Economie: Sociale zekerheid in Nederland, VWO eindexamen

De Nederlandse sociale zekerheid is uniek wanneer je deze vergelijkt met andere landen. Het is daarom ook een belangrijk onderdeel van het VWO eindexamen economie. In dit artikel worden de belangrijkste kernvragen die te maken hebben met onze sociale zekerheid uitvoerig besproken. Wil je weten hoe het Nederlandse stelsel van sociale zekerheid eruit ziet? Of wil je weten waarom deze nu een moeilijke tijd doormaakt? Lees dan dit artikel over de sociale zekerheid in Nederland.

De sociale zekerheid in Nederland

Een belangrijk onderdeel van het eindexamen economie is de sociale zekerheid in Nederland. Hierin staan een aantal onderwerpen centraal, die in de volgende alinea's uitvoerig besproken worden.

Welk effect heeft de sociale zekerheid op de inkomensverdeling?

In een verzorgingsstaat is er altijd sprake van een sociale zekerheid. Onder de sociale zekerheid vallen bijvoorbeeld de zorg, maar ook werkloosheidsuitkeringen en de AOW. Doordat wij in Nederland een breed pakket aan sociale wetten hebben hoeft in principe niemand op straat te leven of om te komen van de honger. Uiteraard is een zwerverloos land praktisch onmogelijk, maar de sociale zekerheid zorgt er wel voor dat dit probleem binnen te perken blijft. De Nederlandse overheid garandeert al zijn inwoners een bestaan dat niet lager mag zijn dan het sociale minimum. In praktijk betekent dit dat iemand die niet kan werken een uitkering ontvangt. Deze uitkeringen worden betaald uit premies en belastingen. De sociale zekerheid zorgt ervoor dat de besteedbare inkomens in Nederland minder scheef verdeeld zijn. Er is dus sprake van inkomensnivellering. Ditzelfde zien wij nu (november 2012) gebeuren in het kabinet Rutte II. De zorgverzekering inkomstenafhankelijk maken is ook een vorm van inkomensnivellering.

Hoe ziet het stelsel van sociale zekerheid eruit?

In Nederland bestaat de sociale zekerheid uit sociale voorzieningen en sociale verzekeringen.

Sociale voorzieningen

Sociale voorzieningen worden geheel betaald uit belastinginkomsten. Onder de sociale voorzieningen vallen de volgende wetten:

• Wet Werk en Bijstand (WWB)
• Wet Arbeidsongeschiktheid Jonggehandicapten (Wajong)
• Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW)
• Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ)
• Toeslagenwet (TW)

Sociale verzekeringen

Sociale verzekeringen worden betaald uit premies. Sommige sociale verzekeringen gelden voor iedereen in Nederland, dit noemen we de volksverzekeringen. Ook zijn er sociale verzekeringen die alleen gelden voor werknemers.

Volksverzekeringen
Algemene Ouderdomswet (AOW)
Algemene Nabestaandenwet (ANW)
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)
Zorgverzekeringswet (ZVW)

Werknemersverzekeringen
Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)
Werkloosheidswet (WW)
Ziektewet (ZW).

Waarom wil de regering de financiering van de sociale zekerheid al jaren veranderen?

Een iets recenter maar belangrijk onderdeel van het eindexamen economie zijn de veranderingen binnen de Nederlandse sociale zekerheid. De sociale zekerheid is uiteraard een uitkomst voor mensen die van een uitkering moeten leven. Echter kost dit systeem van zorg jaarlijks een enorm bedrag aan premies en loonbelasting. Toch wil de overheid niet afstappen van het solidariteitsbeginsel. Dit solidariteitsbeginsel staat bij de volksverzekeringen centraal. Om werknemers te beschermen zijn er ook de werknemersverzekeringen in het leven geroepen. Hierbij staat het verzekeringsbeginsel centraal. Zoals eerder gezegd ontstaat er op dit moment een groot probleem bij sommige sociale verzekeringen. Zo is de AOW praktisch onbetaalbaar aan het worden in verband met de toenemende vergrijzing. De premiedruk gaat in de komende decennia te hoog worden voor werkend Nederland. Ook de voortdurende toename van mensen in de WIA dwingt de regering maatregelen te treffen. Dit doet de regering bijvoorbeeld door veel mensen in de WIA jaarlijks te laten herkeuren op arbeidsongeschiktheid. Verder probeert de regering bedrijven veiliger te maken en de zorg te verbeteren. Mocht je nog vragen hebben, laat dan je reactie achter onder aan de pagina. Succes met je eindexamen!