Zoeken naar Eileen W. en het verhaal van Tristan en Isolde

Zowat alle scholieren hebben ooit het boek 'Zoeken naar Eileen W.' van de Nederlandse schrijver Leon de Winter gelezen. Met recht en reden mag dit boek een klassieker genoemd worden. De Winter baseerde zijn verhaal op een andere, bekendere klassieker uit de wereldliteratuur: het liefdesverhaal van Tristan en Isolde. Deze middeleeuwse legende kende veel verschillende versies en was in heel Europa bekend. Zowel in de personages als de beschrijving van de zoektocht naar de geliefde zijn er overeenkomsten tussen beide boeken. Er zijn zelfs een aantal letterlijke verwijzingen.

Inhoudsopgave

• Basisinformatie over Zoeken naar Eileen W.
• De personages in Zoeken naar Eileen W. en Tristan en Isolde
• Verloop van de zoektocht naar Eileen en Isolde
• Letterlijke verwijzing

Basisinformatie over Zoeken naar Eileen W.

• Titel: Zoeken naar Eileen W.
• Auteur: Leon de Winter
• Uitgever: De Bezige Bij
• Eerste druk: 1981
• ISBN: 9789023478539
• Aantal pagina's: 190

De personages in Zoeken naar Eileen W. en Tristan en Isolde

Eileen W. en Isolde

Het personage waarrond het draait in het boek van De Winter is natuurlijk Eileen W. We komen niet te weten wat haar echte achternaam is, maar dit doet niet echt ter zake. Eileen is een katholiek meisje in de republiek Ierland. Zij is ongeveer zestien jaar en heeft een wens: ontmaagd worden. Ze besluit dat ze ontmaagd moet worden door Kevin, een protestantse jongen. Hiervoor trekt ze naar Dublin.

Eileen is een knap meisje met rode haren. Ze is zeer zelfbewust en heeft haar eigen willetje. Soms komt ze wat koel en hard over. Wanneer haar moeder haar verplicht om de relatie met Kevin af te breken, doet ze dit toch niet. De Winter omschrijft haar zo:


Eileen kan best vergeleken worden met Isolde. Zij is de dochter van de Ierse koning. Ze kent de geheimen van de kruiden, waardoor ze het leven van Tristan weet te redden. Eigenlijk moet zij trouwen met Mark, de koning van Cornwallis, maar ze is verliefd op Tristan.

Het verband tussen Eileen en Isolde is dus zeer duidelijk: Eileen moet een keuze maken tussen Kevin (op wie ze verliefd is) en Marc (bij wie ze op rationele gronden, namelijk haar kind, moet blijven). Isolde de Blonde moet kiezen tussen Tristan (op wie ze verliefd is) en koning Mark (bemerk ook het verband in de naam; met wie ze rationeel gezien moet trouwen). Eileen wordt bemind door Marc … zij wordt geprezen door haar protestantse kennissen … en ze wordt geprezen door haar ouders … Maar gelukkig is ze niet!

Kevin en Tristan

Kevin Fletcher is eveneens een zeer belangrijk personage, de antagonist. Hij is monteur (technicus) in het bedrijf waar Eileen secretaresse is. Hij is katholiek. Zijn ouders zijn al een hele tijd dood door een aanslag. Hij werd dan in huis genomen door Marc, een vriend van de familie. Kevin heeft de onhebbelijke gewoonte om zonder opgave van redenen enkele dagen of zelfs weken te verdwijnen: “In die tijd is hij begonnen met er soms tussenuit te knijpen. Eerst één dag, toen twee dagen, later zelfs een week.” Na een tijdje begint Kevin dus een relatie met Eileen. Vreemd genoeg verdwijnt hij … waarna Eileen hem gaat zoeken, en zelf verdwijnt!

Kevin kunnen we vergelijken met Tristan. Tristan is de zoon van Blanchefleur en Rivalin, de koning van Loonnois. Rivalin wordt vermoord door een rivaliserende krijgsheer; zijn vrouw sterft van verdriet. Hun zoon Tristan (‘treurigheid’) wordt opgevoed door Rohalt de Trouwe. Na enkele avonturen belandt hij bij koning Mark, met wie hij goed bevriend wordt. Na een tijd wordt hij dan verliefd op Isolde. Kevin en Tristan werden allebei niet opgevoed door hun echte ouders; Kevin door Marc, Tristan door het gezin van Rohalt de Trouwe.

Net zoals Kevin mág Tristan eigenlijk helemaal geen relatie hebben met Isolde: zij is de dochter van de vijand en ze is op de koop toe beloofd aan koning Mark. Bij Kevin geldt hetzelfde: hij is katholiek en dus is hij uiteraard de vijand.

Marc en Koning Mark

Marc is de directeur van het bedrijf waar Eileen en Kevin werken. Hij is een al wat oudere man, die toch nog vrijgezel is. Kevin woont bij hem in huis. Marc is verliefd op Eileen, maar hij heeft het niet makkelijk om haar dit te laten merken. Uiteindelijk vraagt hij haar mee voor een etentje. Eileen is helemaal niet verliefd op hem, maar gaat toch in op zijn avances: ze is zwanger, maar Kevin heeft haar in de steek gelaten. Marc is zo verblind door liefde dat hij deze zaken eerst niet wil zien.

Marc uit Zoeken naar Eileen W. is natuurlijk het beste te vergelijken met zijn naamgenoot Mark, de koning van Cornwallis. Deze Mark staat sterk onder invloed van zijn raadgevers. Hij is verliefd op Isolde de Blonde, maar hij vertrouwt haar toch niet helemaal. Dit is dus een beetje in contrast met Marc, die een onbegrensd vertrouwen heeft in Eileen (hoewel hij onder invloed van de verteller toch begint te twijfelen). Het komt zelfs zo ver dat Mark zijn vrouw aan de vuurproef wil onderwerpen! De beide mannen hebben nooit een verscheurende keuze moeten maken, zoals Eileen en Isolde wel hebben gedaan. Dat is alleszins hun verbindende factor.

Verloop van de zoektocht naar Eileen en Isolde

Wat wordt er eigenlijk gezocht in deze verhalen? In het boek Zoeken naar Eileen W. is het zeer duidelijk: Marc (maar ook de verteller) gaat op zoek naar Eileen. In Tristan en Isolde is het moeilijker. Daar is het Tristan die een aantal omzwervingen maakt in West-Europa, terwijl Isolde thuisblijft. We kunnen stellen dat Tristan op zoek is naar kracht en moed om Isolde te beminnen.

Eileen verdwijnt na een bezoek aan het museum en het daarbij aansluitende etentje:


Op dit moment begint voor de verteller de zoektocht naar Eileen. Hij heeft enkel het servet met de naam van haar hotel als aanknopingspunt. In dat hotel vindt hij dan brieven die ze schreef aan Kevin. Uiteindelijk komt hij terecht in Ierland, bij Marc. De zoektocht van de verteller is dus een zoektocht naar de identiteit van Eileen; hij heeft haar tenslotte maar enkele dagen gekend. De zoektocht van Marc is een meer ‘letterlijke’ zoektocht: hij wil zijn vrouw terugvinden.

Tristan maakt vele omzwervingen. Hij wordt geboren in Loonnois, maakt dan de overtocht naar Cornwallis en vermoordt daar de oom van Isolde. Daarop laat hij zich in een bootje leggen en hij wordt door de stroming naar Ierland gebracht. Daar ontmoet hij Isolde; hij keert terug naar Cornwallis; later gaat hij opnieuw naar Ierland, waarna hij Isolde naar Cornwallis begeleidt. Nadat koning Mark wantrouwig werd, verhuisde hij naar Normandië. Uiteindelijk keert hij nog eenmaal terug naar zijn beminde … waar hij zal sterven. Op deze reizen beseft Tristan dat hij slechts van Isolde houdt.

Het grote verschil tussen de relatie van Tristan en Isolde en die van Kevin en Eileen, is het feit dat Tristan en Isolde in elkaars armen sterven en ze elkaar zelfs na hun dood blijven zoeken (de rozenstruiken). Kevin sterft aan een overdosis en Eileen verdwijnt …

Letterlijke verwijzing

Leon de Winter geeft in zijn boek meermaals letterlijke verwijzingen naar Tristan en Isolde. Zelfs de personages zijn ervan op de hoogte dat wat zij meemaken eigenlijk hetzelfde is als wat er met hun voorgangers gebeurde. In een brief aan Eileen W. schrijft Kevin het volgende:


Als we een zeer summiere samenvatting van beide boeken maken, kunnen we dit als volgt doen. Tristan (Kevin) wordt verliefd op Isolde de Blonde (Eileen). Jammer genoeg is Isolde de Blonde door omstandigheden verplicht bij koning Mark te zijn (Marc). Tristan (Kevin) doet al het mogelijke om bij Isolde te zijn, maar de zoektocht eindigt in hun beider dood (bij Zoeken naar Eileen W. eindigt de zoektocht met een mysterie).

We kunnen dus stellen dat het verhaal (het leven) van Tristan en Isolde en Eileen en Kevin enkele grote overeenkomsten vertonen. Maar het gaat te ver om te stellen dat Leon de Winter hier plagiaat heeft gepleegd, we kunnen zelfs niet zeggen dat hij een ‘bewerking’ of ‘modernisering’ van ‘Tristan en Isolde’ heeft gemaakt. Hij heeft zich wel op dit verhaal gebaseerd, maar heeft hij toch veel originele elementen geïntroduceerd. Hierbij denk ik vooral aan de rol van de verteller, die écht een rol speelt in het verhaal.