Stress bij kinderen op de basisschool

Onze samenleving gaat steeds sneller en het blijkt dat niet alleen de volwassenen hier last van hebben, ook op kinderen lijkt het zijn weerslag te hebben. Dit kan niet alleen leiden tot een achterstand in de ontwikkeling maar ook tot gezondheidsklachten. Doorgaans wordt er, als er over dit onderwerp gesproken wordt, direct gedacht aan de stress van de Cito-toetsen die aan het eind van de schoolcarrière worden afgenomen. Deze bepalen immers mee voor de toekomst. Helaas is er nog weinig aandacht voor het feit dat stress al kan ontstaan bij kinderen in de kleutergroepen. Een op de drie kinderen op de basisschool geeft aan last te hebben van stress door school, hierbij valt het dan ook nog op dat de jongetjes meer last hebben dan de meisjes. Alhoewel er vaak aan voorbij wordt gegaan aan de mogelijkheid van stress is het toch wel zeker van belang om de mogelijkheid te onderkennen en alert te zijn op aanwezigheid van eventuele stress om verdere problemen te voorkomen.

Wat wordt er bedoeld met stress

Stress is de emotionele spanning die kinderen voelen als ze een moeilijke taken of opdracht moeten vervullen, danwel omdat dit van hen verwacht wordt, danwel omdat zij dit van zichzelf verwachten. Hierbij kan worden gedacht aan de taken die zij op school moeten maken, de eisen die de leraar of ouders aan het kind stellen ten aanzien van de geleverde prestaties maar ook het gegeven dat sommige kinderen bepaalde taken als beste van de klas willen maken.

Wanneer komt 'stress' voor op school?

Uiteraard zijn toetsen een belangrijke stressfactor. Wellicht herkent u dit bij zichzelf en heeft u ook voor menig examen met het zweet in uw handen gezeten. Er zijn echter nog veel meer factoren die leiden tot stress op de basisschool. Zo kan er bijvoorbeeld een meningsverschil zijn tussen de leraar en uw kind over wat uw kind kan en zou moeten kunnen. Een simpel voorbeeld hiervan is alleen al het netjes schrijven. Dit is, zeker voor jongens, niet altijd even eenvoudig. Indien het kind zijn uiterste best doet maar toch regelmatig te horen krijgt dat het niet voldoende is kan dit tot stress kunnen leiden.

Ook het feit dat kinderen zien dat andere groepsgenoten beter presteren dan zij dat doen kan een aanleiding vormen voor stress. Zij hebben het gevoel dat zij niet voldoen aan de standaard en/of de eisen die aan ze worden gesteld door ouders en leerkrachten. Dit kan geheel vanuit het kind zelf komen zonder dat hierover opmerkingen worden gemaakt door de betrokkenen. Deze vorm van stress is dus doorgaans ook veel moeilijker te herkennen.

De groep waarin het kind zit kan ook vele spanningen met zich meebrengen. Niet alleen doordat er stevig gepest wordt, maar ook omdat kinderen gevoelig zijn voor het “in de groep passen”. Zij zullen zich dus vaak aanpassen om vooral niet buiten de boot te vallen. Bovendien kan een kind een pesterijtje nog veel minder relativeren en wordt er vaker van een mug een olifant gemaakt.

Gevolgen van stress

Er is een grote diversiteit te vinden in de klachten die het gevolg kunnen zijn van stress. Enkele hiervan zijn

• Concentratieproblemen
• Angst en depresiviteit
• Leerling steekt niet goed in zijn vel en gaat op zoek naar manieren om zich beter te voelen, bijvoorbeeld de clown uithangen of pesten hetgeen vaak weer ten koste gaat van de schoolprestaties.
• Gedragsveranderingen, ook buiten school (slechter luisteren, afreageren, onzindelijkheid, “kattenkwaad” uithalen)
• Slaapproblemen
• Hoofdpijn, buikpijn en andere vaak vage lichamelijke klachten

Deze klachten kunnen zorgen voor een negatieve spiraal, door bijvoorbeeld ziekteverzuim krijgt een kind nog meer achterstand. Ook kan door het negatieve gedrag van een kind deze nog meer buiten de groep komen te staan waardoor de stress toeneemt.

Moeten we dan alle stress bij kinderen dan maar zien te voorkomen ?

De gevolgen van stress op zich hoeven niet altijd alleen maar negatief te zijn. De spanning kan ook zorgen voor een extra concentratie en aandacht voor de taak zodat het doel juist bereikt kan worden.

Bovendien bestaat er geen leven zonder tegenslagen en moeilijke periodes. Ieder kind zal hier in zijn latere leven mee te maken krijgen dus is het niet onverstandig ze te leren omgaan met de stress, hiervoor is echter een goede begeleiding vereist. Om de stress goed te kunnen begeleiden is het natuurlijk nodig dat deze wordt opgemerkt ?

Manieren om de stress te begeleiden

• Er zijn hier tal van mogelijkheden die er feitelijk op neerkomen dat u tracht de oorzaak van stress te verminderen
• Neem het kind serieus, sta open voor hetgeen een kind u verteld en vraag voorzichtig door om zo samen achter de bronnen van stress te komen.
• Praat ook over je eigen gevoelens, als een ouder zich niet kan uiten zal een kind dit ook niet kunnen
• Blijf zo rustig mogelijk, zadel het kind niet op met uw emoties.
• Geef eerlijke, duidelijke informatie.
• Geef positieve aandacht.
• Blijf gewoon opvoeden en handhaaf de dagelijkse structuur.
• Leer het kind eenvoudige ontspanningsoefeningen aan, raadpleeg hiervoor desnoods een deskundige
• Zoek tijdig hulp bij school of andere specialisten