Sinterklaas: Franstalige Sinterklaasliedjes

Dat Sinterklaas in Wallonië of Frankrijk niet komt, is een fabeltje. In Wallonië is hij zeker bekend, in Frankrijk kom je hem tegen in Noord-Frankrijk en in de streek Elzas-Lotharingen (Alsace-Lorraine). Ook in het Fransprekend deel van Canada is hij gekend. Spreekt voor zich dat er dus ook Franstalige Sinterklaasliedjes zijn. Ze verschillen wel wat van de Nederlandstalige liedjes, zowel qua inhoud als qua woordenschat. Een aantal Franstalige Sinterklaasliedjes met hun vertaling en wat culturele achtergrond.

Saint-Nicolas, welbekend in Wallonië, Noord-Frankrijk, Elzas-Lotharingen en zelfs Canada

Wie altijd heeft gedacht dat Sinterklaas enkel in Vlaanderen en Nederland zijn ronde deed, heeft het mis. In Wallonië, in het noorden van Frankrijk en in de streek Elzas-Lotharingen kennen ze de wijze man maar al te goed. De Franse kindjes van deze streken hebben zelfs dubbel geluk: bij hen komt niet alleen Sinterklaas in de nacht van 5 op 6 december maar ook nog eens de kerstman op het einde van dezelfde maand! Hetzelfde geldt voor het Franstalige deel van Canada, waar ze de goedheiligman eveneens eren.

Verschillen tussen Franstalige en Nederlandstalige liedjes

• Opvallend feit: in de Franstalige gebieden rijdt de Sint niet op een schimmel rond, maar op een sympathieke ezel (zie het liedje mon âne).
• In Franstalige gebieden is de Sint de patroonheilige van de schoolkinderen. In een bepaald Sinterklaasliedje (Saint-Nicolas, patron des jeunes filles), met toch wel een heel andere inhoud en doelgroep, is Sinterklaas de patroonheilige van de jonge meisjes.
• De Franstalige Sinterklaasliedjes zijn niet van deze eeuw, getuige daarvan is de gebruikte woordenschat. Sommige zaken die n de liedjes voorkomen, zijn helemaal in onbruik geraakt.
• Ook zijn sommige liedjes erg streekgebonden. Ze worden alleen in een bepaald departement in Frankrijk gezongen. Er worden zaken in vermeld die in andere delen van Frankrijk niet voorkomen, een andere naam hebben of zelfs onbekend zijn (bijvoorbeeld hâlettes).
• Sommige liedjes werden gemaakt op bekende melodieën zoals "La mère Michèle", "Petit papa" of "Il était une bergère" en zijn dus recenter dan de oude kinderliedjes waarop ze gebaseerd zijn.
• Wat ook opvalt, is dat de Franstalige kinderen eigenlijk een beetje brutaal zijn. Getuige hiervan zijn zinnen als "als je ons snoepjes brengt, zullen we je altijd graag zien".
• Natuurlijk vind je op het net ook recentere liedjes. In sommige scholen wordt er ieder jaar een nieuw liedje in elkaar gestoken, vaak op bekende melodieën van populaire Franse liedjes ("Champs Elysées" bijvoorbeeld). Deze liedjes werden hier niet opgenomen, omdat ze persoonlijk zijn en waarschijnlijk niet in het Frans erfgoed zullen worden opgenomen.

Zwarte Piet: le Père Fouettard

Over Zwarte Piet (le père Fouettard) wordt niets gezegd in de Sinterklaasliedjes, in tegenstelling tot bij ons, waar deze figuur wordt gebruikt om stoute kindjes angst in te boezemen en te straffen (hij steekt de kindjes in de zak). In Duitstalig Lotharingen heet hij trouwens Rüpelz of Ruprecht, in Elzas is het Hans Trapp en in Luik spreekt men van Panscrouf. Hoe hij ook genoemd wordt, hij komt in geen enkel traditioneel Sinterklaasliedje voor. Op Youtube is er wel een liedje te vinden over le Père Fouettard, maar dit is een recent opgenomen liedje met gitaarbegeleiding. Ook Jacques Dutronc zong een lied over de onmogelijke liefde tussen de zoon van Zwarte Piet en de dochter van de kerstman. De woorden zijn van Jacques Lanzmann. Op ParolesMania vind je de woorden van een liedje van Alain Delorme met de titel "Le Père Fouettard est en vacances". Het gaat erover dat de kindjes geluk hebben want Zwarte Piet is met vakantie en dus hebben ze niets van hem te vrezen. Ook Top Politics wijdt een liedje aan de boeman op het album "Le coup du Père Fouettard". Het liedje over Zwarte Piet draagt dezelfde titel als het album. Maar zoals gezegd gaat het hier om recent geproduceerde liedjes en liedjes voor volwassenen.

Saint-Nicolas

Franstalige versie

Saint-Nicolas
Patron des écoliers
Apportez-moi du sucre
dans mon petit panier
Je serai toujours sage,
comme un petit mouton
Et j'irai à l'école
pour apprendre mes leçons
Venez, venez, Saint-Nicolas
Venez, venez Saint-Nicolas
Venez, venez Saint-Nicolas
et tralala

Toelichting

Dit liedje wordt gezongen op de melodie van "La mère Michèle". Het is het bekendste Sinterklaasliedje, met heel wat varianten al naargelang de streek waar het wordt gezongen. Zo is er een Waalse versie, een versie uit de Elzas, een versie uit Lotharingen en zelfs een versie in het sappig Canadees Frans. Ook qua woordenschat zijn er heel wat verschillen. Soms wordt panier (mand) vervangen door souliers (schoenen). Dit leunt meer aan bij de Nederlandse traditie, waar kinderen hun schoen klaarzetten voor de cadeautjes. Anderzijds kan men stellen dat er meer in een mandje kan. Erg gulzig zijn de kinderen niet, want ze spreken van un petit panier (een kleine mand). Er bestaan ook versies waarin sucre (suiker) vervangen wordt door pommes (appelen). Een gezondere variant.

Vertaling

Sinterklaas,
patroonheilige van de schoolkinderen
Breng mij suiker
in mijn mandje
Ik zal altijd braaf zijn
zoals een schaapje
en ik zal naar school gaan
om mijn lessen te leren
Kom, kom Sinterklaas (3x)
en tralala

Saint-Nicolas mon bon patron: een liedje uit Lotharingen

Franstalige versie

Saint-Nicolas mon bon patron
Apportez-moi des macarons
des biscuits pour les petites filles
des marrons pour les garçons
des mirabelles pour les demoiselles
de beaux rubans pour les mamans
du tabac pour les papas
des lunettes pour les grand-pères
des halettes pour les grand-mères
un pot de fleurs pour ma chère soeur
un baiser pour mon petit coeur.

Toelichting

Dit liedje is typisch voor Lotharingen, getuige hiervan is de gebruikte woordenschat. Macarons zijn typische koekjes uit de streek. Wanneer je door Lotharingen rijdt, zie je overal bomen met mirabellen, kleine gele pruimpjes. Halettes is ook zo'n specifiek woord. Je vindt het zelfs niet in een gewoon woordenboek. Het is een stoffen kapje op een geraamte van teenwilg dat de vrouwen vroeger opzetten wanneer ze op het veld of in de wijngaard aan het werken waren. Het kapje moest hun hoofd en nek beschermen tegen de brandende zon. In sommige versies vind je het geschreven als "hâlettes". Naargelang de versie worden er ook andere dingen door de goedheilige man gegeven. Zo zijn er versies waarin de jongens "des coups de bâton" (stokslagen) krijgen en de meisjes "des bonbons" (snoepjes). Eigenlijk kan je de cadeautjes zelf aanpassen en er van maken wat je wilt. Het is een leuk liedje om in de les Frans aan te leren omdat je er heel wat nieuwe woordenschat mee leert. Je kan er prentjes bij laten zien en later verbindingsoefeningen mee laten maken (wie krijgt wat?). Of je kan het gebruiken in het kader van een les over Lotharingen (la Lorraine).

Vertaling

Sinterklaas, mijn lieve heer
breng mij macarons
koekjes voor de kleine meisjes
kastanjes voor de jongens
mirabellen voor de jongedames
mooie linten voor de mama's
tabak voor de papa's
brillen voor de grootvaders
kapjes voor de grootmoeders
een bloempot voor mijn allerliefste zusje
een kusje voor mijn kleine hartedief.

Geen paard maar een ezel: Mon âne!

Franstalige versie

Mon âne, mon âne
a bien mal à sa tête
Madame lui a offert
un bonnet pour sa tête (2x)
et des souliers lilas la la
et des souliers lilas

Mon âne, mon âne
a bien mal aux oreilles
Madame lui a offert
de belles boucles d'oreilles (2x)
un bonnet pour sa tête
et des souliers lilas la la
et des souliers lilas

Zo gaat het verder:
- a bien mal à ses yeux - une paire de lunettes bleues
- à son nez - un joli cache-nez
- à l'estomac - une tasse de chocolat
- aux reins - une culotte de satin
- à trois dents - trois jacquettes en argent

Toelichting

Een liedje in de stijl van "Mijn tante gaat op reis en neemt mee" of "'k Heb een tante in Marokko". Er komt steeds een zinnetje bij. Het is een grappig liedje dat eigenlijk niet verwijst naar Sinterklaas maar dat wel tijdens de Sinterklaasperiode wordt gezongen. Het bewijst ook dat de Franstalige Sinterklaas op een ezel rijdt en niet op een schimmel zoals in onze contreien. Verder is het een echt kinderliedje, dat goed is om het geheugen te oefenen maar dat eigenlijk nergens op slaat. Ook leuk in het kader van een les over de lichaamsdelen en makkelijk aan te leren door middel van tekeningen.

Vertaling

Mijn ezel, mijn ezel
heeft erge hoofdpijn
Madame heeft hem gegeven
een muts voor zijn hoofd
en purperen schoenen
en purperen schoenen

Mijn ezel, mijn ezel
heeft erge oorpijn
Madame heeft hem gegeven
een paar mooie oorringen
een muts voor zijn hoofd
en purperen schoenen
en purperen schoenen

- heeft veel pijn aan zijn ogen - een blauwe bril
- aan zijn neus - een mooie neusverwarmer
- maagpijn - een kopje chocolademelk
- aan de nieren - een zijden onderbroek
- aan drie tanden - drie zilveren kronen

Hoort wie klopt daar kinderen, de Franse variant: Toc Toc Toc

Franstalige versie

Qui toque à ma porte toc toc?
Mon coeur bat toc toc toc

Qui toque à ma porte toc toc?
J'entends toc toc
N'ayez pas peur petits
Si vous êtes gentils

Qui toque à ma porte toc toc?
J'entends toc toc

Qui toque a ma porte toc toc?
Mon coeur bat toc toc toc

Qui toque à ma porte, toc toc?
J'entends toc toc
Je viens vous apporter
des bonbons et des jouets

Qui toque à ma porte, toc toc?
J'entends toc toc

Toelichting

Ook hier weer een liedje waar met geen woord over Sinterklaas wordt gerept. En toch weet je onmiddellijk dat het een Sinterklaasliedje is, want wie brengt er anders snoepjes en speelgoed? In dit liedje wordt wel een beetje gedreigd: je hebt niets te vrezen als je braaf bent geweest. Maar hier ook geen woord over Zwarte Piet (Père Fouettard). Ook een grappig liedje om aan te leren in de kleuterklas bijvoorbeeld. De woordenschat is niet te moeilijk, alles wordt meermaals herhaald en je kan er gebaren bij maken die je helpen om het liedje te onthouden. Zo kan je op een denkbeeldige deur kloppen, je handen op je hart leggen en doen alsof het hard klopt, je hand achter je oor leggen, etc.

Vertaling

Wie klopt er aan mijn deur? Klop, klop.
Mijn hart bonst, klop klop klop

Wie klopt er aan mijn deur? Klop, klop.
Ik hoor klop klop
Wees niet bang kleintjes
Als jullie braaf zijn

Wie klopt er aan mijn deur? Klop klop.
Ik hoor klop klop

Wie klopt er aan mijn deur? Klop klop.
Mijn hart bonst, klop klop klop

Wie klopt er aan mijn deur? Klop klop.
Ik hoor klop klop
Ik kom jullie brengen
snoepjes en speelgoed

Wie klopt er op mijn deur? Klop klop.
Ik hoor klop klop.

Chanson de Saint-Nicolas: een liedje over de oorsprong van het Sinterklaasgebruik

Franstalige versie

Il était trois petits enfants
Qui s'en allaient glâner aux champs.

S'en vont au soir chez un boucher.
« Boucher, voudrais-tu nous loger ?
Entrez, entrez, petits enfants,
Il y a de la place assurément.»

Ils n'étaient pas sitôt entrés,
Que le boucher les a tués,
Les a coupés en petits morceaux,
Mis au saloir comme pourceaux.

Saint Nicolas au bout d'sept ans,
Saint Nicolas vint dans ce champ.
Il s'en alla chez le boucher :
« Boucher, voudrais-tu me loger ? »

« Entrez, entrez, saint Nicolas,
Il y a d'la place, il n'en manque pas. »
Il n'était pas sitôt entré,
Qu'il a demandé à souper.

« Voulez-vous un morceau de jambon ?
Je n'en veux pas, il n'est pas bon.
Voulez vous un morceau de veau ?
Je n'en veux pas, il n'est pas beau !

Du petit salé je veux avoir,
Qu'il y a sept ans qu'est dans le saloir.
Quand le boucher entendit cela,
Hors de sa porte il s'enfuya.

« Boucher, boucher, ne t'enfuis pas,
Repens-toi, Dieu te pardonnera. »
Saint Nicolas posa trois doigts.
Dessus le bord de ce saloir :

Le premier dit: « J'ai bien dormi ! »
Le second dit: « Et moi aussi ! »
Et le troisième répondit :
« Je croyais être en paradis ! »

Toelichting

Deze versie werd in 1842 opgetekend door Gerard de Nerval. Het is de meest gekende versie. Dit lied vertelt het eigenlijke Sinterklaasverhaal. Het is veel serieuzer en minder speels dan vele andere Sinterklaasliedjes. Ook niet eenvoudig om aan te leren, dus zeker niet geschikt voor kleine kinderen.

Vertaling

Er waren drie kleine kinderen
die naar het veld gingen om te rooien

's Avonds gingen ze naar een beenhouwer
"Beenhouwer, kan je ons onderdak bieden?
Kom binnen, kom binnen, kindjes,
Er is zeker plaats"

Ze waren nog niet goed binnen
Of de beenhouwer vermoordde ze
Sneed ze in kleine stukjes
En pekelde ze als varkentjes

Sinterklaas na zeven jaar
Sinterklaas kwam naar deze velden
Hij ging naar de beenhouwer:
"Beenhouwer, kan je me onderdak geven?"

"Kom binnen, kom binnen Sinterklaas,
Er is plaats, daar is geen gebrek aan."
Hij was nog niet goed binnen
Of hij vroeg voor een maaltijd.

"Wilt u een stukje ham?
Ik wil er geen, het is niet lekker.
Wilt u een stukje kalf?
Ik wil er geen, het is niet mooi!

Gepekeld vlees wil ik,
dat al zeven jaar in de pekelton zit.
Toen de beenhouwer dit hoorde,
Liep hij snel de deur uit.

"Beenhouwer, beenhouwer, loop niet weg,
Toon berouw, God zal het je vergeven."
Sinterklaas legde drie vingers.
Op de rand van de pekelton:

De eerste zei: "Ik heb goed geslapen!"
De tweede zei: "En ik ook!"
En de derde antwoordde:
"Ik dacht dat ik in de hemel was!".

Kort en krachtig: Saint-Nicolas mon bon ami

Franstalige versie

Saint-Nicolas mon bon ami
descendez du paradis
vite, vite
car mon coeur palpite
pour avoir des bonbons
et des macarons

Toelichting

Dit liedje is kort maar krachtig en zegt rechttoe rechtaan waar het op aankomt. Maar weer geen woord over Zwarte Piet. Het lijkt wel of de Franstalige Sint alles alleen moet doen. Kort, dus makkelijk aan te leren, ook voor anderstalige kinderen.

Vertaling

Sinterklaas mijn goede vriend
kom naar beneden uit het paradijs
snel, snel
want mijn hart bonst
om snoepjes te krijgen
en macarons

Saint-Nicolas, c'est aujourd'hui ta fête

Franstalige versie

Saint-Nicolas c'est aujourd'hui ta fête
maman m'a dit de ranger mes souliers

Je les ai mis devant la cheminée
et pour ton âne, un petit bol de blé

Saint-Nicolas as-tu reçu ma lettre?
As-tu trouvé ce que je demandais?

Saint-Nicolas si tu descends du ciel
Saint-Nicolas passe donc te réchauffer

Saint-Nicolas c'est aujourd'hui ta fête
Saint-Nicolas surtout ne m'oublie pas

Toelichting

Dit liedje wordt gezongen op de melodie van "Petit papa", een Frans kinderliedje dat wordt gezongen voor vaderdag. In dit liedje worden er wel lieve woorden gezegd voor Sinterklaas. Hij mag zich komen opwarmen bij de kinderen thuis.

Vertaling

Sinterklaas, het is vandaag je feest
mama heeft me gezegd om mijn schoenen op te ruimen

Ik heb ze voor de open haard gezet
en voor je ezel, een kleine kom graan

Sinterklaas heb je mijn brief gekregen?
Heb je gevonden wat ik je vroeg?

Sinterklaas wanneer je uit de hemel komt
Sinterklaas, kom je dan verwarmen

Sinterklaas het is vandaag je feest
Sinterklaas vooral vergeet me niet

Saint-Nicolas est en voyage

Franstalige versie

Saint-Nicolas est en voyage
de sa clochette, j'entends le son
Tonton tontaine tonton

Et, sous le poids de ses bagages
on dit que flêchit son âne
Tonton tontaine tonton

Quand il commence sa tournée
et qu'il entre dans nos maisons
Tonton tontaine tonton

Nous plaçons dans la cheminée
nos souliers, sabots et chaussons
Tonton tontaine tonton

Saint-Nicolas nous sommes sages
et nous aimons bien les bonbons
tonton tontaine tonton

Apportez-en selon l'usage
et toujours nous vous aimerons
Tonton tontaine tonton

Toelichting

Wat bij dit gedichtje opvalt, is dat de twee laatste regels van de strofen telkens rijmen, behalve in de tweede strofe. Ook is dit zo'n liedje waarbij de kinderen wel een beetje brutaal zijn. Als Sinterklaas snoepjes brengt, blijven de kinderen de Sint leuk vinden.

Vertaling

Sinterklaas is op reis
van zijn klokje hoor ik de klank
Klingelingeling

En onder het gewicht van zijn bagage
zegt men dat zijn ezel zwicht
Klingelingeling

Wanneer hij zijn ronde begint
en hij in onze huizen binnenkomt
Klingelingeling

Zetten wij in onze open haard
onze schoenen, onze klompen en onze slofjes
Klingelingeling

Sinterklaas wij zijn braaf
en wij houden veel van snoepjes
Klingelingeling

Breng ons zoals de traditie het voorziet
en altijd zullen wij u graag zien
Klingelingeling

Saint Nicolas patron des jeunes filles: een bizar Sinterklaasliedje!

Franstalige versie

On dit de vous Saint Nicolas
que vous êtes patron des jeunes filles:
qu'elles soient belles ou gentilles
vous aimez à guider leurs pas
Que mon sort est triste et fâcheux
on dit que j'ai tout pour plaire
et cependant, je n'ai pas d'amoureux

Ah! par pitié Saint Nicolas
Saint béni, ne m'oubliez pas (2x)

Si devant votre sainte image
un jeune homme y venait prier,
n'est pas fait pour tant effrayer
et si vous le voyez sourire
à quelque rêve de bonheur,
Grand Saint, voulez vous lui dire
quel chemin doit prendre son coeur

Et cela, je le dis tout bas,
nommez-moi, Grand Saint-Nicolas (2x)

Je ne serai pas difficile
sur les qualités d'un mari:
je veux d'abord qu'il soit docile
complaisant, aimable et poli.

Puis il doit céder en ménage
et cela n'est pas sans raison
car la femme étant la plus sage
doit guider époux et maison.

Ah! par pitié Saint Nicolas
Saint béni, ne m'oubliez pas (2x)

Toelichting

Een bizar Sinterklaasliedje, zeker niet voor kleuters en jonge kinderen bedoeld. Hier wordt Sinterklaas beschouwd als de patroonheilige van de jonge meisjes. Hij wordt aangeroepen om een goede man te vinden. En de jongedame heeft nog veel eisen ook, hoewel ze dat zelf niet vindt! Ook niet makkelijk, omdat het in ouderwets Frans is geschreven. Moeilijk om aan te leren dus.

Vertaling

Men zegt van u Sinterklaas
dat u de patroonheilige bent van de jonge meisjes:
of ze nu mooi of lief zijn
u begeleidt hun stappen graag
Hoe triest en betreurenswaardig is mijn lot
Men zegt dat ik alles heb om te behagen
en nochtans heb ik geen geliefde.

Ah! Ik smeek u Sinterklaas
Gezegende heilige, vergeet mij niet (2x)

Indien voor uw heilige beeltenis
een jonge man zou komen bidden,
is het niet om bang van te zijn.
En als u hem ziet dromen
van geluk,
Grote Heilige, wilt u hem dan zeggen
Welke weg zijn hart moet nemen.

En dit zeg ik heel stilletjes
noem mijn naam, Grote Sinterklaas (2x)

Ik zal niet moeilijk doen
over de kwaliteiten van een echtgenoot:
ik wil vooreerst dat hij gedwee is
gedienstig, vriendelijk en beleefd.
Hij moet zijn steentje bijdragen in het huishouden
en dit is niet zonder reden
want aangezien de vrouw wijzer is
moet ze haar man en het huishouden leiden.

Ah, ik smeek u Sinterklaas
Gezegende heilige, vergeet mij niet. (2x)