Joods religieus onderwijs: de Bijbel en rabbijnse scholen

In Deuteronomium 6:7 wordt de Israëlieten opgedragen om hun kinderen de woorden van God in te prenten en met hen er zoveel mogelijk over te spreken. Dit gebod vormt de basis voor het religieuze onderricht bij het Joodse volk. Het doel van dit onderricht is dat het volk Israël, een koningschap van priesters, een heilige natie' zou worden, die geheel volgens de voorschriften van God zou leven. Aandacht voor de rabbijnse scholen: Hillel en Sjammai, Gamliel, sjoel, cheider en jesjieva.

• De Joodse Bijbel als handboek voor religieuze Joden
• De Bijbel bevat vele diepe boodschappen
• Bestudeer de Bijbel in het Hebreeuws
• Aard en wonderen
• Wijsheid verkrijgen via de Tora
• Waarom is de Tora een weg naar wijsheid?
• Het religieuze onderricht in de Bijbel
• Rabbijnse scholen

De Joodse Bijbel als handboek voor religieuze Joden

Volgens veel mensen is de Bijbel niet meer dan een gedateerd boek. Wie echter de Bijbel dagelijks bestudeert en vooral de Hebreeuwse tekst leest, zoals religieuze Joden dat doen, weet dat het boek het meest complete handboek is voor het leven. Je hoeft zelfs het bestaan van G’d niet te accepteren om er basis lessen uit te halen, zoals intermenselijke relaties, zelfbewustzijn, milieukwesties, etc. De Tora is volgen G’d de blauwdruk voor de schepping. Alles kan er in gevonden worden. De Joodse Bijbel richt zich in eerste instantie tot Joden. Maar ook niet-Joden kunnen van de inhoud profiteren, mits ze de tekst goed interpreteren.
Wat is de Joodse Bijbel?

De Bijbel bestaat uit drie delen met totaal 24 boeken:

1. De Tora: de vijf Boeken van Mozes, geopenbaard aan het Joodse volk door G’d op de Berg Sinaï.
2. De Profeten: – G’d sprak tot verschillende profeten die boodschappen over brachten om de Joodse toewijding aan de Tora te versterken.
3. De Geschriften: de geschriften benadrukken G’ds boodschappen in poëtische vorm

De Bijbel bevat vele diepe boodschappen

Wanneer u de Bijbel goed bestudeerd zult u er vele wijsheden in ontdekken. Alle verhalen en geboden zijn filosofische boodschappen die klaar liggen om geopenbaard te worden door de intellectuele geest. De boodschap is tussen de regels te vinden.

Een voorbeeld:
Abraham is met G’d aan het praten en plotseling stopt hij het gesprek om vreemdelingen te helpen? Dit lijkt vreemd en oneerbiedig. Maar wat wil dit zeggen: het is belangrijker om als G’d te zijn dan om met G’d te praten. G’d schiep de wereld voor ons plezier. De wereld is één grote gastvrije herberg. Dus wanneer je je als gastheer gedraagt, handel je als G’d. Abraham begreep de les dus goed.

De Bijbel is een speciaal bericht van G’d aan de mens.

Bestudeer de Bijbel in het Hebreeuws

Om de Bijbel echt te kunnen begrijpen is kennis van het Hebreeuws noodzakelijk, volgens de Joodse rabbijnen. Er is geen manier om de volledige betekenis te vertalen. Zo heeft G’d in het Hebreeuws tien verschillende namen, die in de vertaling niet worden genoemd zodat ze hun betekenis verliezen. Bovendien leidt het tot verkeerde interpretaties. Zo zijn Joden in de loop der eeuwen vervolgd vanwege verkeerde uitleg van teksten. De enige remedie is om de Bijbel in het Hebreeuws te lezen. Ook is het belangrijk op te merken dat de Bijbel G’ddelijk is volgens de Tora. Drie miljoen mensen hebben in de woestijn de Tora ontvangen van G’d. Dit is nergens anders voorgekomen in de geschiedenis.

Aard en wonderen

De Tora is geen geschiedenisboek, noch een boek over de natuur of een sprookjesboek. Torat Chaim betekent ‘instructies voor het leven’. Elk woord, elke zin bevat een boodschap om het maximale plezier uit het leven te halen. De wonderen zoals ‘manna in de woestijn’ en ‘splitsing van de Rode Zee’ zijn allemaal goddelijke wonderen en kunnen niet fysisch verklaard worden.
Tora leren gebeurt van jongs af aan en duurt het hele leven

Elke Jood dient de wekelijks Tora parsja drie keer te lezen en dan op Sjabbat in de synagoge te beluisteren. Er worden vragen gesteld, zaken bediscussieerd, etc. Zo is de Tora in 54 onderdelen verdeeld die elke week worden gelezen. Het aantal hoofdstukken is 674. Na het lezen van een hoofdstuk volgt een pauze om er goed over na te denken om zo de wijsheid onder de knie te krijgen. U bent nooit te ooit om de Tora te leren. De beroemde geleerde Rebbe Akiva begon pas op zijn 40ste met het Hebreeuwse alfabet en had uiteindelijke 24.000 leerlingen. Elke druppel Tora studie is waardevol en eeuwig.

Wijsheid verkrijgen via de Tora

Er zijn twee manieren om wijsheid te verkrijgen: door levenservaring en door het bestuderen van de Tora. Het bestuderen van de Tora is volgens Joodse wijzen de beste manier. Hierdoor voorkom je falen. Ga niet pas Tora studeren als je tijd hebt. De Tora is de levensboom. Mensen ontdekken er de essentie van zichzelf in.

Waarom is de Tora een weg naar wijsheid?

• Lees de Bijbel van het begin tot het eind. Kent u geen Hebreeuws zorg dan voor een authentieke vertaling, het liefst met commentaar van Rashi erbij. Deze is te verkrijgen bij het Nieuw Israelietisch Kerkgenootschap (NIK).
• Begin nu met het bestuderen van de Tora. Wacht niet tot het eind van uw leven. De Tora is uw handleiding voor het leven die G’d u geschonken heeft. U heeft het dus voor uw leven nodig.
• De Tora heeft de wereld veranderd. Zorg dat u de Tora begrijpt, dan begrijpt u ook de wereld.
• Zoek de oplossingen in de Tora.
• Zorg dat de wijsheid in uw vingertoppen zit.
• Herhaal de Tora keer op keer zodat het in uw geheugen blijft.
• Integreer de Tora in uw leven.
• Hernieuw de Tora wijsheid als uw levenssituatie verandert. Het eren van uw ouders op uw 25ste is anders dan op uw 5de.
• Bestudeer de Tora op een steeds dieper niveau.

Het religieuze onderricht in de Bijbel

Het onderwijs bestond uit twee aspecten:

• kennis van de geboden
• kennis van de roemrijke geschiedenis van het volk Israël.

Ook de Joodse feesten droegen een educatief karakter. Jaarlijks werd men gedurende de verschillende festiviteiten herinnerd aan de gebeurtenissen uit het verleden. Zo moest b.v. op de vooravond van Pesach, tijdens de seider-maaltijd, de jongste aan tafel aanwezige vragen waarom deze avond anders was dan andere avonden. Hierop gaf dan de vader van het huisgezin antwoord, door uitgebreid te verhalen, hoe God vroeger het volk Israël op wonderbaarlijke wijze uit de slavernij van Egypte had gered!

Er waren waarschijnlijk geen religieuze scholen. Wel waren er scholen voor het onderricht aan speciale groepen, zoals profeten en schrijvers. De voornaamste taak lag bij de ouders.

Rabbijnse scholen

Na de Babylonische ballingschap, in de eeuwen voor de jaartelling, ontstonden de zogenaamde rabbijnse scholen. Deze waren verbonden aan de synagoge. In Jeruzalem alleen al waren 480 synagogen, waaraan een school was verbonden. Er waren twee afdelingen: beit-sefer (voor beginners) en beit-talmoed (voor gevorderden, zowel religieuze als wereldse vakken).

De scholen hadden vaak beroemde rabbijnen, zoals van Sjammai en Hillel (en later Gamliel, de kleinzoon van Hillel, waarbij Paulus nog op school had gezeten).

Verwoesting Tempel

Na de verwoesting van de Tempel in Jeruzalem hield de Joodse staat op te bestaan. Maar het Joodse volk wist te overleven dankzij de rabbijnse scholen en het grondige onderwijs. In de synagogen en de scholen werden de overleveringen van de vaderen aan het volgende geslacht doorgegeven.

Sjoel

In het Jiddisch werd de synagoge aangeduid met 'sjoel' van het Duitse woord 'Schule' (school). De synagoge was niet alleen een om te bidden, maar ook om te leren: beit midrasj.

Cheider

Het Joodse onderwijs begint al vroeg. Een Joods jongetje van drie gaat naar de cheider (kamer - chader). Dit is te vergelijken met de basisschool alleen worden er religieuze vakken gedoceerd. In de eerste klas (van 3 tot 5 jaar) worden de elementaire begrippen van het Hebreeuws bijgebracht en leert men de gebedenboeken lezen. In de tweede klas (van 6 tot 7 jaar) leest men de Pentateuch en het commentaar van Rasji. En in de derde klas (van 8 tot 13 jaar) bestudeert men de Misjna en de Talmoed.

Jesjieve

Wanneer de Joodse jongen 13 is wordt hij religieus meerderjarig: Bar Mitswa. Dan gaat hij naar de jesjieve. Hier ligt ook de nadruk op religieuze vakken, zoals Talmoed en haar commentaren. De meeste jesjievot zijn tegenwoordig in de Verenigde Staten en Israël te vinden.

het hele leven studeren

Studeren gaat het hele leven door. De studie van de Talmoed is zo uitgebreid en complex, dat een heel leven niet voldoende is om al haar vragen te doorvorsen.

Lees verder

• Joods Nederland: onderwijs - Cheider, Rosj Pina, Maimonides
• Joods Nederland: onderwijs, jeugd, cultuur en sport