Het schrijfproces stap 2 - Praktische vragen

Nadat de schrijver heeft nagedacht over doel, opmaak, publiek en toon, start de tweede fase. Hierin wordt nog steeds geen woord op papier gezet van het uiteindelijke eindproduct. Tijdens de tweede stap in het schrijfproces moet je kijken naar praktische zaken rondom het proces: onderwerp, limiet, tijd, feedback en research.

• Onderwerp
• Limiet
• Tijd
• Feedback
• Research

Onderwerp

Vaak schrijven mensen omdat ze een onderwerp opgedragen krijgen van hogerhand: hun baas of docent. Er zijn consequenties verbonden aan het eindproduct in de vorm van voortgang op het werk of een punt. Het is dus belangrijk om goed te kijken naar het onderwerp. Dit kan variëren van het beantwoorden van een zeer specifieke vraag tot een vage indicatie. Als de opdracht schriftelijk is, lees deze dan goed door en markeer belangrijke woorden.

Als het onderwerp nog niet volledig bepaald is, zul je zelf de gegeven richting verder moeten inperken. Vaak geeft de formulering van de opdracht al een indicatie. De formulering zal meestal bestaan uit twee delen: het schrijfdoel en een breed onderwerp. Schrijfdoelen kunnen zijn analyseren, evalueren, uitleggen, een oplossing bieden, etc. (zie ook stap 1). Het onderwerp wordt vaak in brede termen geschetst. In onderstaande tabel vind je enkele voorbeelden van hoe je dit kunt verkleinen.


Of je nu een gegeven opdracht moet inperken of totaal vrij bent in je keuze, kies altijd een interessant onderwerp. Hoe groter de schrijfopdracht, hoe belangrijk interesse wordt. Schrijven is al moeilijk genoeg zonder de last van een saai onderwerp.

Limiet

De keuze voor een onderwerp hangt mede af van de schrijflimiet. Vaak moet een essay of rapport een bepaald aantal pagina’s of woorden hebben. Kies dus een onderwerp waarover je genoeg kan zeggen om je pagina’s te vullen, maar wat klein genoeg is zodat je niet hoeft te moeten worstelen om alles te zeggen. Bedenk ook dat de limiet met een goede reden wordt gegeven. Docenten berekenen hoeveel tekst ze na moeten kijken en hoeveel tijd daarin gaat zitten. Je docent zal je waarschijnlijk niet afstraffen voor te lange teksten, maar het zal niet in dank worden afgenomen als iedereen twee maal zoveel inlevert. Anderzijds zal een docent wel minpunten geven als je te weinig schrijft. In de zakenwereld is korter vaak beter.

Tijd

Schrijven is een lang proces en je moet dus rekening houden met de deadline. Begin op tijd met de voorbereiding en trek bijtijds aan de bel als er onverwachte omstandigheden optreden. Met name voor langere schrijfproducten is het goed om een tijdsplanning te maken van alle stappen. Dit biedt een stok achter de deur, maar laat ook toe dat je bijvoorbeeld dat lang geplande weekendje weg kan gaan. Onderschat de schrijftijd niet. Laat voldoende ruimte aan het eind voor revisie en redigeren. Het is altijd beter om eerder klaar te zijn.

Feedback

Afhankelijk van de opdracht is er ruimte voor feedback. Dit kan komen van de docent/baas of van medestudenten/collega’s. Deze laatste soort feedback heet ook wel peer review. Peer review heeft verschillende voordelen:

• Je hebt niet langer een bedacht publiek, maar een echt publiek.
• Je krijgt commentaar van mensen die op gelijke voet staan.
• Je geeft zelf mogelijk commentaar op anderen en dat biedt altijd nieuwe inzichten.

Docenten verschillen in de mate van peer review en samenwerking die ze toelaten. Voordat je begint, zorg dat je duidelijkheid hebt over welke stappen in het schrijfproces je gezamenlijk mag doen en welke je zelfstandig moet voltooien. Mocht feedback op versies van je schrijfproduct zijn toegestaan, zorg dan dat je planning genoeg tijd laat voor deze stap. Je kunt niet van anderen verwachten dat ze alles opzij zetten voor jou schrijfwerk. Geef mensen voldoende tijd om aandachtig te lezen.

Research

Meestal zal het nodig zijn om meer informatie te zoeken over het onderwerp. Research is op te delen in twee stappen: verkennend en gericht.

Verkennend

Verkennend onderzoek kan je helpen bij het inperken van je onderwerp. Hiervoor zoek je in algemene bronnen naar informatie. Algemene bronnen zijn bijvoorbeeld encyclopedieën (online of niet), woordenboeken, handboeken en Google-zoekopdrachten. Je kunt in de catalogus van de bibliotheek kijken om te zien of er voldoende informatie te vinden is over je onderwerp. Hiervoor kun je zoeken met steekwoorden en, als de bibliotheek dat aanbiedt, op onderwerp. Via het internet kun je toegang krijgen tot gecombineerde databases van meerdere bibliotheken.

Gericht

Gericht onderzoek doe je nadat je het onderwerp definitief hebt vastgesteld. Je gaat op zoek naar zowel primaire als secundaire bronnen. Primaire bronnen zijn originele data zoals films, krantenartikelen, wetsartikelen, dagboeken, gedichten, brieven, ruwe data van vragenlijsten en experimenten. Secundaire bronnen bieden inzichten en interpretaties van anderen op primaire bronnen. Het gaat dan om kritieken, biografieën, analyses, wetenschappelijke artikelen, etc. Zowel primaire als secundaire bronnen kun je vinden in boeken en tijdschriften in de bibliotheek. Het internet kan een goede informatiebron zijn; zo kun je wetenschappelijke artikelen online vinden via Scholar.google.com. Het internet is echter ook ene bron van veel valse informatie, dus wees voorzichtig.

De belangrijkste overweging met betrekking tot research is tijd. Er gaat veel tijd zitten in online zoeken, boeken opvragen, hoofdstukken kopiëren, artikelen printen, etc. Nog meer tijd ben je kwijt met het evalueren en ordenen van de informatie. Als je research moet doen voor een schrijfproduct, houd er dan rekening mee dat het zoeken en lezen van informatie minstens zo lang duurt dan het uiteindelijke schrijven.

Lees verder

• Het schrijfproces stap 3 - Ideeën verzamelen
• Het schrijfproces stap 4 - Hoofdgedachte en structuur
• Het schrijfproces - De eerste versie
• Het schrijfproces stap 6 - Revisie naar de laatste versie
• Het schrijfproces stap 1 - Doel, opmaak, publiek en toon