Dyslexie bestaat niet, of toch wel?

Dyslexie, het klinkt als een aandoening maar is het dat eigenlijk wel? Er zijn onnoemelijk veel onderzoeken gedaan naar het bestaan van de aandoening dyslexie, maar het bewijs voor de aandoening is als een kwaal met duidelijke specifieke kenmerken, onvindbaar. Lastig als je dyslexie hebt, want als je iets hebt wat niemand echt kan aantonen, wat heb je dan wel? Je hebt gewoon een achterstand met lezen of schrijven, of allebei. Dyslexie bestaat helemaal niet, beweert hij. Je bent meestal gewoon niet goed in lezen of spellen als je dyslexie krijgt toebedeeld, beweert professor Julian Elliot, verbonden aan Durham University in het Verenigd Koninkrijk. Wat Elliot blijkbaar bedoelt is dat dyslexie als een duidelijk aandoening, meestal niet aantoonbaar is. Althans, niet zoals het al jaren gepresenteerd wordt. Dr. Elliot bestrijdt echter niet dat er mensen bestaan met ongeneeslijke lees- en schrijfproblemen, maar hij legt uit dat het merendeel van de gevallen van dyslexie, daar niet bij horen. Het zijn meestal eigenlijk gewoon kinderen met weinig talent voor lezen en/of schrijven, die ten onrechte de diagnose dyslexie krijgen toebedeeld. De kinderen hebben om welke reden dan ook, een achterstand in verhouding tot het gemiddelde niveau van de klas en worden vervolgens door middel van signaleringslijsten in de groep dyslectici geplaatst. De signaleringslijsten bevatten echter zulke vage kenmerken dat je er iedereen met een lees en/of schrijf achterstand, in kunt passen. Daarom krijgen steeds meer kinderen het label dyslexie, terwijl ze feitelijk niks mankeren.

Dyslexie die verbetert/geneest

De veronderstelde dyslexie gaat over als de kinderen ouder worden en meer oefening hebben gehad met taal, rekenen, schrijven en lezen. Het gaat om een grote groep mensen die Dyslexie zouden hebben maar die door extra oefening en het inlopen van hun achterstand, steeds beter gaan schrijven en lezen. Oefening baart kunst, ook bij veronderstelde dyslexie. Elke spelfout wordt bij deze kinderen echter aan dyslexie toegeschreven, en de diagnose dyslexie houden ze misschien hun hele leven, terwijl dat volgens professor Julia Elliot een zinloos label is geworden. Door die conclusie en door zijn uitspraken, waren veel mensen niet zo blij. Daarom ontving Elliot vele haatmails in zijn postvak.

Wat is dyslexie?

Niemand lijkt precies te kunnen omschrijven wat dyslexie nou eigenlijk is. Dyslexie is eigenlijk een verzamelnaam voor problemen met taal geworden, waarvan de oorzaken nogal van elkaar verschillen. Het blijkt dat er aan dyslexie voor veel mensen wel iets te doen is, waardoor enorme verbetering optreedt. Geweldig toch? Maar het wil echter ook zeggen dat dyslexie in veel gevallen ten onrechte als aandoening wordt behandeld, terwijl het eigenlijk om een taal- of ontwikkelingsachterstand gaat. Nergens in het lichaam zijn bewijzen voor de aandoening dyslexie aan te tonen. Een aandoening als griep of een gebroken been, kan je aantonen met onderzoek en foto's. Dyslexie kun je alleen vaststellen aan de hand van het signaleren dat iemand niet zo goed leest of schrijft of spelt, letters omdraait of rare spelfouten maakt en slordig leest.

Bestaat dyslexie dan eigenlijk wel?

Stel je hebt als probleem 'wazig zien.' Is dit dan een ziekte of een kwaal of een symptoom? De een ziet wazig omdat de ogen verouderd zijn, en ander omdat hij een ontsteking aan de ogen heeft, een derde omdat hij of zij bijziend is, een vierde omdat hij allergisch is, een vijfde omdat hij zijn bril vergeten is, enzovoorts. Wazig zien is dus geen ziekte maar een kenmerk of verschijnsel van een aandoening of ziekte. Dyslexie is echter geen aandoening en geen ziekte en geen kwaal, maar meer een verzamelnaam voor 'beneden gemiddeld presteren op het gebied van lezen en/of schrijven.' Omdat er geen lichamelijke oorzaak of aandoening voor te vinden is, is het eigenlijk niet te bewijzen dat dyslexie bestaat. Volgens educatief psycholoog professor Elliot, is het echter wel zo dat er sommige mensen zijn die wel opvallende problemen hebben met moeilijke lees-, schrijf- en spelproblemen, maar dat gewone lees-, schrijf- en spelproblemen al te snel worden uitgelegd als echte dyslexie. Daarom is dyslexie een banaal label geworden, volgens de professor. Kortom: de diagnose dyslexie wordt volgens de professor ten onrechte veel te snel gesteld.

Problemen met schrijven en/of lezen

De reden voor de taal- of leesachterstand kan verschillende oorzaken hebben. Iemand die bepaalde uitleg op school gemist heeft, of iemand die zich niet goed kan concentreren, of een leerling die linkshandig is, of hoogbegaafd en uit verveling niet oplet, of juist een leerling die niet zo intelligent en de uitleg was voor hem/haar misschien te moeilijk, enzovoorts. Door een van deze redenen schrijft hij of zij misschien slordig, beneden gemiddeld of heeft hij/zij problemen met lezen ontwikkeld. Al die verschijnselen kunnen Dyslectisch genoemd worden. Daarom zie je dyslexie bij veel mensen op den duur ook gewoon verdwijnen. Dat geldt echter niet voor iedereen.

Dyslexie niet verdwenen?

Een deel van de mensen waarbij dyslexie wordt vastgesteld, blijven hun leven lang wel degelijk kampen met het probleem. Er treedt dan geen verbetering op, wat ze ook proberen. Aan hun IQ ligt het niet, dat is gemiddeld en soms hoger dan gemiddeld of hoog. Hele gewone mensen dus, maar toch hebben ze herkenbare problemen met schrijven, foutloos spellen, of tafels kennen. Dat pleit dus wel degelijk voor het bestaan van dyslexie. Het is alleen niet aan te tonen wie nou wel of geen echte dyslexie heeft en gelukkig blijken veel mensen toch van de problemen af te kunnen komen. Die groep heeft dus of te maken gehad met een achterstand, of met een onvindbare aandoening, die genezen is. De discussie over dyslexie zal echter steeds weer oplaaien, maar voorlopig niet overwaaien. Wat dyslexie ook is, je kunt er veel last van ondervinden, dus gelukkig maar dat het er wel mag zijn. We hebben immers ook veel gedachten, maar je kunt geen een gedachte aanwijzen als je in iemands hersens kijkt. Dat wil ook niet zeggen dat gedachten niet bestaan.

Don't kill the messenger

Veel mensen met dyslexie, en ook veel ouders met kinderen die de diagnose dyslexie hebben gekregen, waren erg kwaad op de bevindingen van professor Julian Elliot. Zij willen de diagnose niet kwijt omdat dyslexie een prima excuus is om meer tijd en meer begrip te krijgen voor lastige lees-, schrijf- en spelproblemen. Kinderen met de diagnose dyslexie krijgen bijvoorbeeld meer tijd om om overhoringen en examens te maken. Volgens Elliot is hij niet de enige die overtuigd is dat de diagnose dyslexie veel te snel gesteld wordt. Over het algemeen zouden ouders blij zijnd at er een diagnose op hun kind gelakt wordt, omdat de achterstand van de kinderen dan als een aandoening gezien wordt, en niet als een achterstand of gebrek aan intelligentie.

Bestaat dyslexie nu wel of niet?

Dyslexie bestaat, maar de discussie over het vaststellen daarvan, is al lange tijd gaande. Steeds meer wetenschappers zijn van mening dat de diagnose veel te snel gesteld wordt, aan de hand van signaleringslijsten die vage kenmerken van dyslexie zouden bevatten, zoals: 'angst om hardop te lezen,' of 'het kind heeft een kleine woordenschat,' of 'het kind scoort te laag op toetsen.' Enzovoorts. Veel kenmerken op signaleringslijsten zijn eigenlijk te breed. Ieder kind wat niet zo goed kan lezen en/of spellen, kan die problemen immers hebben, en dan om heel andere redenen als dyslexie. Volgens Eliot moeten kinderen met taalproblemen gewoon eerder geholpen worden met extra les en aandacht, waardoor een groot deel van de kinderen met een achterstand op taalgebied, de diagnose dyslexie helemaal niet meer opgeplakt zouden hoeven krijgen.