Woordenschat vergroten: een aantal tips

Woordenschat vergroten kan je op vele vlakken helpen; zowel voor je studie of werk als in je sociale leven. Werken aan je woordenschat (of vocabulaire) doe je vooral door veel te lezen. Daarnaast kun je woorden die je niet kent opzoeken in een woordenboek en je kunt hulpmiddelen gebruiken om synoniemen te vinden. Door voorvoegsels en achtervoegsels te herkennen is het makkelijker om nieuwe woorden te leren.

De waarde van een uitgebreide woordenschat

Een uitgebreide woordenschat is een belangrijk hulpmiddel bij veel verschillende zaken. Het zorgt ervoor dat je teksten beter kunt begrijpen en daardoor dat je sneller kunt lezen. Ook kun je andere mensen beter begrijpen wanneer ze tegen te praten en moeilijke woorden gebruiken. Als je veel woorden kent, is het ook makkelijker om zelf teksten te schrijven. Je zult minder snel telkens hetzelfde woord gebruiken, omdat je verschillende synoniemen kent. Al met al betekent een uitgebreide woordenschat een voordeel ten opzichte van anderen zowel in je werk en/of studie als in je sociale leven.

Je woordenschat vergroten door veel te lezen

Wanneer je je woordenschat vergroten wilt, is het vooral van belang dat je veel leest. Door te lezen kom je veel woorden tegen: het grootste deel van de woorden ken je waarschijnlijk al, maar je zult ook woorden tegenkomen die je niet kent. Doordat deze woorden in een tekst staan, hebben ze direct een bepaalde context waaruit de betekenis mogelijk al is af te leiden. Woorden waarbij dit niet het geval is, kun je uiteraard opzoeken in het woordenboek, maar ook zonder woorden op te zoeken zul je je woordenschat vergroten. Ook is het niet nodig om langzaam te lezen; juist sneller lezen zorgt voor meer begrip van de verbanden tussen de woorden.

Het is niet noodzakelijk om wetenschappelijke artikelen en Nederlandse literatuur te lezen als je je woordenschat vergroten wilt. Ook door het lezen van tijdschriften, romans en kranten leer je nieuwe woorden kennen. Juist door iets te lezen wat je leuk vindt, zal het uitbreiden van je woordenschat je makkelijker afgaan, al is het alleen al doordat je het lezen langer volhoudt. Uiteraard is het zo dat er in wetenschappelijke literatuur meer woorden en termen gebruikt worden die je niet kent, maar het zijn vaak ook woorden die je buiten de vakliteratuur weinig tegen zult komen (en als je ze wel tegenkomt worden ze vaak onjuist gebruikt). Lees dus alleen wetenschappelijke boeken en artikelen die je werkelijk interesseren en waar je je verder in wilt verdiepen. De woordenschat die je hiermee opbouwt is namelijk toegespitst op een bepaald vakgebied. Wanneer je je algemene woordenschat vergroten wilt kun je beter 'simpelere' teksten lezen.

Je Franse, Duitse of Engelse woordenschat vergroten

Wanneer je je woordenschat in het Engels, Frans, Duits of een andere buitenlandse taal wilt vergroten, ga dan boeken en teksten lezen in die taal. Let wel goed op dat je teksten van het juiste niveau selecteert. Je leert niet per se meer van hele moeilijke teksten. Wanneer je in elke zin meerdere woorden moet opzoeken verwerk je weliswaar een groot aantal woorden die niet tot de vocabulaire behoren, maar je raakt volledig het overzicht kwijt in de tekst. Op die manier verdwijnt de context en neemt de effectiviteit van het lezen af. Een groot deel van de woorden die je opzoekt, zul je niet onthouden behalve wanneer je er een woordenlijst van maakt die je gaat leren.

Het is beter om een tekst te lezen die niet al te moeilijk is. De moeilijke en onbekende woorden bevinden zich dan tussen woorden die vertrouwd voor je zijn. Vaak wordt de betekenis daardoor duidelijk en je ziet direct hoe het woord gebruikt is in de tekst.

Je woordenschat vergroten door woorden op te zoeken

Hierboven werd het al genoemd: wanneer je woorden niet kent, kun je ze opzoeken in het woordenboek. Wanneer je echter tijdens het lezen telkens onderbreekt om een woord op te zoeken, raak je het verhaal waarschijnlijk helemaal kwijt. Daar komt bij dat het lezen er niet echt leuker op wordt wanneer je telkens naar moeilijke woorden op zoek moet. Het werkt beter wanneer je probeert de betekenis van een woord op te maken uit de context. Lukt dat niet of ben je niet zeker van de betekenis, schrijf het dan op in een schrift. Later kun je de woorden die je hebt opschreven opzoeken. Je hoeft de woorden natuurlijk niet alleen uit boeken te halen; ook wanneer je televisie kijkt kun je woorden te horen krijgen waarvan je de betekenis niet kent.

Het heeft geen zin om hele lange lijsten te maken met moeilijke woorden. Wanneer je een stuk of 5 woorden per dag opschrijft om op te zoeken is dat meer dan voldoende. Het is de bedoeling dat je de woorden namelijk niet alleen opzoekt, maar dat je ze ook probeert te onthouden. Probeer daarom woorden te selecteren die je veel tegenkomt en waarvan je denkt dat je ze zelf ook kunt gebruiken.

Je woordenschat vergroten door vragen te stellen

Als je een gesprek met iemand voert en je gesprekspartner gebruikt woorden die jij niet kent, dan kun je vragen naar de betekenis van het woord. Hetzelfde geldt voor situaties waarin jouw iets onderwezen (school, opleiding, cursus) of uitgelegd (nieuwe baan of functie) wordt. Vaak lijkt het misschien gênant om naar de betekenis van een woord te vragen, maar is het dat niet. Het is heel normaal dat je bepaalde woorden niet kent, zeker als het om vaktermen gaat. Schroom dus niet om te vragen; het staat niet dom, maar juist geïnteresseerd (je moet het uiteraard wel met mate doen). Wanneer iemand anders uitlegt wat een woord betekent komt het vaak meteen in een bepaalde context te staan en als je het na de uitleg nog niet snapt kun je verder vragen; dat kan bij een woordenboek niet.

Je vocabulaire vergroten door gebruik te maken van synoniemen

Om je woordenschat te vergroten kun je niet alleen gebruik maken van een woordenboek om de betekenis van woorden op te zoeken; je kunt ook op zoek gaan naar synoniemen van woorden die je al kent. Dat kan je doen door middel van een synoniemenwoordenboek, die tegenwoordig ook op verschillende plaatsen online staan. Ook kun je bijvoorbeeld in Microsoft Word gebruik maken van de de synoniemenfunctie. Word geeft namelijk zelf suggesties voor woorden die je ook zou kunnen gebruiken. Door deze functie tijdens het schrijven actief te gebruiken, leer je niet alleen nieuwe woorden; je leert ook woorden die je al kent op een nieuwe manier te gebruiken.

Je woordenschat vergroten door nieuwe woorden te gebruiken

Door te lezen zul je voornamelijk je passieve woordenschat vergroten: dat is het totaal aan woorden dat je herkent en begrijpt. Daarnaast heb je ook een actieve woordenschat: dat is het totaal aan woorden dat je zelf gebruikt wanneer je spreekt of schrijft. Om ook je actieve woordenschat uit te breiden is het zaak om de woorden die je geleerd hebt, ook te gebruiken. Ook het actief zoeken naar synoniemen, zoals hierboven beschreven is, maakt onderdeel uit van het vergroten van de actieve woordenschat.

Je woordenschat vergroten door voorvoegsels en achtervoegsels te kennen

Om nieuwe woorden, hoef je niet noodzakelijkerwijs woord voor woord te doen. In het Nederlands komen veel voorvoegsels en achtervoegsel tegen die in verschillende woorden gebruikt worden. Door de betekenis van deze voor- en achtervoegsels te kennen is het eenvoudiger om onbekende woorden te begrijpen. In de tabellen hieronder staat een aantal voorbeelden van deze voor- en achtervoegsels met daarbij hun betekenis.