JIT ofwel Just-In-Time, wat is het?

Just in time, JIT, is een logistiekbegrip dat sinds de jaren tachtig populair is geworden. Het is na succes in Japan overgewaaid naar de westerse wereld. Het just-in-time-productiesysteem is oorspronkelijk door Toyota Motor Company onder Taichi Ohno ingesteld en wordt daarom ook wel het “Toyota-productiesysteem” genoemd. Bij JIT draait het om het beperken van organisatiekosten, vooral in het primaire bedrijfsproces. Het is een onderdeel van Kaizen: dat is Japans voor "voortdurende verbeteren".

Definities van Just-In-Time

• Onder "jit" (met kleine letters dus) wordt letterlijk bedoeld het produceren en leveren van de minimaal benodigde hoeveelheden op een zo laat mogelijk tijdstip.
• Onder "JIT" (met hoofdletters dus) wordt verstaan het doel van iedere vorm van verspilling te voorkomen. Alles wat er meer is aan materiaal, machines en mankracht zijn immers onnodige kosten.

"jit" kan eigenlijk gezien worden als een onderdeel van "JIT". Dat komt doordat het zo laat mogelijk leveren en produceren van producten geld bespaard. Dat komt hoodzakelijk doordat voorraden dan beperkt kunnen worden. Voorraden kosten geld door de factoren van de 3 r's: risico, ruimte en rente.

• Je loopt risico doordat als je op voorraad produceerd er tijdens de opslag iets kan gebeuren met het product en doordat het onzeker kan zijn of het product ook daarwerkelijk verkocht gaat worden.
• De ruimte om voorraden op te slaan kost geld in de vorm van huur of bouwkosten en in de vorm van onderhoud en medewerkers. Er zijn mensen nodig om de opslag netjes te houden en alles op zijn plaats te zetten of er juist vanaf te halen.
• Tot slot heb je de factor rente die te maken heeft met de geld waarde. Het geld waaraan er voorraden liggen, had ook geïnvesteerd kunnen worden en op die manier rente kunnen opleveren.

JIT richt zich op het primaire proces ( ook wel de core bussiness genoemd, dit is de oorsprong van het bedrijf waarbij het gaat om de productie van het product of het leveren van een dienst). Dit kan geoptimaliseerd worden, zodat het proces storingsvrij verloopt met kleine productiegroottes en zonder fluctuerende bewerkingstijden. Het draait bij JIT om het continu streven naar verbeteringen. Continu is belangrijk omdat een organisatie uit dient te gaan van de vraag vanuit de markt en deze ontwikkeld zich sterk op het gebied van:

• een steeds grotere productdiversiteit (als voorbeeld: er zijn nu veel meer soorten televisies dan 30 jaar geleden);
• een kortere productlevencyclus (als voorbeeld: een mobieltje van 4 jaar oud is echt niet hip meer);
• hogere kwaliteitseisen;
• grotere internationale concurrentie.

Oorsprong van JIT

Toyota in Japan is de eerste toepasser van het JIT-concept. Dit concept is juist in Japan ontstaan, doordat het een zeer dicht bevolkt land is waar spaarzaam omgesprongen dient te worden met de beperkte natuurlijke grondstoffen. Veel grondstoffen moeten geïmporteerd worden en om dit te kunnen bekostigen moeten bedrijven uit Japan tegen concurrerende prijzen kunnen produceren. Om dit te kunnen bewerkstellen hebben de Japanners westerse theoriën bestudeerd en verfijnd. Hier is onder andere het idee van JIT ontstaan. JIT heeft zijn oorsprong dus in een productiebedrijf, maar kan overal toegepast worden, doordat het gaat om het elimineren van verspillingen. Dat kunnen ook tijdverspillingen zijn op kantoor, zoals het dubbel invoeren van gegevens in verschillende computerprogramma's op kantoor. De invoer van ERP software helpt dus ook om het achterliggende doel van JIT te bereiken. Wat is ERP-software?

De JIT filosofie

De basis van de JIT filosofie is het dat als een bedrijf wil blijven bestaan het moet voldoen aan de steeds wisselende eisen vanuit de markt en dat een bedrijf zich moet onderscheiden van concurrenten. Een bedrijf moet continu streven naar een hogere flexibiliteit, hogere kwaliteit en lagere kosten. Vanuit deze hoofddoelstellingen ontstaan subdoelstellingen, zoals:

• korte doorlooptijden (zero leadtime): lange doorlooptijden zorgt ervoor dat een bedrijf minder flexibel is en maakt een bedrijf afhankelijker van de vraagvoorspelling. Daarnaast geldt: tijd=geld. Wanneer de doorlooptijden korter worden kan op een dag meer geproduceerd worden en kunnen de onkosten van bijvoorbeeld de werknemers verdeeld worden over meer producten. Ofwel je hebt een lagere kostprijs en je kan bij een gelijkblijvende vraagprijs, meer winst maken.
• lage voorraden (zero inventories): waarom voorraden onnodig geld kosten is bij de definitie van JIT al toegelicht. Voorraden zijn echter ook ongewenst, omdat ze de daadwerkelijke problemen verbloemen, omdat voorraden als een buffer dienen voor als er iets fout gaat. Bij JIT draait het er om dat men de werkelijke problemen aanpakt waardoor buffers niet meer nodig zijn.
• nul-fouten productie (zero defects): bij JIT wordt er geen uitvalspercentage geaccepteerd: een bedrijf moet er naar streven dat het proces zo ingericht is dat alles in één keer goed gaat. Daarbij gaat het om het gehele bedrijfsproces, niet alleen om de productie.