Het boek 'Vallen' van Anne Provoost

In 1994 verscheen 'Vallen' van de West-Vlaamse schrijfster Anne Provoost, tot 2016 haar grootste succes als schrijfster. Het boek werd in heel wat talen vertaald, is opgenomen in Boektoppers en werd meer dan 200.000 maal verkocht in Nederland en Vlaanderen. Het boek heeft een rijke thematiek en verhaallijn. Zware thema's als racisme, vriendschap, liefde en verraad worden verstrengeld in een goed geconstrueerd verhaal over twee jongeren.

Inhoudsopgave

• Enkele basisgegevens
• De schrijfster: Anne Provoost
• Korte inhoud van Vallen - het heden wordt ingehaald door het verleden
• Thema en titel van het boek
• Technische aspecten: tijd en ruimte
• Personages: Lucas Beigne, Caitlin Meadows en Benoît

Enkele basisgegevens

• Titel: Vallen
• Auteur: Anne Provoost
• Uitgever: AnkhHermes
• Eerste druk: 1994
• ISBN: 9789046701195
• Aantal pagina's: 264

De schrijfster: Anne Provoost

Anne Provoost werd op 26 juli 1964 geboren in het Vlaamse stadje Poperinge (in de Westhoek). Ze studeerde Germaanse filologie en pedagogie aan de universiteit in Leuven, waarna ze naar de Verenigde Staten verhuisde. Daar schreef ze haar eerste boek: Mijn tante is een Grindewal, over incest.

In 1994 verscheen haar bekendste boek: Vallen. Dit boek werd vertaald in het Zweeds, Duits, Noors, Pools, Sloveens, Fins, Deens, Frans, Engels, Spaans en Catalaans. Het boek was en is een immens succes. Ze kreeg de Woutertje Pieterse Prijs voor kinder- en jeugdliteratuur, de Boekenleeuw, een Zilveren Griffel en de eerste Gouden Uil. Het boek werd meer dan 200.000 keer verkocht.

Drie jaar later verscheen het boek De roos en het zwijn. Hierin bewerkt Anne Provoost het sprookje rond Belle en het Beest. Voor dit boek kreeg zij de Gouden Zoen en de Boekenleeuw. Na enkele jaren stilte verscheen De arkvaarders, waarin zij het Bijbelse verhaal rond Noach en de zondvloed bewerkte. Dit boek was een groot succes in de Verenigde Staten, waardoor Provoost zelfs in talkshows werd uitgenodigd.

In 2007 verscheen In de zon kijken. Dit is haar eerste boek voor volwassenen. Hierin vertelt een kind hoe ze omgaat met het verlies van haar vader en de gevolgen die dat heeft voor de relatie met haar moeder. In februari 2008 verschijnt een essay van de hand van Provoost: Beminde ongelovigen. Atheïstisch sermoen, waarmee ze zich mengde in het debat over de atheïsme en de plaats van religie in de moderne samenleving. Sinds 2015 is Provoost literair minder actief. In 2007 en 2014 stond Provoost op de kieslijst van de ecologische partij Groen. Zij werd beide malen niet verkozen, maar maakte zo wel haar voorkeur voor deze politieke stroming bekend. Ze woont samen met haar man en haar drie kinderen in Borgerhout, een deel van Antwerpen.

Korte inhoud van Vallen - het heden wordt ingehaald door het verleden

Zoals de meeste boeken is Vallen opgedeeld in drie grote delen: een epiloog, de ontwikkeling en de ontknoping. De epiloog beslaat de drie eerste hoofdstukken. Hier wordt beschreven hoe Lucas zijn buurmeisje en goede vriendin Caitlin ziet thuiskomen. Blijkbaar is haar voet geamputeerd, maar we komen niet te weten hoe dit gebeurd is. Daarom komt er een immense flashback om te vertellen hoe Caitlin haar voet verloor. Deze flashback duurt tot het laatste hoofdstuk.

We komen te weten hoe Lucas Beigne langzaam maar zeker verstrikt raakt in het extreemrechtse gedachtegoed van een zekere Benoît. Lucas leert hem kennen in een wapenwinkel; hij wil namelijk een alarmpistool voor zijn moeder kopen. Benoît uit zijn bewondering voor de grootvader van Lucas. Vreemd genoeg weet Lucas zelf niet wat zijn grootvader heeft gedaan. Slechts geleidelijk komt hij dit te weten. Zo beïnvloedt het verleden (de Tweede Wereldoorlog en de collaboratie) het heden.

Lucas wordt door Benoît geïndoctrineerd: alles wat fout loopt, is de schuld van de Arabieren. Ze pakken werk af, ze stelen en ze zijn lui … Lucas is een onzekere jongen en dus een gedroomd slachtoffer voor Benoît. Deze krijgt hem zelfs zo ver om een boom te rooien “die in de weg staat”. Later zal hij zelfs brandbommen in de oude pastorie gooien, omdat daar een asielzoekerscentrum geopend zal worden.

De grote ommekeer komt wanneer Benoît ook Caitlin begint te bedreigen. Zij is namelijk joods. Het is niet helemaal duidelijk, maar vermoedelijk heeft Benoît de remmen van haar auto gesaboteerd. Dit komen we allemaal te weten in de ontwikkeling. Het laatste hoofdstuk, wanneer we terugkeren naar de tegenwoordige tijd, kunnen we beschouwen als de ontknoping. Eventueel kunnen we zelfs het auto-ongeval van Caitlin en de daaropvolgende verwikkelingen als ontknoping beschouwen. Vast staat wel dat Lucas naar Caitlin gaat om alles te bekennen. En in tegenstelling tot veel boeken, volgt er geen ‘happy end’. Caitlin wil hem liever een tijdje niet meer zien …

Thema en titel van het boek

Het thema van het boek is vreemdelinghaat, maar ook manipulatie en onzekerheid. Nog dieper gaand: kan je weerstand bieden tegen manipulatie? Het boek beschrijft hoe Lucas langzaam maar zeker racistisch wordt; maar ook hoe hij uiteindelijk de manipulatie van Benoît weet te overwinnen.

De titel van het boek is tevens een leidmotief. We kunnen twee betekenissen toekennen aan 'Vallen'. Het gaat natuurlijk over de manier van dansen van Caitlin (p. 71):

De grootvader van Lucas, Felix Stockx, speelt een zeer belangrijke rol in het boek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontdekte hij dat de nonnen van het nabijgelegen klooster joodse kinderen verborgen. Ze hielden voedsel achter dat zij normaal moesten verdelen onder de inwoners. De zus van Lucas’ moeder stierf aan ondervoeding; volgens Felix was dit de schuld van de nonnen. Dit is de diepere betekenis van 'Vallen': de manier waarop Lucas ‘valt’ voor Benoît, voor zijn denkbeelden. Hier staat ook de val van Lucas’ opa mee in verband. Die maakte een even erge morele val: hij verraadde joodse kinderen aan de Duitsers, waardoor vijf nonnen werden gefusilleerd. Felix Stockx minimaliseerde na de oorlog de holocaust (negationisme).

Technische aspecten: tijd en ruimte

Tijd

We hebben te maken met een ik-verteller: Lucas vertelt de gebeurtenissen nadat ze zich hebben voorgedaan. Er staan geen tijdsaanduidingen in het boek. Uit de context kan je echter afleiden dat het boek zich waarschijnlijk in de jaren ’90 afspeelt. De vertelde tijd in het boek bedraagt ongeveer een maand of twee maanden, gedurende de zomervakantie. De verteltijd bedraagt dan weer 264 pagina’s.

Het gehele verhaal is bijna in flashbackvorm verteld. Het einde van het verhaal wordt verteld in de eerste drie hoofdstukken. Vanaf het vierde hoofdstuk wordt er verteld hoe alles gebeurd is. We kunnen dus spreken van een lange flashback. Pas op pagina 258 zijn we terug waar het boek begon. Er resten dan nog zes pagina’s om iets meer te vertellen over de afloop van het verhaal.

Ruimte

Het grootste deel van het verhaal speelt zich af in het huis van de grootvader van Lucas en in het klooster. Opvallend is dat de twee woningen tegenover elkaar gelegen zijn, maar dat de ruzie tussen de grootvader van Lucas en Soeur ervoor gezorgd heeft dat de afstand tussen beide woningen bijna onoverbrugbaar lijkt.

Belangrijk is ook dat beide woningen in de heuvels gelegen zijn. Het is namelijk op de bochtige heuvelweg dat Caitlin begon te slippen. De bocht waarin het ongeluk gebeurde, was al eerder beschreven in het verhaal.

Ook de Cercle is als ruimte redelijk belangrijk. De Cercle staat symbool voor de multiculturele samenleving. Alle gebeurtenissen die er zich afspelen, hebben een racistisch kantje. Het is ook de plek waar Lucas op het slechte pad raakt, samen met Benoît en Alex.

Verder moeten we ook de Rue Machiavelli 69 vermelden. Het is overduidelijk geen toeval dat de straat van Benoît deze naam kreeg. Machiavelli was een Italiaans denker in het begin van de zestiende eeuw. Zijn gedachtegoed kunnen we samenvatten in de zin ‘Het doel heiligt de middelen’. Dit heeft natuurlijk veel verband met Benoîts opvattingen …

Personages: Lucas Beigne, Caitlin Meadows en Benoît

Het hoofdpersonage van Vallen is overduidelijk Lucas Beigne. Hij is zestien jaar, maar tegen Benoît zegt hij dat hij zeventien is. Iedereen houdt iets verborgen voor hem over zijn grootvader. We zien de gebeurtenissen volledig door de ogen van Lucas; daarom krijgen we ook geen volledige beschrijving van zijn uiterlijk. We komen wel enkele dingen te weten. Zo heeft hij in het begin van het boek lang haar, maar hij laat het twee keer knippen; hij wordt zelfs als ‘skinhead’ omschreven. Hij heeft een eerder zwak karakter. Lucas weet bijna niets in te brengen tegen Benoît. We leren Lucas vooral kennen door zijn eigen gedachten.

Caitlin Meadows is het tweede hoofdpersonage, maar ze staat niet zo in de ‘belangstelling’ als Lucas. Op pagina 39 vinden we volgende beschrijving van haar:

In tegenstelling tot Lucas heeft Caitlin een sterk karakter. Ze is open en vriendelijk voor iedereen. Haar hobby is dansen; ze heeft een heel aparte choreografie. Benoît wordt verliefd op haar, maar zij wijst hem af. Als hij dan nog te horen krijgt dat zij joods is, wil hij wraak op haar nemen.

Benoît speelt de rol van antagonist. Hij heeft een immense invloed op Alex en op Lucas. Hij is in het bezit van meerdere wapens; sommige legaal, andere illegaal. Zo geeft hij Lucas een pistool cadeau, waardoor hij later in de problemen zal geraken. Zijn beroep is ‘journalist’. Hij is zeer racistisch. Benoît is ongeveer tien jaar ouder dan Lucas; hij heeft blond haar en blauwe ogen (is dat toeval?). Hij is steeds goed gekleed en verzorgd.