Een kwestie van stijl: hen/hun, als/dan, dat/wat en meer
Veel fouten vallen in de spreektaal niet op. Het mooiste dat je vandaag leest, is fout. Waarschijnlijk valt dat alleen op omdat de zin geschreven is. In de spreektaal mag en kan heel veel, in de schrijftaal is het beter enkele regels in acht te nemen. Hieronder enkele regeltjes met het thema, welk woord kies jij?
Inhoud
Hen of hun
Het is maar de vraag of een fout in het gebruik van hen of hun veel lezers zal opvallen. De meeste luisteraars zal het waarschijnlijk volledig ontgaan. Wanneer hun en hen verwordt tot hunnie en nog erger hullie, zal dit hopelijk wel opvallen. Voor het gebruik van hun en hen zijn enkele taalregeltjes die het verschil duidelijk maken:- Je schrijft hen als het een lijdend voorwerp is. Hij had hen gesproken.
- Je schrijft hun als het een meewerkend voorwerp is. (zonder voorzetsel) Het was hun verteld.
- Je schrijft hen na een voorzetsel. Het was aan hen verteld.
- Hun wordt gebruikt als bezittelijk voornaamwoord. Hun auto is lelijk.
Handig om te weten:
- Hen en hun kunnen vervangen worden door het woordje ze.Hij had hen gesproken. Hij had ze gesproken. In twijfelgevallen een goed idee.
- Hun mag nooit onderwerp zijn. Een zin als, Hun vragen dat altijd, is fout.
- Ze gebruik je altijd voor dieren en zaken. Hij gaf ze(zijn slangen) iedere dag verse muizen.
Als of dan
Als en dan worden in de spreektaal vrolijk door elkaar gebruikt. Als is algemeen geaccepteerd als de vervanger van dan. Als klinkt nu eenmaal iets natuurlijk. De regels voor het gebruik voor als en dan hieronder.- bij het woord even gebruik je als. Even lang als... Even belangrijk als...
- bij hetzelfde/dezelfde gebruik je als. In dezelfde mate als...
- bij zo gebruik je als. Bijna zo lang als..
- bij de vergrotende trap gebruik je dan. Langer dan....
Handig om te weten
Erg moeilijk wordt niet meer gedaan over het gebruik van als wanneer volgens de regels dan gebruikt moet worden. De vuistregel is dat dan een rangorde aangeeft of ongelijkheid.
Dat of wat
Gebruik dat als het terugslaat op een het-woord (het meisje dat, het idee dat, enz..)In de volgende gevallen gebruik je wat:
- Als het terugslaat op een hele zin gebruik je wat.
- Ik heb een uur op je gewacht, wat te lang was.
- Wat gebruik je bij een overtreffende trap.
- het mooiste wat je vandaag krijgt
- maar: het mooiste cadeau dat je vandaag krijgt (het woord, gebruik dat)
- Gebruik ook wat na: alles, enige, dat, niets en iets
- Dit is alles wat ik voor je wil doen
Handig om te weten
In de spreektaal is het gebruik van wat vrij gebruikelijk. Het gebruik wat... zal bij de gemiddelde luisteraar geen bellen laten rinkelen. Veel lezers ergeren zich nog wel aan de verwijzing met wat. In de geschreven taal is het daarom wel degelijk belangrijk om deze regeltjes te gebruiken.
Waarmee of met wie
Wat is fout aan de zin: De jongen waarmee ik ging fietsen?Zeker wanneer deze zin in de spreektaal wordt gebruikt lijkt er weinig mis mee. Er zijn regels voor het gebruik van woorden als waarmee en waarachter.
De jongen met wie ik ging fietsen., is een correcte zin.
Als of wanneer
Als en wanneer zijn synoniemen, de betekenis is dus vrijwel gelijk.Wanneer ik haar zie, geef ik de bloemen.|
Als ik haar zie, geef ik de bloemen.
Beide zinnen zijn grammaticaal goed.
Als geeft vaak een voorwaarde aan. Ik geef de bloemen, als ik haar zie. Daarnaast, U krijgt bloemen wanneer u dat uitkomt., hier wordt een bepaald moment aangegeven. Alleen in deze gevallen zou je een verschil kunnen maken tussen als en wanneer.
Goed om te weten:
Het gebruik van wanneer wordt vaak als formeler gezien. Hierdoor lijkt wanneer misschien ook stijver.
Gerelateerde artikelen
Leiderschapstijlen (managementstijlen)Een manager kan verschillende leiderschapstijlen of managementstijlen toepassen om de werknemers die onder hem staan te…
De oorsprong van tai chi chuan – Chen-stijlDe Chen-stijl is de oudste tak van tai chi chuan. In zijn huidige vorm telt de ongewapende gevechtstechniek twee routine…
'Seks' of 'sex'?Door de opkomst van internet en mobiele telefonie is een nieuw soort ‘schrijftaal’ ontstaan, welke gebruikt wordt in voo…
Werkwoordspelling: uitleg tegenwoordige en verleden tijdVeel Nederlanders vinden de werkwoordspelling moeilijk. Eigenlijk zijn de regels simpel, vooral gebruikt in de tegenwoor…Reactie
Jos Braam, 30-03-2011
Een vraagje over wanneer dan of als te gebruiken. Kun je in het algemeen stellen om "als" te gebruiken als dit in de overtreffende trap gebruikt wordt? het wordt namelijk inde media vaak gebruikt alsof er geen verschil bestaat over het gebruik van deze twee woorden. is er misschien een "ezelsbruggetje" voor te gebruiken? Vast bedankt voor uw antwoord.
Reactie infoteur, 30-03-2011
De regel is dat het woord 'dan' gebruikt wordt na een vergrotende trap: groter dan, meer dan, liever dan, langer dan enz.
De voortuin is groter 'dan' de achtertuin. Deze zin geeft weer dat 'dan' een ongelijkheid uitdrukt. (Anders is: 'De voortuin is even groot als de achtertuin'. Deze zin geeft een gelijkheid aan)
Dan wordt ook gebruikt na: 'anders', 'andere' en 'ander. (Dit is een 'andere' regel dan ik gehoord heb)
'Als' wordt gebruikt na een zgn. stellende trap.
'Als' wordt gebruikt om een vergelijking aan te geven: even groot als, net zo oud als, zo dik als en de woorden die al in de bovenstaande tekst worden genoemd. Je benadrukt in de vergelijking de gelijkheid. (De voortuin is even groot als de achtertuin. De voortuin heeft dezelfde afmeting als de achtertuin)
In de spreektaal worden de twee woorden door elkaar gebruikt. Maar er zijn taalkundigen die hoofdpijn krijgen van 'groter als'. In de schrijftaal is het daarom zeker nuttig om de regels te volgen.
Een ezelsbruggetje is er niet! Helaas alleen regels.