Naties, Staten en Natiestaten

Het is gemakkelijk om te zeggen dat geschiedenis niet meer is dan een hoeveelheid acties die plaatsvinden tussen naties en staten. Maar wat is de interactie tussen de begrippen staat, natie, natie-staat? Wat is de rol van nationalisme en nationaliteit in het geheel? In dit artikel zullen de volgende vragen behandeld worden:

• Wat zijn de definities van staten, naties en natiestaten en hoe staan deze met elkaar in verband?
• Wat is de rol van nationalisme?
• Wat is nationaliteit?

Wat zijn de definities van staten, naties en natiestaten en hoe staan deze met elkaar in verband?

Staten:

• Een staat is allereerst een organisatie. Een staat kan alleen bestaan wanneer er bepaalde regels gelden en bepaalde rollen zijn toegekend aan individuen die er voor zorgen dat er een verenigd geheel ontstaat met een doel en dezelfde interesses. De organisatie heeft maar een doel. Dat is namelijk het uitvoeren van alle politieke zaken. Dit is het duidelijkste zichtbaar in seculaire staten, waarbij religie en politiek gescheiden zijn. Het doel is de bevolking die het territorium van de staat bewonen, onder controle houden.
• Ten tweede dient een staat autonoom te zijn. Dit houdt in dat alleen de organisatie zelf de bevolking onder controle houdt, en niemand anders.
• Ten derde mag er maar een politieke macht zijn. De macht is vaak centraal. Federale staten zijn een uitzondering op dit derde punt.
• Verder moet de politieke macht uitgevoerd worden door zogenaamde organen.

Naties:

Een natie is een bevolkingsgroep die als groep te onderscheiden is van andere bevolkingsgroepen. De individuen in een natie hebben dezelfde etniciteit, cultuur en taal. Ze streven er vrijwel altijd naar een eigen staat te hebben voor hun natie alleen.

Natiestaat:

We spreken over natiestaten wanneer een natie en een staat geografisch gezien op de zelfde plek liggen. Met andere woorden, wanneer een natie een eigen staat heeft. Er is dan politieke, etnische en culturele samenhorigheid. De staat wordt dan door een natie gebruikt om het saamhorigheidsgevoel te vergroten. De staat is ook iets dat vast licht, want grenzen veranderen over het algemeen niet. Er zijn op de wereld niet meer zoveel natiestaten te vinden. Een eiland als IJsland komt het dichtste in de buurt, omdat het land duidelijke grenzen heeft en er geen andere bevolkingsgroepen leven op het grondgebied. Nederland is een twijfel geval. Het wordt vaak als natiestaat gezien, maar het feit dat Vlamingen misschien wel tot dezelfde natie behoren en dat de Friezen misschien juist een andere natie zijn, maakt Nederland een halve natiestaat.

Hoewel de drie begrippen op het eerste oog vrij simpel en duidelijk lijken, blijkt dit niet het geval. Er is al veel geschreven over staten, naties en natiestaten. Een historicus genaamd Anderson beweerde dat een natie maar een verzonnen politieke groep is. Historicus Gellner beweerde daarentegen dat naties en staten niet altijd bestaan. Nationalisme zou er voor zorgen dat de men de twee zien als voorbestemd voor elkaar.

Wat is de rol van nationalisme?

Het is moeilijk om nationalisme te definiëren. Het is een politieke ideologie die ontstond tijdens de Franse revolutie. De stroming zorgt ervoor dat een groep mensen zich sterk identificeert met elkaar. Deze mensen zien hun nationale symbolen dan als heilig. Voorbeelden van nationale symbolen zijn een vlag en een volkslied. Nationalisme benadrukt collectiviteit. De nationalistische groep mensen streeft vaak naar een eigen staat. Het liefste een natiestaat.
Dit laat meteen zien wat de rol van nationalisme is. Nationalisme versterkt het verlangen naar en perfecte natiestaat. Naties worden er sterker van, maar wanneer er zich situaties voor doen waarbij deze naties niet tevreden zijn met hun woonplaats, kan er een conflict ontstaan.

Wat is nationaliteit?

Nationaliteit verwijst naar het lid zijn van een bepaalde natie, ook als deze natie geen eigen staat heeft. Iedereen die tot een natie behoort heeft dus een nationaliteit. Een onderdeel van nationaliteit kan het hebben van burgerschap zijn. Iemand met burgerschap heeft het recht om mee te doen in het politieke leven van een staat. Nationaliteit en burgerschap hoeven dus niet hetzelfde te zijn. Rusland is hier van een voorbeeld. Het land wordt door verschillende nationaliteiten bewoond, al deze mensen hebben wel het burgerschap van Rusland.