Expressionisme, Dadaïsme en Vitalisme

Hier vindt u een werkstuk over het Expressionisme, waar ook het dadaïsme en vitalisme beschreven worden.

Expressionisme

Definitie expressionisme

Een stroming in de Europese kunst en de literatuur, waarbij de kunstenaar zijn gevoelens, zijn ervaringen, voor de waarnemer tracht uit te drukken door een zekere vervorming van de werkelijkheid (hoogtepunt: 1905 tot 1940) Het woord "expressionisme" komt van het Latijnse 'expressio' dat 'uitdrukking' betekent.

Ontstaansgeschiedenis

Het expressionisme is ontstaan als een reactie op het impressionisme. De stroming was op zijn sterkst van plusminus 1920 tot 1940. Hij is voornamelijk ontstaan in Duitsland rond 1910//1911 en kreeg daar ook de meeste aandacht. Het expressionisme leefde ook vooral bij kunstenaars. In Duitsland ontstonden aan de hand hiervan enkele kunstenaarsbewegingen zoals Die Brücke en Der Blaue Reiter.

Kenmerken

Het expressionisme kun je opsplitsen in twee groepen. Het humanitair expressionisme en het kosmisch expressionisme. Bij het humanitair expressionisme staat de mens centraal terwijl er bij het kosmische expressionisme juist meer gericht is op de aarde en de kosmos.Het wantrouwen van de werkelijkheid of het wantrouwen van zekerheden is ook een kenmerk van het expressionisme. Een expressionist gaat uit van zijn eigen gevoelens en projecteert die op omgeving. Ook wordt er bij het expressionisme het innerlijk weergegeven. Hierbij wordt aan een gevoel of ervaring een bepaalde vorm gegeven. Vaak is er ook een sterke levensdrang bij expressionisten. Dit komt in een extremere vorm voor in het vitalisme.

Stijlkenmerken

Hier wat stijlkenmerken waaraan je expressionisme poëzie kunt herkennen.

• Er worden veel zelfstandige naamwoorden gebruikt
• Directe taal waarbij vooral korte zinnen worden gebruikt.
• Het ontbreken van verheven beeldspraak. Alleen bijvoeglijke naamwoorden gebruiken als het essentieel is.
• Vrije vers. De nadruk ligt hierdoor minder op de vorm en meer op de persoonlijkheid van de dichter.
• Typografische experimenten. Door de vorm van de tekens te veranderen wordt er een betekenis toegevoegd. Dit kenmerk is nog extremer bij het Dadaïsme

Invloed op de Schilderkunst

De invloed van het expressionisme bleef nog lange tijd te zien, zo ontstond er in 1948 bijvoorbeeld de cobra groep, dit was een mengsel van expressionisten en fauvisten, ze hadden beide ongeveer dezelfde ideeën. Deze stroming zorgde voor een opleving van de moderne kunst vooral in Nederland, België en Denemarken. Een voorbeeld in Nederland is Karel Appel. Een voorbeeld van hedendaags expressionisme: Nieuwe wilden = Duitse kunststroming die confronterend werk maakte wat te maken had met het oorlogsverleden van Duitsland.

De stroming was voor zijn hoogtepunt al terug te zien in de landschappen in de schilderijen van o.a. van Gogh. Ook in het schilderij de schreeuw van Edward Munch is het expressionisme aanwezig.

Invloed op de Muziek

Het expressionisme had ook invloed op de muziek. Het bekendste voorbeeld hiervan is de componist Arnold Schönberg. Het maakte enkele stukken die je als expressionistisch kunt omschrijven.

Invloed op de Literatuur

Het vrije vers is ontstaan door het expressionisme. In Nederland had dit als gevolg dat gedichten een uitdrukking gingen beschrijven in plaats van een beschrijving van de werkelijkheid. Het klassieke vers werd hierbij verstoten en er ontstond meer ruimte voor de auteur om te doen wat hij wilde. Bekende voorbeelden zijn: Paul van Ostaijen, Marnix Gijsen, Wies Moens, Gaston Burssens, Karel van den Oever, Theo van Doesburg.

Invloed op de Film

Dit kwam alweer vooral tot uitdrukking in Duitsland. Het grootste voorbeeld hierbij is Das Cabinet Des Dr Caligari. Waarin onrealistische decorstukken die op expressionistische wijze gemaakt zijn gebruikt worden en ook onder andere de lijnen en schaduwen komen voort uit het expressionisme.

Invloed op de Architectuur

Enkele voorbeelden van expressionistische architectuur zijn het Sydney Opera House en de Böttcherstraße in het centrum van Bremen. Verder vooral merkbaar in Duitsland. In Nederland ontstond er een verwante stroming, namelijk de Amsterdamse school.

Vitalisme

Definities uit woordenboek

• Literaire stroming in Nederland en Vlaanderen (1920-1933) die vooral het levensoptimisme predikte
• Filosofische leer die zegt dat de levensverschijnselen gestuurd worden door krachten die inherent zijn aan het leven

Bij het vitalisme wordt vooral de nadruk gelegd op het leven. Het vitalisme is een levenshouding waarbij men zo intens mogelijk probeert te leven. Daarnaast is er angst voor de dood. Het vitalisme vinden we terug bij bijvoorbeeld Hendrik Marsman en Jan Jacob Slauerhoff. Slauerhoff was een Nederlandse dichter en romanschrijver die leefde van 1898 tot 1936. Zijn werk ook wel tot het romantisch vitalisme gerekend. Marsman was een Nederlandse dichter die leefde van 1899 tot 1940. Zijn gedicht “Herinnering aan Holland” is een van zijn bekendste stukken. Vooral het eerst deel is bekend. Hendrik Marsman ergerde zich aan de Nederlandse bekrompenheid. Hij wou zo intens mogelijk leven. Dit is een kenmerk van het vitalisme. Dit kun je goed zien aan dit gedicht.

Het Dadaïsme

Definitie Woordenboek

kunststroming uit 1916, die alle betrekking tussen de gedachte en de uitdrukking ervan wilde opheffen

Dada of ook wel het Dadaïsme is een beweging die ontstond aan het eind van de eerste wereldoorlog, in Zürich in Zwitserland. De beweging heeft niet heel lang bestaan en was het meest actief tussen 1916 en 1920. De kunstenaars in dada waren vooral bezig met kunst, poëzie theater en grafische ontwerpen. Het dadaisme ontstond als reactie op de oorlog en op het expressionisme. Het dadaisme lijkt op het nihilisme, men is expres overgevoelig en alle standaardwaarden in de kunst worden afgewezen/afgeweerd. Het dadaïsme had grote invloed op andere stromingen, bijvoorbeeld op het surrealisme, pop art en conceptuele kunst. Het dadaïsme kwam vooral tot uiting in de vorm van collages, assemblages en gedichten volgens geheel willekeurige rijmschema's.