Ambulante Compressietherapie (+protcol)
Ambulante compressie therapie oftewel zwachtelen. Wanneer wordt dit toegepast, waar moet je op letten en hoe wordt het nou precies gedaan?Compressietherapie
Compressietherapie is het aanbrengen van tegendruk in het oedeem gebied. Compressietherapie betekent letterlijk “drukbehandeling”. Hierbij wordt door middel van uitwendige druk de bloedcirculatie zoveel mogelijk bevorderd. Deze behandeling verbetert de doorbloeding op korte termijn, waardoor de klachten vaak afnemen. Door de aangebrachte externe druk worden de aderen vernauwd. Hierdoor kunnen de kleppen in de aderen zich weer sluiten en wordt de klepfunctie hersteld. Bewegen hierbij is zeer belangrijk want dit ondersteunt het functioneren van de spierpomp. Het bloedvolume zal weer dalen tot het normale volume. De spierpomp zorgt er weer voor dat het bloed naar het hart gepompt en de kleppen zorgen ervoor dat het bloed niet meer terug kan stromen. Compressietherapie werkt zolang de kousen of het verband worden gedragen. Stopt u met de behandeling, dan kunnen de klachten terugkeren.Compressietherapie wordt altijd voorgeschreven door een arts, soms in combinatie met een fysiotherapeut.
Compressietherapie mag alleen worden uitgevoerd door mensen die hier bekwaam en bevoegd voor zijn, daar dit ook complicaties met zich mee kan brengen als het op een foute manier gedaan wordt.
Wanneer compressietherapie?
- Veneuze circulatiestoornissen
- Combinatie van veneuze en arteriële circulatiestoornissen
- Ulcus cruris (open been)
- Posttrombotisch syndroom
Contra-indicaties
- Huidaandoening
- Allergie voor de bestanddelen van de zwachtels of ander materiaal
- Gevorderde arteriële trombose
- Bepaalde hartfalen/klachten
- Totaal afgesloten diep veneus systeem
Soorten zwachtels
- Korte rek zwachtel: deze wordt gebruikt bij mobiele cliënten daar deze een hoge druk op het been geeft wanneer deze beweegt. Deze mag dag en nacht gedragen worden en mag drie dagen blijven zitten.
- Lange rek zwachtel: deze wordt gebruikt bij immobiele of passieve cliënten daar deze ook een hoge druk geeft in rust. Deze moeten wel 's nachts verwijderd worden
Polsteren
Omdat het been ongelijkmatig is, zal de druk die verdeeld wordt niet overal hetzelfde zijn. Dit is vooral in het gebied van de enkel. Om de druk gelijkmatig te maken wordt het been zo rond mogelijk gemaakt door holten op te vullen en de scherpe randen af te vlakken (zoals het scheenbeen). Ook beschermt het polsteren het been tegen schuifkrachten en de druk van de zwachtel. Als je polstert denk dan aan het scheenbeen, de wreef, enkel en achillespees.Protocol
Benodigdheden
- Twee korte rek zwachtels per been
- Buisverband (indien nodig)
- Polstermateriaal
- Leukopor
Voorbereiding
- Verzamel het benodigde materiaal
- Zorg voor een comfortabele houding voor de cliënt en voor jezelf, het handigste is om de cliënt op bed te laten liggen
- Eventuele verwondingen behandelen
Uitvoering
- Observeer het been van de cliënt en stel vast waar het gepolsterd dient te worden en breng het buisverband aan
- Polster het been waar nodig met het betreffende materiaal (overal werken ze met ander polster materiaal)
- Scheur twee stroken leukopor af en hang ze op, zodat ze alvast klaar hangen
- Neem de eerste zwachtel, en begin hiermee bovenop de voet, net onder de tenen en vanaf de grote teen in de richting van de kleine teen, vraag de cliënt om de voet in een stand van 90 graden te houden
- Ga onder de voet door om vervolgens uit te komen bij het begin van de eerste slag
- Herhaal deze twee eerste stappen, deze stappen dienen als "anker" ter fixatie van de zwachtel
- Maak hierna eenmaal een toer over het midden van de voet
- Ga vervolgens richting de hiel waarbij de zwachtel voor 2/3 deel boven de hielpunt en 1/3 deel eronder wordt gewikkeld
- Sla een slag terug maar nu passeert de zwachtel de hielpunt voor 2/3 onder de hielpunt
- Zwachtel dan via de voorkant van het onderbeen over de buitenkant van de enkel en laat de zwachtel vervolgens de vorm van het been volgen tot onder de knie. Eventuele openingen in het verband zijn geen probleem want normaal gesproken zal de zwachtel, de vorm van het onderbeen volgend, vanaf de knie spontaan weer naar beneden gaan lopen. Indien de zwachtel niet automatisch naar beneden gaat lopen dient een circulaire toer net onder de knie gemaakt te worden. Hierbij mag GEEN druk worden uitgeoefend
- Laat de zwachtel verder zijn weg vervolgen en fixeer het uiteinde met een stuk leukopor, zodanig dat beide hoeken van de zwachtel worden vast gezet
- Knip eventuele zichtbare uiteinden van het buisverband weg, Breng vervolgens de tweede zwachtel aan, eroverheen.
- Herhaal stap 4 t/m 11 met de tweede zwachtel, echter nu in de tegengestelde richting. Begin nu bij de kleine teen en zwachtel in de richting van de grote. De eventuele openingen die eerder in het zwachtelverband waren ontstaan, zullen nu automatisch afgedekt worden
Nazorg
- Fixeer het totale zwachtelverband met een pantykousje zodat het goed blijft zitten
- Vraag aan de cliënt hoe de zwachtels zitten
- Controleer de kleur van de tenen
- Let goed op pijnklachten want verkeerd zwachtelen kan ernstige gevolgen hebben voor de doorbloeding
- Stimuleer de cliënt om te bewegen
Gerelateerde artikelen
Ulcus cruris (open been)Dit is een open wond onder aan het been. Meestal op de enkel of op de ondervoet en is moeilijk te genezen. Het doet vaak…Bronnen en referenties
- Boekje ambulante compressietherapie - Zwachtelen
- Protocollen van eigen instelling
Reageer op het artikel "Ambulante Compressietherapie (+protcol)"
Reacties
Suzan Spaans, 08-08-2018 22:58 #11
Beste Jannie, Dat is interessant dat je het vraagt. Ik ben ook op zoek naar wetenschappelijke artikels over hartfalen als contra indicatie voor zwachtelen. Nog niet gevonden. In de praktijk echter komt het wel voor dat mensen benauwd worden door vocht achter de longen na de start van zwachtelen. In onze wijk beginnen we daarom met 1 been en de volgende dag het tweede been. Als je inmiddels een wetenschappelijk bewijs hebt gevonden dan hoor ik het graag.
Jannie Oosenbrug, 23-01-2017 12:26 #10
Bij contra-indicaties staat: bepaalde hartfalen/klachten. Is dit ook in een wetenschappelijk onderzoek terug te vinden? Wat doe je bij iemand met hartfalen om te zorgen dat hij niet decompenseert? Eerst diuretica of de druk van het zwachtelen langzaam opbouwen?
Esra Cinar, 08-11-2016 00:31 #9
Wat is het verschil tussen ACT zwachtelen en compressief zwachtelen?
Monique, 15-09-2016 16:25 #8
Ik heb geleerd om het te been eerst op te meten op 2 plaatsen om te kijken of het vocht werkelijk afneemt. Ik lees dit nergens terug, ook niet in protocollen. Er zit in de compressiebox ook een centimeter in, moet dit nu wel of niet?
Marlies, 08-06-2016 11:43 #7
Bij het zwachtelen van het bovenbeen zwachtel je beide keren in dezelfde richting. Waarom is dit? Het onderbeen zwachtel je namelijk voor gelijke druk in tegengestelde richting.
Priscilla, 02-06-2016 12:21 #6
Elastische kousen doe je uit als je gaat slapen. Is dat met zwachtels ook?
Margje van der Spoel, 02-05-2016 22:29 #5
Hallo,
Als je buisverband gaat gebruiken (gebruik ik nooit) waar is dit precies voor? (Bescherming)
Reactie infoteur, 23-05-2016
Voor bescherming en om de druk gelijkmatiger te gaan verdelen
Yvette Maters, 09-02-2016 10:10 #4
Ik heb vernomen dat in verschillende ziekenhuizen anders a.c.t. gezwachteld wordt, daar wikkelen ze het gehele been met synthetische watten.Wij leren zelf om alleen de holtes te polsteren. Wat is nu de juiste manier?
Reactie infoteur, 15-02-2016
De holtes polsteren is de juiste manier omdat de druk dan gelijkmatiger wordt verdeeld dan als je het gehele been omwikkeld met synthetische watten.
Margje V. S. Spoel, 23-05-2015 11:56 #3
Hallo,
We hebben een client waar we elke dag bij zwachtelen omdat de wond verbonden moet worden.
Hoe vaak mag je de zelfde korte rek zwachtel gebruiken. of moet je na 1 x de zwachtel weggooien. of mag je de korte rek zwachtel uitwassen en dan weer gebruiken.
Gr margje
Reactie infoteur, 01-06-2015
Hoi Margje,
De zwachtel hoeft niet weggegooid te worden na 1x gebruik, want de rek is er dan nog niet gelijk uit. Normaal gesproken worden ze inderdaad gewassen en weer her gebruikt, het is het beste als 1 persoon de zwachtels iedere keer nakijkt want je kan het gelijk voelen en zien als de rek eruit begint te raken en dan moeten ze weggegooid worden.
Mevr S. Bakker, 10-10-2013 11:19 #2
Mijn vraag is: is er een boekje waar in staat hoe je enkeloedeem moet zwachtelen. bv met instructies, plaatjes. ik moet mijn man zwachtelen voor zijn oedeem. ben zelf opgeleid als verzorgende 2. maar een boekje erbij is altijd goed.
mvg s.bakker
Reactie infoteur, 15-10-2013
Hallo,
Bij de onderstaande link kun je een voorbeeld vinden:
http://www.klinion.nl/files/files/Klinion-ACT-protocol.pdf
Het is wel anders omschreven, maar dit komt omdat hun alleen producten van Klinion gebruiken. Protocollen zijn op veel plaatsen verschillend wegens de verschillende soorten materialen. Maar de plaatjes komen overeen met dezelfde zwachteltechniek!
mvg,
Joke D'hellem, 13-09-2013 13:13 #1
Goeiedag,
Ik doe momenteel stage in een wzc. Wij gebruiken daar korte rek zwachtels. Maar ik had graag geweten waarom 2 per been? want bij ons op de afdeling weet niemand waarom.
Mvg
D'Hellem Joke
Reactie infoteur, 15-10-2013
Hoi Joke,
Omdat de druk gelijkmatig verdeeld moet zijn, daarom gebruik je 2 zwachtels die je in tegenovergestelde richting zwachtelt. Je wilt het namelijk gelijkmatig naar boven stuwen. Dit is uiteraard alleen bij de voorgeschreven "ambulante compressietherapie" en niet bij het gewone zwachtelen.
Mvg
Gepubliceerd: 30-11-2012
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Studievaardigheden
Bronnen en referenties: 2
Reacties: 11