Humor in Literatuur

Lachen, gieren en brullen. Het is het bekende gevolg van humor. Maar wat is humor eigenlijk? Moppen en grappen, is dat humor? In de literatuur komt veel humor voor maar niet altijd in de vorm van grappen. Humor is onderdeel van een methode die een schrijver gebruikt om een tekst aangenamer te maken of soms zelfs om een boodschap over te brengen.

Soorten Humor

In het circuit van zijn er vier soorten humor te vinden: ‘brave’ humor, provocerende humor, gezellige humor en liberale humor. Brave humor heeft vooral als doel om het iedereen naar de zin te krijgen, van jong tot oud. Provocerende humor is scherpere humor die ook over anderen mag gaan en daarom wordt deze soms als kwetsend beschouwd. Provocerende humor wordt soms niet geaccepteerd, maar uit een onderzoek is gebleken dat 43% van de Nederlanders vinden dat humor best provocerend mag zijn. Dit percentage is van alle Nederlanders, man en vrouw, want als je kijkt naar alleen het vrouwelijke percentage is dat 35%.

De gezellige humor is sfeerverhogende humor en wordt veel in kroegen gebruikt om ‘ouderwets te brullen’.

De laatste soort humor, liberale humor, is meer een literaire soort humor. Het is het soort humor dat op een hoger niveau ligt. Het is diepgaander en subtieler. Vaak wordt met deze soort humor ook maatschappijkritiek geleverd. Het is ‘humor tussen de regels door’.

Functie van Humor

Maar waar kan deze humor worden gebruikt, of anders gezegd:”Waarom gebruiken schrijvers humor in hun verhalen?”

Het woord literatuur wordt niet vaak geassocieerd met humor, terwijl dat in veel gevallen zeker het geval is. Humor hoeft namelijk niet per se een platte grap te zijn, maar kan ook in veel meer subtiele dingen zitten. Humor wordt gezien als een stijlmiddel in een tekst en kan de schrijver bij veel dingen tot dienst zijn. De schrijver kan door middel van humor sympathie opwekken voor een personage of hij kan de spanning in een tekst wat ontladen. Ook wordt humor gebruikt om in een tekst de lezer wat te laten ontspannen door een ‘luchtig’ stukje te schrijven. Deze luchtige stukken worden ook dikwijls gebruikt om de lezer niet alleen te laten ontspannen, maar ook om de lezer af te leiden van wat er werkelijk gebeurt.

Een ander belangrijke functie van humor in de literatuur is om via humor maatschappijkritiek te leveren. Deze maatschappijkritiek is vaak niet direct af te leiden uit de tekst maar als er ‘tussen de regels door’ gelezen wordt kan er een diepere betekenislaag ontdekt worden.

Langer leven

Niet alleen de diepliggende, subtiele humor komt voor in de literatuur. Er zijn ook boeken waarin absurde grappen gebruikt worden, zodat mensen bij het lezen van deze boeken hardop gaan lachen. Onderzoekers aan de Wayne State University in Michigan, Amerika, hebben hier een onderzoek naar gedaan. En door simpelweg vaker te lachen kan er zeven jaar aan je levensverwachting worden toegevoegd. Hoe meer jaren je zou toevoegen aan je leven hangt volgens deze onderzoekers af aan de breedte van de glimlach en aan de diepte van de lijntjes rond je ogen. Het voor de gek houden van je lichaam door een valse glimlach te produceren helpt niet, want het werkt volgens de onderzoekers alleen bij een oprechte glimlach (een glimlach waar bij alle spieren rond de mond en ogen gebruikt worden) van oor tot oor. Een uitspraak van schrijver Ronald Giphart is ook niet voor niets: "Lachen wapent de mens tegen virussen en kwaadwillende cellen. Wie lacht, leeft langer. Humoristische schrijvers zijn levensredders."

Onbedoelde humor

Niet alle schrijvers hebben bij het humoristisch schrijven dit met opzet voor ogen. Gevoel voor humor is, net als intelligentie, een eigenschap die bij je persoonlijkheid hoort. Schrijvers die deze eigenschap hebben kunnen -soms onbedoeld - humoristisch overkomen. Een goed voorbeeld is de Nederlandse schrijver Willem Elsschot, die met zijn boek ‘Lijmen’ als een van de meest humoristische schrijvers door het Nederlandse publiek werd beoordeeld. Hij vond zichzelf totaal niet humoristisch.

Humor is handig

Humor, het aspect van gesproken of geschreven taal, handelingen en situaties, dat een beroep doet op een gevoel voor het absurd ongerijmde of amusante, wordt in de literatuur voor veel doeleinden gebruikt. Niet alleen is het een middel voor de schrijver om sympathie op te wekken voor bepaalde personages, te ontspannen, voor afleiding te zorgen, maar wordt humor ook gebruikt om maatschappijkritiek te leveren.

Humor heeft veel meer te bieden dan alleen hard lachen. Het heeft functies voor de schrijver die deze graag gebruikt. En stel: je leest een humoristisch stuk, vergeet dan niet alleen in je zelf, maar ook hardop, en vooral van oor tot oor te lachen, dan heb je nog een paar jaar extra te leven!