat. Tot slot komen de Bosnische keuken en de bevolking aan bod.

De geschiedenis van het land

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Tito de leider van Joegoslavië. Eerst is hij heel streng, maar als er in 1953 een hongersnood dreigt te ontstaan, verandert hij van aanpak. Hij richt zich meer op het Westen en minder op de Sovjet Unie. Ook krijgt de bevolking meer vrijheid van meningsuiting. Doordat Joegoslavië zich nu meer op het Westen richt, en minder op de Sovjet Unie, komt Joegoslavië tussen twee vuren te zitten. Hierdoor ontstaat de Koude Oorlog en het Westen en Oosten gingen zich hierdoor heel goed bewapenen. Joegoslavië werd dan ook een van de best bewapende staten ter wereld.

Het land verandert de naam in ‘Socialistische Federatieve Republiek Joegoslavië’. Er komt steeds meer toerisme in Joegoslavië. Steeds meer mensen gaan naar de kusten van Kroatië, Slovenië en Montenegro, maar ook het binnenland van Bosnië met veel ongerepte natuur en oude steden krijgt veel aandacht. In 1974 verandert Tito iets in de grondwet, waardoor twee provincies uit Servië onafhankelijk worden. Dit zijn de provincies Kosovo-Metohija en Vojvodina. Hierdoor worden de Bosnische moslims als aparte bevolkingsgroep erkent. In 1980 overlijdt Tito in een ziekenhuis in Ljubljana. Hij werd in Belgrado begraven. Omdat er geen goede opvolger voor hem is, heeft Tito nog voor zijn dood acht voorzitters gekozen die het land moeten gaan leiden. Uit iedere provincie en republiek is één voorzitter gekozen. Joegoslavië, maar vooral Bosnië-Herzegovina, wordt in 1984 wereldnieuws als in Sarajevo de Olympische Winterspelen worden gehouden in de stad en de bergen eromheen. Ook Joegoslavië wordt na 1980 getroffen door de economische crisis die over de hele wereld speelt. Bij verkiezingen in 1990 wordt Alija Izetbegović gekozen tot de eerste president van Bosnië en Herzegovina. Als in 1991 Slovenië en Kroatië zich afscheiden van Joegoslavië, komt er een einde aan de Socialistische Federatieve Republiek Joegoslavië. Dan ontstaat de vraag of Bosnië en Herzegovina ook onafhankelijk moet worden. Na een stemming onder het volk, kiest de meerderheid van de Bosnische bevolking voor onafhankelijkheid. Op 3 maart 1992 roept de president van Bosnië en Herzegovina de onafhankelijkheid uit. De regering in Servië accepteert deze afscheiding niet en verklaart dat Bosnië en Herzegovina een Servische republiek is. Servië verklaart dan de oorlog aan Bosnië en Herzegovina.

De Bosnische oorlog

De Bosnische oorlog was één van de oorlogen in Joegoslavië. De oorlog was ontstaan doordat Bosnië en Herzegovina zelfstandig wilden worden en niet meer bij Joegoslavië wilden horen. De oorlog was in 1992 t/m 1995.

Aanleiding

Het volk mocht op 29 februari 1992 kiezen of het land zelfstandig mocht worden of niet. De regering had de vraag of Bosnië en Herzegovina wel zelfstandig moesten worden van Joegoslavië. De Bosnische Kroaten en de Bosnische moslims stemden voor.
De Bosnische Serviërs waren tegen deze verkiezingen. Zij wilden dat Bosnië en Herzegovina nog bij Joegoslavië hoorden. Omdat de meerderheid voor zelfstandigheid was, riepen de Bosnische Kroaten en de Bosnische moslims op 5 april 1992 de zelfstandigheid uit. Hierbij riepen de Serviërs op 7 april 1992 hun eigen republiek uit: De Servische Republiek (Republieka Srbska). Ze wilden ook grote gebieden in het land Bosnië hebben waar een Servische minderheid woonde.

Het leger

Al voordat het volk mocht stemmen vormde iedere groep zijn eigen leger. Het leger van de Serven was groter omdat zij nog werden geholpen door het oude Joegoslavische leger. In het begin van de oorlog bestonden de legers vooral uit criminelen en voetbalhooligans en minder uit gewone soldaten. Gewone soldaten wilden namelijk minder vechten, omdat de oorlog niet veel steun van de bevolking kreeg. Hierdoor lieten veel soldaten het leger in de steek.

Verwoest en vermoord

Veel mensen werden onschuldig vermoord. Veel vrouwen werden verkracht en daarna vermoord. Maar anderen werden daarna ook als slaaf gebruikt. Ook moesten de vaders en moeders toekijken hoe hun kinderen werden vermoord. Het was verschrikkelijk. Ook nu nog lopen er nog mensen rond met littekens. Bosnië was verwoest, je ziet nu nog steeds gebouwen die verwoest zijn door de oorlog. Als je door Bosnië rijdt, zie je nog heel veel kogelgaten in de gebouwen, graffiti op de muren, gebroken ramen die nog steeds niet gemaakt zijn.

Toerisme en Cultuur

Ondanks de oorlog zijn sommige oude gebouwen toch bewaard gebleven, zoals de stenen stad ‘Počitelj’. Dit is een stadje uit de 15e eeuw dat gebouwd is in opdracht van de Bosnische koning Tvutko. Het stadje bestaat helemaal uit steen, en is omringd door een stenen muur. Ook het oude Turkse klooster (‘Tekija’) bij het dorpje Blagaj is ondanks de oorlog bewaard gebleven. Het dorpje Medugorje trekt veel toeristen aan omdat hier in 1981 de maagd Maria gezien zou zijn. Ieder jaar komen hier wel 100.000 bezoekers op af. Het bekendste bouwwerk van Bosnië-Herzegovina is de brug van Mostar. Deze brug is in de 14e eeuw gebouwd door de Turken. In 1993 werd deze brug tijdens de oorlog vernietigd. Gelukkig is de brug na de oorlog met de originele stenen weer herbouwd en in 2004 heropend. In Bosnië zijn veel natuurgebieden waar je kunt wandelen en kan genieten van de natuur¨, bijvoorbeeld de Dinarische Alpen in het Zuidoosten van Bosnië en ook het natuurpark Sutjeska in het Oosten. In dit park bevindt zich de hoogste berg van Bosnië, genaamd ‘Maglič’, en ook een van de laatste oerbossen uit Europa genaamd ‘Peručica’. Dit zijn goede wandelgebieden. Nog een nationaal park is ‘Kozara’, in het Noorden van Bosnië. Hier leven vele soorten wilde dieren en planten. In het zuiden van het land ligt het natuurgebied ‘Hutovo Blato’, een moerasachtig gebied waar 250 verschillende vogelsoorten leven. In Bosnië kun je ook allerlei actieve sporten doen, zoals raften en kanoën. Dit kan op de rivieren Una en Sana in het westen van het land, de rivier Neretva in het zuiden en de rivieren Drina en Tara in het oosten van het land. Ook bergbeklimmen is mogelijk op de bergen in Bosnië, en in de winter zijn er mogelijkheden voor wintersport. In 1984 werden de Olympische winterspelen gehouden in Sarajevo. Vooral rond Sarajevo zijn er veel middelen voor wintersport. Bosnië heeft slechts 22 kilometer kust aan de Adriatische zee. Het plaatsje Neum is een toeristenplaats met veel strand, zon en hotels.

Het klimaat

Bosnië ligt in het zuidoosten van Europa. In het noorden, westen en zuiden grenst het aan Kroatië. In het oosten grenst het aan Servië en Montenegro. De 22 kilometer lange kustlijn van Bosnië onderbreekt de Kroatische kustlijn. Hierdoor wordt een deel van Zuid-Kroatië waar ook de stad Dubrovnik ligt, gescheiden van de rest van Kroatië. De noordelijke grens tussen Bosnië en Kroatië is een natuurlijke grens. Deze wordt namelijk gevormd door de rivieren de Sava en de Una. De grens in het oosten met Servië en Montenegro wordt voor een deel gevormd door de rivier de Drina. De oppervlakte van Bosnië is 51.129 km2 en er wonen ongeveer 3,8 miljoen inwoners. De naam ‘Bosnië i Hercegovina’ is afgeleid van de rivier Bosna; dit komt van een oud Europees woord ‘Bosona’ wat ‘water’ betekent. Hercegovina is afgeleid van het woord ‘Herceg’. Dit is een oude naam voor een vorstelijke titel zoals Hertog.

Landkaart Bosnië

De oppervlakte van het land is niet overal hetzelfde ingedeeld. Het noorden ligt in de Panonische vlakte, hier lag vroeger de Panonische zee. Dit terwijl het oosten van het land vooral bergachtig is. In het zuidoosten op de grens met Montenegro bevindt zich de hoogste berg van het land. Deze heet Maglič en is 2386 meter hoog. Rondom de steden Mostar en Sarajevo zijn ook veel bergen van ruim 2000 meter hoog. Het gebied rondom Sarajevo is in de winter erg sneeuwzeker. In het zuidwesten op de grens met Kroatië liggen de Dinarische Alpen. Deze zijn gemiddeld 1500 meter hoog. Omdat Bosnië zo bergachtig is, is maar een heel klein gedeelte van het land geschikt voor landbouw, namelijk 15%.

In Bosnië zijn veel rivieren, de belangrijkste zijn:

• Sava: Deze rivier is 945 km lang. Hij is ontstaan door het samen gaan van twee kleine rivieren, namelijk de ‘Sava Dolinka’ (dit is een bron onderaan de berg Triglav bij de grens tussen Slovenië en Oostenrijk) en de rivier ‘Sava bohinjka’ (deze kleine rivier is ontstaan uit het meer Bohinjsko jezero – dit ligt vlakbij de plaats Ribcev Laz in Slovenië). De rivier Sava komt uit in de rivier de Donau in Belgrado.
• Bosna: Deze rivier is 245 km lang en hij loopt van Sarajevo naar de rivier Sava in het noorden.
• Drina: Deze rivier is 364 km lang. Hij loopt van de rivier de Tara in Montenegro naar de rivier de Sava, bij de grens tussen Bosnië, Servië en Kroatië (het drie landenpunt).
• Neretva: Deze rivier is 218 km lang en loopt van het zuidoosten van Bosnië (vlakbij de stad Mostar) naar het zuiden van Kroatië en komt dan uit in de Adriatische zee.
• Urbas: Deze rivier is 240 km lang en loopt vanuit het midden van Bosnië naar de rivier Sava in het noorden via de stad Banja Luka.
• Una: Deze rivier is 214 km lang en ligt in het westen van Bosnië. Hij is heel geliefd bij watersporters.

De bevolking

In Bosnië leven veel verschillende volken met verschillende geloven. Sinds de oorlog van 1992-1995 is de indeling van de verschillende volken in Bosnië erg veranderd. De bevolking van Bosnië is als volgt samengesteld: 44% is moslim (Bosniak), 31% Serviër, 17% Kroaat en 7% overig (Albanezen en Turken). De Bosniakken zijn de oorspronkelijke bewoners van Bosnië, maar men noemt hen moslims, terwijl niet alle Bosniakken moslim zijn. Hierboven wordt met Serviërs bedoeld iemand met een christelijk orthodox geloof en met Kroaten wordt bedoeld iemand met een katholiek geloof, en niet inwoners van Servië of Kroatië. Toch is er tussen deze drie grootste bevolkingsgroepen weinig verschil, omdat ze alle drie voortkomen uit het Slavische volk. In de 9e eeuw kwam het Slavische volk naar de Balkan. Een deel van het volk werd toen beïnvloed door het Romeinse rijk, waardoor ze katholiek werden en een ander deel werd beïnvloed door het Byzantijnse rijk, waardoor ze christelijk orthodox werden. In de 15e eeuw werd het volk ook beïnvloed door de Turken die het gebied binnenvielen, waardoor een deel Moslim werd. Het geloof bepaalt bij welk volk iemand hoort. Het zijn geen strenge geloven, maar sinds de oorlog wil men duidelijk laten zien bij welke bevolkingsgroep men hoort, en volgt men het geloof sterker. Doordat deze drie bevolkingsgroepen al meerdere eeuwen verschillende geloven en gewoonten hebben, is ook de taal een beetje gaan verschillen. Hieronder heb ik een aantal woorden in het Nederlands, Kroatisch, Servisch en Bosnisch opgenoemd:

• Nederlands Kroatisch Servisch. Bosnisch
• Rivier. Rijeka Reka/Peкa Rijeka
• Melk Mlijeko Mleko/Mлeкo. Mlijeko
• Kind. Dijete Dete/Дeтe. Dijete
• Links Lijevo Levo/Лeвo. Lijevo
• Deel. Dio Deo/Дeo Dio
• Mooi. Lijepo Lepo/Лeпo Lijepo
• Binnenplaats Dvorište Dvorište /ДворИшte Avlija
• Week Tjedan Sedmica/ Седмица Sedmica
• Vlieg Muva Muva / Myba Muha

In de Bosnische taal worden ook veel Turkse woorden gebruikt, dit komt door de Turkse bezetting in de 15e eeuw. De Serviërs en Kroaten wilden hun taal meer laten verschillen. Een groot verschil is het alfabet dat wordt gebruikt. De Kroaten gebruiken het Latijnse alfabet en de Serviërs gebruiken het Cyrillische alfabet. Dit is een variatie van het Russische schrift waaruit enkele letters zijn weggelaten.

De Bosnische keuken

De Bosnische keuken heeft veel verschillende gerechten door alle invloeden van de verschillende volken in de afgelopen eeuwen.
Hieronder worden de belangrijkste gerechten uit de Bosnische keuken genoemd:

• Rakija šljivovica: Dit is een heel sterke drank die ook in Turkije wordt gedronken. Het is gemaakt van pruimen en heeft een alcoholpercentage van 40%. Het wordt ook wel van druiven gemaakt, maar dan heet het Rakija lozovač.
• Ćevapčići: Dit is het bekendste Bosnische gerecht en wordt ook in Kroatië en Servië veel gegeten. Het zijn gegrilde rolletjes gekruid rundvlees en het wordt gemaakt van rundergehakt. Dit wordt vaak geserveerd met ‘lepinja’, dit is speciaal brood wat ook wordt gegrild. Ook worden er vaak uitjes bij gegeten en ‘Ajvar’.
• Ajvar: Dit is een saus gemaakt van rode peper en aubergine. Het wordt bij verschillende gerechten gegeten, zoals bij ćevapčići en salade.
• Pljeskavica: Dit is een soort hamburger, maar dan groter en platter. Het wordt gegrild en geserveerd met brood.
• Kajmak: Dit is een soort crème fraîche. Het wordt gemaakt van room van verschillende soorten melk. Het wordt gegeten bij verschillende gerechten en het kan ook worden gebruikt als vulling voor een ander Bosnisch gerecht ‘Pita’.
• Pita: Dit wordt gemaakt van flinterdun bladerdeeg en een vulling. Voor de vulling zijn er meerdere mogelijkheden, zoals gekruid gehakt, kaas, spinazie of aardappelstukjes.
• Jagnjetina: Dit is lamsvlees aan het spit. In Bosnië wordt dit veel gegeten en bij veel restaurantjes langs de weg wordt dit aangeboden. Je ziet de lammetjes vaak al vanaf een afstand op het spit. Het wordt geserveerd samen met brood en salade.
• Baklava: Dit is een heel bekend gerecht in Turkije, maar ook in Bosnië wordt dit veel gegeten. Het is heel zoet van smaak en wordt gemaakt van deeg en een vulling van honing en noten. Dit wordt ook veel gegeten bij het suikerfeest.
• Bosanski Lonac: Dit is een stoofpot van groenten, rundvlees, aardappelen en kruiden.
• Sarma: Dit wordt gemaakt van zure koolbladeren en een vulling van rijst, knoflook, kruiden en gehakt.

Voor de mensen die het niet lekker vinden, zijn er in Bosnië ook veel andere gerechten zoals patat en pizza te koop.

Nawoord

Bosnië is een veelzijdig land met een rijke geschiedenis, een prachtige natuur en vele toeristische bezienswaardigheden en mogelijkheden voor het beoefenen van actieve buitensporten. Ook de heerlijke Bosnische keuken is de moeite waard. Kortom een goede reden om een vakantie door te brengen.