Een journalistiek artikel schrijven

Een journalistiek artikel schrijven. Hoe doe je dat? Waar begin je mee, en waar moet je op letten als je een artikel voor een krant, tijdschrift, of vakblad schrijft? Journalistiek komt van het Franse woord 'journal' dat krant betekent. Dit woord is komt van het woord 'jour', wat Frans voor dag is. Journalistiek heeft duidelijk te maken met de actualiteit van de dag. Je beschrijft als journalist de actualiteiten. Om dat op een verleidelijke en toegankelijke manier te doen is een kunst op zich. Met een journalistieke manier van schrijven kan je amuseren, verleiden, overtuigen, pure propaganda bedrijven en zelfs mensen manipuleren. Jij bepaalt welke informatie de lezer onder ogen krijgt. Met een journalistiek artikel kun je mensen echter ook dingen laten zien, ze iets leren en ondertussen je eigen nieuwsgierigheid bevredigen. De journalistiek kan ook fungeren als simpel doorgeefluik. Als journalist geef je informatie door op de juiste manier.

Een journalist onderzoekt, beschrijft, signaleert, geeft door maar adviseert echter niet. Je artikelen dragen geen oplossingen aan voor een probleem, ze kaarten wel een probleem aan. Journalistiek is een vak, een ambacht. Iets dat mensen moeten leren begrijpen en vooral oefenen. Toch is het mogelijk om met wat basistips aan de slag te gaan.

De vijf w's en de alleenstaande h

Je moet als het ware de lezer verleiden om verder te lezen. Verder zijn goede nieuwsberichten compleet. Ze geven antwoord op de volgende vragen:

• Wie?
• Wat?
• Waar?
• Wanneer?
• Waarom?

En soms ook:

• Hoe?

Het begin van een artikel

Een goed journalistiek stuk begint met een krachtig begin. Het is goed om te beginnen met daar waar het nieuws over gaat, zonder omwegen. Een voorbeeld: 'Dodelijke ongelukken blijken vaker voor te komen bij vrouwen.' Dit is een vrij ongenuanceerde zin (en hij is bovendien nog eens niet waar). Maar de lezer heeft wel meteen door waar het artikel over gaat. Pas later ga je het onderwerp uitbreiden en nuanceren. De eerste zin draait om de kern: wat wilt de lezer weten? Wat is hetgeen waarover hij geïnformeerd moet worden? Noem in de eerste zin zo snel mogelijk het kernwoord van het artikel. Begin verder de eerste zin niet met een tijdsaanduiding, de tijd is vaak niet essentieel voor een eerste zin.

En hoe verder..

In de tweede zin kan je al wat meer informatie geven: 'Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam'. Hierna bouw je het artikel om met achtergrondinformatie die een compleet verhaal geven bij de eerste zin.

Het interview

Via interviews verzamel je informatie voor je artikel. Er zijn vier soorten interviews. Je hebt het zuivere interview, waarbij het interview een beeld moet geven van hoe een persoon over een bepaald onderwerp denkt. Je hebt het feitelijke interview, deze zien we het vaakst. Het draait hierbij niet per se om de persoonlijke mening van een persoon maar des te meer om welke feitelijke informatie die persoon te bieden heeft. Als derde is er het deelinterview, dit zijn meerdere interviews met diverse mensen die de journalist verwerkt in zijn artikel. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van citaten. Alle interviews voegt hij samen tot 1 artikel. Als laatste wordt er gewerkt met het ladderinterview. De vragen zijn van te voren bedacht en worden simpelweg op de geïnterviewde afgevuurd. Risico is echter dat het een saai interview wordt met alleen maar vragen en antwoorden. Dit kun je voorkomen door door te vragen, keuzevragen te stellen of door naar een mening te vragen (wat vind u van...?). Zorg dat je je interviews goed voorbereid, een goede voorbereiding is het halve werk.

Hoor en wederhoor

Soms uit een geïnterviewde kritiek op iemand anders. Het zou dan niet eerlijk zijn om de persoon waar kritiek op wordt geuit zich niet te laten verdedigen. Daarom wordt er binnen de journalistiek het concept van hoor en wederhoor gehanteerd. Hoor en wederhoor houdt in dat je alle mensen die betrokken zijn bij het onderwerp aan het woord laat. Je biedt iedereen kans om zijn zegje te doen en zijn kant van het verhaal te laten zien. Hoor en wederhoor is vooral belangrijk als het om informatieve artikelen gaat. Bij een puur interview gaat het namelijk om de beleving van een persoon en niet om een totaal beeld van de werkelijkheid. Toch wordt hoor en wederhoor aangeraden, het kan verhelderend werken op uw onderwerp.

Een kop bedenken

Als het artikel geschreven is kun je een kop voor het artikel gaan bedenken. Kenmerken van een goede kop zijn:

• Kernachtig
• Kort
• Eenduidig
• Zonder vraagteken
• In de actieve vorm

De kop bevat de essentie van de artikel en is dus kernachtig. Een kop is niet te lang, houd hem kort. Eenduidig betekent dat je kop slecht een boodschap weergeeft, anders is het verwarrend. Het is verder goed om een actieve kop te kiezen, dit trekt de lezer zijn aandacht. Een actieve kop houdt in dat je de kop in actieve vorm schrijft, er gebeurt iets, iemand doet iets.

Een citaatkop

Een citaatkop is een kop waarbij er gebruik wordt gemaakt van een citaat. Dit wordt vooral gebruikt bij human interest artikelen. Daarbij gaat het om de emotie of de ervaring van de personen waar het artikel over gaat. Iemand heeft iets bijzonders meegemaakt en diegene heeft daar gevoelens bij. Een voorbeeld van een citaatkop is: 'Karel Bosma: Ik zag het voor mijn ogen gebeuren'. De lezer is meteen geïnteresseerd in wat Karel Bosma heeft meegemaakt.

Het artikel zelf

Gebruik in het artikel zelf korte zinnen. Ook is het aan te raden om in actieve vorm te blijven schrijven. Dit zorgt er voor dat de vaart in een artikel blijft. Ook is het belangrijk om in de tegenwoordige tijd te schrijven. Vermijd het gebruik van werkwoorden als zelfstandig naamwoorden. Dus niet 'Het vechten van de hooligans zorgde voor veel oproer', maar: 'De vechtende hooligans zorgden voor veel oproer'. Als laatste is het belangrijk om te wijzen op het gebruik van signaalwoorden. Signaalwoorden zijn woorden die de zinnen met elkaar als het ware verbinden. Een artikel wordt een geheel door signaalwoorden. Voorbeelden van signaalwoorden zijn: 'daarnaast', 'bovendien' en 'toen'.

Nog wat laatste tips

Gebruik zo min mogelijk afkortingen als je een journalistiek artikel schrijft. Vermijd moeilijke en ouderwetse woorden die het tempo uit het artikel halen. Probeer geen voorzetseluitdrukkingen te gebruiken. Dit zijn standaard woordcombinaties die we automatisch gebruiken. Voorbeelden zijn 'met betrekking tot', 'als gevolg van' en 'in verband met'.

Maar bovendien: heb vooral veel plezier in het schrijven!