De telwoorden in het Nederlands

Telwoorden kunnen een precies getal aangeven, een nummer of een volgorde in een reeks. We onderscheiden bepaalde en onbepaalde hoofdtelwoorden; bepaalde en onbepaalde rangtelwoorden. In dit artikel worden ze op een rijtje gezet.

Telwoorden algemeen

Taalkundig gezien zijn de telwoorden een ondersoort van de bijvoeglijke naamwoorden. Predikatief gebruik van telwoorden is niet mogelijk, dat wil zeggen:

• telwoorden kunnen niet gebruikt worden als naamwoordelijk deel van het gezegde
• telwoorden zijn nooit verbonden voorwerpsbepalingen
• telwoorden komen niet voor als bepaling van gesteldheid

Wel worden ze eenvoudig zelfstandig gebruikt.
Het specifieke kenmerk van telwoorden is dat ze een hoeveelheid of een nummer in een volgorde noemen.

Onderscheiding van de telwoorden

• Hoofdtelwoorden
• bepaalde hoofdtelwoorden
• onbepaalde hoofdtelwoorden
• Rangtelwoorden
• bepaalde rangtelwoorden
• onbepaalde rangtelwoorden

Bepaalde hoofdtelwoorden

Hiertoe behoort de hele rij natuurlijke getallen: nul, een, twee, drie, vier...twintig, eenentwintig, enz. Ook het telwoord beide wordt hiertoe gerekend, als de daardoor aangeduide zaken al in de zin genoemd zijn.

Onbepaalde hoofdtelwoorden

Hiertoe behoren: wat, weinig, enkele, enige, sommige, verscheidene, menige, vele, alle, enz.

Bepaalde rangtelwoorden

Deze reeks spreekt voor zich: eerste, twwede, derde, vierde, enz.

Onbepaalde rangtelwoorden

Laatste, middelste, zoveelste, enz.

Zelfstandig gebruikte telwoorden

Alle telwoorden, van welke soort dan ook, kunnen zelfstandig gebruikt worden.
Voorbeelden:

• bepaalde hoofdtelwoorden: we zijn met z'n tweeën; de schade loopt in demiljoenen; hij heeft eendrie op zijn rapport.
• onbepaalde hoofdtelwoorden: ik heb er enkele gevonden.
• bepaalde rangtelwoorden: dat is de tweede al; de derde moet nog komen.
• onbepaalde rangtelwoorden: delaatste komt over de finish; de middelste is altijd de pineut.

Aanduiding van personen

Veel onbepaalde hoofdtelwoorden worden vaak zelfstandig gebruikt voor de aanduiding van personen:
Sommigen kwamen kijken; anderen hielden het voor gezien. Allen applaudisseerden. Vele eersten zullen de laatsten zijn. enz.