Samenvatting: Siegfried (een zwarte idylle) - H. Mulisch

Siegfried is een roman over een schrijver, Rudolf Herter, die een manier probeert te vinden om Hitler te begrijpen. Kan Hitler worden verklaard door hem in met fantasie in een onwerkelijke situatie te plaatsen? En wat als deze onwerkelijke situatie al werkelijk blijkt te zijn? In Siegfried, de laatste roman van Harry Mulisch, komt Herter achter een geheim dat Hitler begrijpelijk maakt. Een bejaard echtpaar vertelt hem over Hitlers zoon. Verhalen over de oorlog die nooit eerder waren verteld komen nu aan het licht. Maar na deze onthulling, en na Hitler eindelijk te begrijpen, overlijdt Herter zonder zijn verhaal met iemand te delen.

Gegevens

• Titel: Siegfried
• Auteur: Harry Mulisch
• Jaartal: 2001
• Uitgeverij: De Bezige Bij
• ISBN: 9789023427179

Over de Auteur

Harry Mulisch (Haarlem 1927 - Amsterdam 2010) is een van de bekendste Nederlandse schrijvers. Hij behoorde samen met W. F. Hermans en Gerard Reve tot de drie grote na-oorlogse schrijvers. Zijn interesse voor de Tweede Wereldoorlog kwam mede voort uit zijn achtergrond. De moeder van Mulisch was joods, zijn vader collaborateur.

Samenvatting

De bekende schrijver Rudolf Herter komt eind jaren negentig samen met zijn vriendin Maria aan in Wenen. Daar zal hij een aantal interviews en een lezing geven over zijn pas verschenen best-seller De uitvinding van de liefde. Tijdens een tv-interview vertelt hij over fantasie en kunst. Hij zegt dat een onbegrijpelijk persoon begrepen kan worden als je bedenkt hoe diegene zou reageren op een ondenkbare situatie. Herter komt tijdens dit interview op het idee om Hitler in zo’n situatie te plaatsen.

De volgende dag wordt Herter door interviewers een aantal keer gevraagd naar het tv-interview. Omdat Herter niet wil dat iemand zijn idee steelt laat hij weinig los. ‘s Middags is er een diner bij de ambassadeur. De aanwezigen vragen net als de interviewers naar Herters uitspraken in het interview van de vorige dag. Eenmaal terug in zijn hotel valt hij, nadat hij zijn zoontje Marnix heeft gebeld, nadenkend over Hitler in slaap. Na kort te hebben geslapen geeft Herter een lezing in de Nationalbibliothek. Tijdens de signeersessie die hierop volgt komt het bejaarde echtpaar Ullrich en Julia Falk naar hem toe. Zij beginnen eveneens over het tv-interview en zeggen dat ze misschien informatie hebben voor Herter. De volgende dag bezoekt Herter het echtpaar in het bejaardentehuis. Ullrich en Julia beginnen te vertellen over hun verleden als bedienden op de Berghof, het buitenverblijf van Hitler. Ullrich laat Herter een eed van geheimhouding afleggen. Herter mag het het geheim dat het echtpaar op het punt staat te onthullen, pas bekend maken na hun dood.

Ze vervolgen hun verhaal en vertellen over hun ontmoeting met Eva Braun, met wie Julia bevriend raakte. Via Eva kwam het echtpaar veel te weten over Hitler, die ze na een tijdje ook ontmoetten. Hitler leek altijd een rol te spelen waarbij elke beweging van tevoren was bedacht. Dan vertellen zij Hitlers grootste geheim. In mei 1938 werden zij en een klein gezelschap van Hitlers vertrouwelingen bij Hitler ontboden. Hier wordt bekendgemaakt dat Hitler en Eva Braun een kind verwachten. Het echtpaar Falk moet doen alsof het hun kind is dat verwacht wordt. Zij kregen daarom een kamer naast die van Hitler en Eva Braun. Het kind werd Siegfried genoemd. Omdat Ullrich en Julia Siegfried opvoeden, voelde het voor hen ook alsof het echt hun zoon was. Met oud en nieuw gingen ze op de Berghof traditioneel lood gieten, waarbij verhit lood in water wordt gegoten. Hierbij ontstaan grillige vormen die de toekomst van het volgende jaar voorspellen. Ullrich had Hitlers stukje lood gekregen en geeft het nu aan Herter.

Eind september verandert het gelukkige leven op de Berghof wanneer Eva Braun naar Hitler in Berlijn wordt gebracht. Ullrich krijgt vanuit Berlijn het bevel om Siegfried te doden. Als hij weigert zal Siegfried alsnog worden vermoord en zullen Ullrich en Julia naar een concentratiekamp worden gestuurd. Op de schietbaan vermoordt Ullrich daarom zijn adoptiezoon, en doet alsof het een ongeluk was. Een week later worden hij en Julia naar Den Haag gebracht.

Herter is sprakeloos na het aanhoren van dit verhaal. Hij neemt afscheid van het echtpaar Falk en laat zijn gegevens achter zodat hij kan worden geïnformeerd wanneer Ullrich en Julia zijn overleden. Verward gaat Herter terug naar het hotel. Maria stelt hem voor wat rust te nemen, maar Herter begint meteen in zijn dictafoon te praten om niet te vergeten wat er zojuist is gebeurd. Herter stelt dat Hitler een manifestatie van het Niets is en dat Nietzsche door de geboorte van Hitler gek is geworden. Maria laat Herter alleen.

Het boek gaat verder in fictieve fragmenten uit het dagboek van Eva Braun. Hierin staan beschreven haar laatste dagen in Berlijn beschreven en wordt verteld over hoe ze erachter kwam dat Hitler bevel had gegeven Siegfried te vermoorden. Ook al begrijpt Eva steeds minder van Hitler en weet ze dat ze snel zal sterven, trouwde ze toch met hem. Als Maria terugkomt in de hotelkamer, is Herter overleden. In zijn linkerhand houdt hij het stukje lood van Hitler vast. Op de dictafoon hoort Maria Herters laatste woorden: ‘...hij...hij... hij is hier.’ Met deze woorden eindigt het boek.

Personages

Rudolf Herter

Een schrijver van begin 70 die voor interviews en presentaties van zijn boek De uitvinding van de Liefde naar Wenen gaat. Herter laat duidelijk zien dat hij zichzelf een zeer goede schrijver vindt. Omdat Herter al enorm lang geïnteresseerd is in Hitler besluit hij zijn volgende boek over hem te schrijven. Hierin wil hij Hitler ‘ontrafelen’. Herter overlijdt aan het eind van het boek, zonder het geheim van Siegfried ooit bekend te maken.

Maria

De veel jongere vriendin van Herter. Ze is een lange, slanke vrouw met rood haar. Zij en Herter hebben samen een zoontje, Marnix. Maria is degene die Herter vindt nadat deze in hun hotelkamer is overleden.

Ullrich Falk

Een man van in de tachtig. Hij kreeg door mensen met wie hij door zijn baan in contact komt, uiteindelijk zijn betrekking op de Berghof. Wanneer hij het bevel krijgt Siegfried te doden, heeft hij geen andere keus dan dit bevel op te volgen. Als hij dit niet zou doen zouden hij en Julia in een concentratiekamp belanden.

Julia Falk

Ook in de tachtig en draagt een bril met gouden montuur. Haar vader is fanatiek aanhanger van de NSDAP. Nadat ze is getrouwd met Ullrich kan ze gaan werken op de Berghof. Ze raakt daar bevriend met Eva Braun. Omdat niet bekend mag worden dat Hitler een zoon heeft, doen Ullrich en Julia alsof Siegfried hun kind is. Julia hield dan ook van Siegfried als een moeder.

Siegfried

De zoon van Adolf Hitler en Eva Braun. Hij werd opgevoed als kind van het echtpaar Falk en is door Ullrich doodgeschoten op bevel van Hitler.

Adolf Hitler

Door Herter wordt hij de meest onbegrijpelijke persoon uit de geschiedenis genoemd. Herter verklaart op het laatst dat Hitler het Niets is.

Eva Braun

De vriendin/vrouw van Hitler. Ze voelt zich vaak eenzaam wanneer Hitler afwezig is. Samen met Hitler komt ze om het leven in een Berlijnse bunker.

Titelverklaring

Siegfried is de naam van de held die in de sage van Siegfried een draak doodt. In het boek is Siegfried degene die het geheim van Hitlers bestaan verklaart, en dus als het ware ‘de draak doodt’. Ook is de sage opgenomen in een opera van Wagner, Der Ring des Nibelungen. Zowel Herter als Hitler hadden veel belangstelling voor deze componist.

De ondertitel van het boek is een zwarte idylle. Een idylle kan een onbedorven levenssituatie of een romantische situatie inhouden. In het boek wordt de Berghof een idylle genoemd. Ook is een relatie en de geboorte van een kind een romantische situatie te noemen. Maar omdat het om een relatie tussen en een kind van Adolf Hitler en Eva Braun gaat is het een zwarte idylle. Want er is nauwelijks sprake van echte liefde en het kind wordt vermoord.