Joods religieus onderwijs: de Bijbel en rabbijnse scholen

In Deuteronomium 6:7 wordt de Israëlieten opgedragen om hun kinderen de woorden van God in te prenten en met hen er zoveel mogelijk over te spreken. Dit gebod vormt de basis voor het religieuze onderricht bij het Joodse volk. Het doel van dit onderricht is dat het volk Israël, een koningschap van priesters, een heilige natie' zou worden, die geheel volgens de voorschriften van God zou leven. Aandacht voor de rabbijnse scholen: Hillel en Sjammai, Gamliel, sjoel, cheider en jesjieva.

• De Joodse Bijbel als handboek voor religieuze Joden
• De Bijbel bevat vele diepe boodschappen
• Bestudeer de Bijbel in het Hebreeuws
• Aard en wonderen
• Wijsheid verkrijgen via de Tora
• Waarom is de Tora een weg naar wijsheid?
• Het religieuze onderricht in de Bijbel
• Rabbijnse scholen
• Uitspraken uit de Hebreeuwse Bijbel

De Joodse Bijbel als handboek voor religieuze Joden

Volgens veel mensen is de Bijbel niet meer dan een gedateerd boek. Wie echter de Bijbel dagelijks bestudeert en vooral de Hebreeuwse tekst leest, zoals religieuze Joden dat doen, weet dat het boek het meest complete handboek is voor het leven. Je hoeft zelfs het bestaan van G’d niet te accepteren om er basis lessen uit te halen, zoals intermenselijke relaties, zelfbewustzijn, milieukwesties, etc. De Tora is volgen G’d de blauwdruk voor de schepping. Alles kan er in gevonden worden. De Joodse Bijbel richt zich in eerste instantie tot Joden. Maar ook niet-Joden kunnen van de inhoud profiteren, mits ze de tekst goed interpreteren.
Wat is de Joodse Bijbel?

De Bijbel bestaat uit drie delen met totaal 24 boeken:

1. De Tora: de vijf Boeken van Mozes, geopenbaard aan het Joodse volk door G’d op de Berg Sinaï.
2. De Profeten: – G’d sprak tot verschillende profeten die boodschappen over brachten om de Joodse toewijding aan de Tora te versterken.
3. De Geschriften: de geschriften benadrukken G’ds boodschappen in poëtische vorm

De Bijbel bevat vele diepe boodschappen

Wanneer u de Bijbel goed bestudeerd zult u er vele wijsheden in ontdekken. Alle verhalen en geboden zijn filosofische boodschappen die klaar liggen om geopenbaard te worden door de intellectuele geest. De boodschap is tussen de regels te vinden.

Een voorbeeld:
Abraham is met G’d aan het praten en plotseling stopt hij het gesprek om vreemdelingen te helpen? Dit lijkt vreemd en oneerbiedig. Maar wat wil dit zeggen: het is belangrijker om als G’d te zijn dan om met G’d te praten. G’d schiep de wereld voor ons plezier. De wereld is één grote gastvrije herberg. Dus wanneer je je als gastheer gedraagt, handel je als G’d. Abraham begreep de les dus goed.

De Bijbel is een speciaal bericht van G’d aan de mens.

Bestudeer de Bijbel in het Hebreeuws

Om de Bijbel echt te kunnen begrijpen is kennis van het Hebreeuws noodzakelijk, volgens de Joodse rabbijnen. Er is geen manier om de volledige betekenis te vertalen. Zo heeft G’d in het Hebreeuws tien verschillende namen, die in de vertaling niet worden genoemd zodat ze hun betekenis verliezen. Bovendien leidt het tot verkeerde interpretaties. Zo zijn Joden in de loop der eeuwen vervolgd vanwege verkeerde uitleg van teksten. De enige remedie is om de Bijbel in het Hebreeuws te lezen. Ook is het belangrijk op te merken dat de Bijbel G’ddelijk is volgens de Tora. Drie miljoen mensen hebben in de woestijn de Tora ontvangen van G’d. Dit is nergens anders voorgekomen in de geschiedenis.

Aard en wonderen

De Tora is geen geschiedenisboek, noch een boek over de natuur of een sprookjesboek. Torat Chaim betekent ‘instructies voor het leven’. Elk woord, elke zin bevat een boodschap om het maximale plezier uit het leven te halen. De wonderen zoals ‘manna in de woestijn’ en ‘splitsing van de Rode Zee’ zijn allemaal goddelijke wonderen en kunnen niet fysisch verklaard worden.
Tora leren gebeurt van jongs af aan en duurt het hele leven

Elke Jood dient de wekelijks Tora parsja drie keer te lezen en dan op Sjabbat in de synagoge te beluisteren. Er worden vragen gesteld, zaken bediscussieerd, etc. Zo is de Tora in 54 onderdelen verdeeld die elke week worden gelezen. Het aantal hoofdstukken is 674. Na het lezen van een hoofdstuk volgt een pauze om er goed over na te denken om zo de wijsheid onder de knie te krijgen. U bent nooit te ooit om de Tora te leren. De beroemde geleerde Rebbe Akiva begon pas op zijn 40ste met het Hebreeuwse alfabet en had uiteindelijke 24.000 leerlingen. Elke druppel Tora studie is waardevol en eeuwig.

Wijsheid verkrijgen via de Tora

Er zijn twee manieren om wijsheid te verkrijgen: door levenservaring en door het bestuderen van de Tora. Het bestuderen van de Tora is volgens Joodse wijzen de beste manier. Hierdoor voorkom je falen. Ga niet pas Tora studeren als je tijd hebt. De Tora is de levensboom. Mensen ontdekken er de essentie van zichzelf in.

Waarom is de Tora een weg naar wijsheid?

• Lees de Bijbel van het begin tot het eind. Kent u geen Hebreeuws zorg dan voor een authentieke vertaling, het liefst met commentaar van Rashi erbij. Deze is te verkrijgen bij het Nieuw Israelietisch Kerkgenootschap (NIK).
• Begin nu met het bestuderen van de Tora. Wacht niet tot het eind van uw leven. De Tora is uw handleiding voor het leven die G’d u geschonken heeft. U heeft het dus voor uw leven nodig.
• De Tora heeft de wereld veranderd. Zorg dat u de Tora begrijpt, dan begrijpt u ook de wereld.
• Zoek de oplossingen in de Tora.
• Zorg dat de wijsheid in uw vingertoppen zit.
• Herhaal de Tora keer op keer zodat het in uw geheugen blijft.
• Integreer de Tora in uw leven.
• Hernieuw de Tora wijsheid als uw levenssituatie verandert. Het eren van uw ouders op uw 25ste is anders dan op uw 5de.
• Bestudeer de Tora op een steeds dieper niveau.

Het religieuze onderricht in de Bijbel

Het onderwijs bestond uit twee aspecten:

• kennis van de geboden
• kennis van de roemrijke geschiedenis van het volk Israël.

Ook de Joodse feesten droegen een educatief karakter. Jaarlijks werd men gedurende de verschillende festiviteiten herinnerd aan de gebeurtenissen uit het verleden. Zo moest b.v. op de vooravond van Pesach, tijdens de seider-maaltijd, de jongste aan tafel aanwezige vragen waarom deze avond anders was dan andere avonden. Hierop gaf dan de vader van het huisgezin antwoord, door uitgebreid te verhalen, hoe God vroeger het volk Israël op wonderbaarlijke wijze uit de slavernij van Egypte had gered!

Er waren waarschijnlijk geen religieuze scholen. Wel waren er scholen voor het onderricht aan speciale groepen, zoals profeten en schrijvers. De voornaamste taak lag bij de ouders.

Rabbijnse scholen

Na de Babylonische ballingschap, in de eeuwen voor de jaartelling, ontstonden de zogenaamde rabbijnse scholen. Deze waren verbonden aan de synagoge. In Jeruzalem alleen al waren 480 synagogen, waaraan een school was verbonden. Er waren twee afdelingen: beit-sefer (voor beginners) en beit-talmoed (voor gevorderden, zowel religieuze als wereldse vakken).

De scholen hadden vaak beroemde rabbijnen, zoals van Sjammai en Hillel (en later Gamliel, de kleinzoon van Hillel, waarbij Paulus nog op school had gezeten).

Verwoesting Tempel

Na de verwoesting van de Tempel in Jeruzalem hield de Joodse staat op te bestaan. Maar het Joodse volk wist te overleven dankzij de rabbijnse scholen en het grondige onderwijs. In de synagogen en de scholen werden de overleveringen van de vaderen aan het volgende geslacht doorgegeven.

Sjoel

In het Jiddisch werd de synagoge aangeduid met 'sjoel' van het Duitse woord 'Schule' (school). De synagoge was niet alleen een om te bidden, maar ook om te leren: beit midrasj.

Cheider

Het Joodse onderwijs begint al vroeg. Een Joods jongetje van drie gaat naar de cheider (kamer - chader). Dit is te vergelijken met de basisschool alleen worden er religieuze vakken gedoceerd. In de eerste klas (van 3 tot 5 jaar) worden de elementaire begrippen van het Hebreeuws bijgebracht en leert men de gebedenboeken lezen. In de tweede klas (van 6 tot 7 jaar) leest men de Pentateuch en het commentaar van Rasji. En in de derde klas (van 8 tot 13 jaar) bestudeert men de Misjna en de Talmoed.

Jesjieve

Wanneer de Joodse jongen 13 is wordt hij religieus meerderjarig: Bar Mitswa. Dan gaat hij naar de jesjieve. Hier ligt ook de nadruk op religieuze vakken, zoals Talmoed en haar commentaren. De meeste jesjievot zijn tegenwoordig in de Verenigde Staten en Israël te vinden.

het hele leven studeren

Studeren gaat het hele leven door. De studie van de Talmoed is zo uitgebreid en complex, dat een heel leven niet voldoende is om al haar vragen te doorvorsen.

Uitspraken uit de Hebreeuwse Bijbel

Tenach: De bijbel; acroniem voor Thora (d.w.z. de vijf boeken van Mozes), Nevi'im (Profeten) en Ketuvim (de "Geschriften"; d.w.z. de Hagiographa).

• Genesis 1:31–2:3 (gereciteerd als voorwoord bij de Kidoesj op vrijdagavond)

Het was avond en het was ochtend, de zesde dag. En de hemelen en de aarde werden voltooid, en al hun scharen. En G'd voltooide op de zevende dag Zijn werk dat Hij had gedaan; en Hij rustte op de zevende dag van al Zijn werk dat Hij had gedaan. En God zegende de zevende dag en heiligde die; omdat Hij daarin rustte van al Zijn werk dat G'd had gemaakt, om te maken. . .

• Genesis 2:24

Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees worden.

• Genesis 13:14–17

En God zei tegen Abram. . . "Sla uw ogen op en zie, vanaf de plaats waar u bent, noordwaarts en zuidwaarts en oostwaarts en westwaarts. Voor al het land dat je ziet, zal ik jou en je zaad geven, tot in eeuwigheid. . . Sta op, loop door het land, tot zijn lengte en tot zijn breedte, want ik zal het je geven.

• Mozes tegen God (Exodus 5:22)

Waarom heb je deze mensen slecht behandeld?!

• Exodus 12:39

En zij bakten ongezuurde koeken van het deeg dat zij uit Egypte brachten, want het was niet gezuurd; omdat ze uit Egypte waren verdreven en niet konden wachten, hadden ze ook geen proviand voor zichzelf voorbereid. . .

• Torah's vereisten voor een rechter, Exodus 18:21

Moedig, godvrezend, waarheidsgetrouw en geldhatend.

• Exodus 20:8

Denk aan de sabbatdag, om die heilig te houden.

• Exodus 32:31-32

En Mozes keerde terug naar G'd en zei: "Ik smeek U: deze natie heeft een grote zonde begaan en heeft zichzelf tot een god van goud gemaakt. Nu, als U hun zonde wilt vergeven -; en als U dat niet wilt, wis mij dan uit uit het boek dat U hebt geschreven."

• Leviticus 25:20–21

En als je zou zeggen: Wat zullen we eten in het zevende jaar, als we niet planten en onze oogsten niet binnenhalen? Maar in het zesde jaar zal Ik mijn zegen over jullie bevelen, en het zal drie jaar lang vrucht dragen. . .

• Leviticus 26:3-6

Als je Mijn inzettingen volgt en Mijn geboden onderhoudt en ze uitvoert: Ik zal je regens geven op hun tijd, het land zal zijn opbrengst geven en de boom des velds zal zijn vrucht geven. Uw dorsen zal duren tot de wijnoogst, en de wijnoogst zal duren tot het zaaien; je zult je voedsel tot verzadiging eten en je zult veilig in je land leven. En ik zal vrede in het land geven. . .

• Numeri 13:33

We waren in onze eigen ogen als sprinkhanen, en dus waren we in hun ogen

• Numeri 14:20

En G-d zei: Ik heb vergeven, zoals je vraagt

• Bileam, profeterend over Moshiach, Numeri 24:17

Ik zie het, maar niet nu; Ik zie het, maar het is niet dichtbij. Er zal een ster voortspruiten uit Jakob, en een scepter zal oprijzen uit Israël, en zal de hoeken van Moab slaan, en heersen over alle kinderen van Seth.

• Mozes' instructie aan de magistraten, Deuteronomium 1:16-17

Hoor de geschillen tussen uw broeders, en oordeel rechtvaardig tussen een ieder en zijn broeder, en de vreemdeling die bij hem is. Geef niemand speciale erkenning bij het uitspreken van een oordeel; hoor zowel de kleine als de grote; vrees geen mens; want het oordeel is van G-d. En wat te moeilijk voor je is, breng het naar mij, en ik zal het horen

• Deuteronomium 4:6

Er is geen ander.

• Deuteronomium 7:3-6

Huw niet met hen: geef uw dochter niet ten huwelijk aan zijn zoon, noch zult u zijn dochter aan uw zoon nemen; want zij zullen uw zoon ervan weerhouden Mij te volgen... Want u bent een heilig volk voor de H-r, uw G-d, en de H-r, uw G-d, heeft u gekozen om een speciaal volk voor Hem te zijn...

• Deuteronomium 8:3

De mens leeft niet alleen van brood, maar door de uitspraak van G-d's mond leeft de mens

• Deuteronomium 16:14

En u zult zich verheugen op uw feest, u, en uw zoon, en uw dochter, en uw dienstknecht, en uw dienstmaagd, en de Leviet, en de vreemdeling, en de wees, en de weduwe, die in uw steden zijn.

• Deuteronomium 18:13

Wees heel met G-d

• Deuteronomium 24:5

Wanneer een man een nieuwe vrouw heeft genomen, zal hij niet ten strijde trekken, noch zal hij worden belast met enige zaken; maar hij zal een jaar thuis vrij zijn en zijn vrouw gelukkig maken

• Deuteronomium 29:9–10

U staat vandaag allemaal voor de Heer, uw God: uw hoofden, uw stammen, uw oudsten, uw officieren en elke Israëlitische man; uw kinderen, uw vrouwen, de vreemdeling in uw kamp; van je houthakker tot je waterlade

• Deuteronomium 30:11-14

Voor deze mitswa die ik je vandaag gebied, is het niet voor je verborgen, noch is het ver weg. Het is niet in de hemel, dat u zou moeten zeggen: "Wie zal voor ons naar de hemel opstijgen om het ons te brengen, zodat wij het kunnen horen en het kunnen doen?" Evenmin is het aan de overkant van de zee, zodat u zou moeten zeggen: "Wie zal voor ons de zee oversteken en het naar ons toe brengen, zodat wij het kunnen horen en het kunnen doen?" Want de zaak is u zeer nabij, in uw mond en in uw hart, opdat u het moogt doen.

• Deuteronomium 30:20

Houd van de Heer, uw G-d... want Hij is uw leven

• Prediker 1:9

Er is niets nieuws onder de zon

• Prediker 1:18

Veel wijsheid komt door veel verdriet

• Prediker 3:21

Wie bemerkt, dat de adem der mensenkinderen opstijgt naar boven en dat de adem der dieren neerdaalt naar beneden in de aarde?

• Prediker 7:2

En de levenden zullen ter harte nemen

• Psalmen 2:7

Mijn zoon gijt zij; Ik heb u heden verwekt.

• Psalmen 16:8

Ik stel G-d voor mij, altijd

• Psalmen 23:4

Zelfs als ik in de vallei van de schaduw van de dood loop, zal ik geen kwaad vrezen, want U bent met mij

• Psalmen 27:8

Namens u zegt mijn hart: "Zoek mijn aanwezigheid." Uw aanwezigheid, O G-d, ik zal zoeken

• Psalmen 27:14

Hoop op G-d, wees sterk en Hij zal je hart moed en hoop op G-d geven

• Psalmen 45:14

Louter pracht is de koningsdochter daar binnen, van goudbrokaat is haar kleed.

• Psalmen 66:5; volgens de Chassidische meesters verwijst dit naar G-ds creatie van vrije keuze en de mogelijkheid van zonde

Kom, zie de daden van G-d, Zijn ontzagwekkende complot tegen de mensenkinderen

• Psalmen 85:12

Waarheid ontspruit uit de aarde

• Psalmen 100:2

Dien G'd met vreugde.

• Psalmen 104:32

Wie naar de aarde kijkt en ze beeft; Wie bergen aanraakt en ze roken

• Psalmen 106:3

Welzalig zijn zij, die te allen tijde gerechtigheid doen.

• Psalmen 119:30

Ik verkies de weg der waarheid.

• Psalmen 126:6

Degenen die met tranen zaaien, zullen met gejuich maaien.

• Maleachi 3:24

De harten van de ouders zullen door hun kinderen terugkeren.

• Spreuken 3:17-18

[De Torah's] wegen zijn wegen van aangenaamheid, en al haar paden zijn vrede; het is een levensboom voor degenen die hem grijpen, en degenen die dichterbij komen, hebben geluk ...

• Spreuken 6:23

Want een mitswa is een lamp, en Thora, licht

• Spreuken 9:8

Straf een dwaas niet, opdat hij u niet haat. Straf een wijs man, en hij zal van je houden.

• Spreuken 22:6

Oefen de knaap volgens de eis van zijn weg; ook wanneer hij oud geworden is, zal hij daarvan niet afwijken.

• Spreuken 27:1

Zoals het water het gelaat weerspiegelt, zo weerspiegelt het hart van de mens de mens.

• Jesaja 11:9

De aarde zal vol zijn van de kennis van G'd, zoals de wateren de bodem der zee bedekken.

• Jesaja 12:2

Zie, G'd is mijn heil, ik vertrouw en vrees niet, want mijn sterkte en mijn psalm is G'd.

• Jesaja 40:5

De glorie van G-d zal worden geopenbaard. En alle vlees zal zien dat de mond van G-d heeft gesproken

• Jesaja 40:26

Hef je ogen omhoog en zie wie deze heeft gemaakt!

• Jesaja 45:18

Want zo zei de Heer, de Schepper van de hemel, die G-d is, die de aarde vormde en maakte, Hij vestigde haar: Hij schiep haar niet voor chaos, Hij vormde haar om beschaafd te zijn

• Uit Jesaja's profetie over Moshiach, gelezen op de 8e dag van Pesach

De wolf zal bij het lam vertoeven, en de luipaard zal bij het bokje neerliggen; en het kalf en de jonge leeuw en het gemeste samen, en een klein kind zal ze leiden. En de koe en de beer zullen weiden, hun jongen zullen samen neerliggen; en de leeuw zal stro eten als de os. En het zogende kind zal spelen op het hol van de cobra, en het gespeende kind zal zijn hand op het nest van de adder leggen. Ze zullen mijn heilige berg niet schaden of vernietigen; want de aarde zal gevuld zijn met de kennis van G-d, zoals de wateren de zee bedekken

• Job 5:7

Maar de mens wordt geboren om te zwoegen.

• Job 32:7

Laat de ouderdom spreken en de veelheid van jaren wijsheid verkondigen.

• Jeremia 1:5

Voordat ik je in de baarmoeder vormde, kende ik je, en voordat je werd geboren, heb ik je ingewijd; Ik heb je aangesteld als een profeet voor de volkeren...

• Jeremia 29:7

Zoekt de vrede voor de stad..., en bidt voor haar tot G'd, want in haar vrede zal uw vrede gelegen zijn.

• Hooglied 2:6

Zijn linkerarm onder mijn hoofd; Zijn rechterarm omhelst me.

• Hooglied 5:2

Ik slaap, maar mijn hart is wakker

• Hooglied 8:6

Liefde is sterk als de dood; afgunst is zo hard als het graf.

• Openingsvers van het Boek der Klaagliederen (Jeremia's klaagzang over de verwoesting van Jeruzalem en de Heilige Tempel, voorgelezen aan de vooravond van Tisha B'Av)

O, hoe zit ze alleen, de stad die ooit zo dichtbevolkt was, is als een weduwe geworden ... Zij die groot was onder de naties, een prinses onder de provincies, is schatplichtig geworden ...

• 1 Kronieken 28:9

Ken de G-d van je vader en aanbid Hem met heel je hart en met een verlangende ziel

• Ezechiël 1:14

En de hemelse beesten snellen en keren terug, als een bliksemflits

• Koning Salomo (1 Koningen 8:27)

Zie, de hemelen en hoge hemelen kunnen U niet bevatten; hoe dan dit huis dat ik heb gebouwd?

• Ester 3:8

En Haman zei tegen koning Achashverosh: "Er is een uniek volk, verstrooid en verdeeld onder de naties in alle provincies van uw koninkrijk; hun wetten zijn anders dan die van alle naties, en de wetten van de koning houden ze niet; het is niet de moeite waard voor de koning om ze te behouden ..."

Lees verder

• Joods Nederland: onderwijs - Cheider, Rosj Pina, Maimonides
• Joods Nederland: onderwijs, jeugd, cultuur en sport