Prehistorie en/of Oudste Tijden: van zwerver tot landbouwer

De Prehistorie is de eerste periode waar de leerlingen van de lagere school kennis mee maken. Dit is uiteraard ook het begin van alles als je het ontstaan van de aarde niet meetelt. Op vele plaatsen in het lager onderwijs wordt de term 'Prehistorie' vervangen door 'de Oudste Tijden', al is er ook wel een verschil tussen beide benamingen. De Prehistorie wordt gebruikt voor een periode dat tot 3800 voor Christus loopt terwijl de Oudste Tijden tot 800 voor Christus duren. Sommige netten in het onderwijs kiezen ervoor om Prehistorie als benaming achterwege te laten.

Tijdsaanduiding

Geschiedenis zit vaak ingewikkeld in elkaar en het is dan ook niet altijd even makkelijk om periodes af te baken. In de lagere school wordt er vooral gesproken over de geschiedenis van de mens. De periode daarvoor is minstens even belangrijk, maar daar krijgen de leerlingen meer over te horen in de latere schoolloopbaan. Voor twaalf jaar spreekt men van de Oudste Tijden als eerste periode en die loopt ongeveer tot 800 voor Christus. Deze tijdspanne komt eigenlijk voor een deel overeen met de Prehistorie, maar begint pas wanneer de mens ontstaat. De Prehistorie stopt een heel eind eerder.

Nomaden

In het begin van de Oudste Tijden gaan mensen in de natuur op zoek naar voedsel. Ze eten noten, bessen,... en leven van de jacht. Eens het gebied niet meer aan hun noden voldoet, moeten de mensen verder trekken. We noemen ze dan ook nomaden of zwervers. Omdat ze niet lang op eenzelfde plaats blijven is er geen tijd en interesse om een deftige woning te bouwen. De mensen leven dan ook onder overhellende rotsen of in holen. Af en toe wordt er een tent gemaakt van stokken en dierenhuiden.

Ontdekking van de landbouw

Stilletjes aan beseffen en leren de mensen dat er vruchten geteeld kunnen worden. Daarnaast is het ook mogelijk om dieren tam te maken en te kweken. Dit is een heel belangrijk gegeven in onze geschiedenis. Als de mensen zelf in hun voedsel kunnen voorzien, hoeven ze niet meer als zwerver te leven. Ze kunnen zich voor langere tijd op eenzelfde plaats gaan vestigen. Dat doen ze meestal rond een rivier of een beek. Er wordt nu ook meer tijd besteed aan het maken van een goeie en (voor die tijd) comfortabele woning. Men gaat met takken, leem en stro hutten bouwen die lange tijd blijven staan. Om zichzelf en de dieren beter te beschermen worden er meerdere hutten naast elkaar gebouwd en op die manier ontstaan ook de eerste nederzettingen. Het is niet zo dat de mensen daar dan voorgoed blijven. Eens dezelfde groente te lang op eenzelfde lapje grond wordt verbouwd, wordt de aarde minder vruchtbaar. Daarom is het nog steeds nodig om af en toe te verhuizen. Dat is uiteraard heel wat minder vaak dan toen de mensen als zwervers leefden.

Het wiel

De mens heeft zich sinds zijn ontstaan altijd al verplaatst. In het begin was dat alleen maar te voet, maar algauw werd er naar andere oplossingen gezocht. Als je alles te voet moet afleggen, verlies je heel wat tijd. Daarnaast is het ook niet makkelijk om lasten mee te zeulen. Je kan ze enkel op je rug dragen. Gelukkig brengt het wiel daar verandering in. Zo'n 3500 voor Christus wordt deze uitvinding voor het eerst gebruikt. Men gaat karren maken zodat er grotere lasten getransporteerd kunnen worden. In eerste instantie worden die karren nog door de mensen zelf getrokken, later wordt er gebruik gemaakt van lastdieren als de os en de ezel.

Verharde paden

Omdat de mensen met de karren steeds dezelfde weg - van de ene nederzetting naar de andere - volgen - ontstaan er verharde paden die van de ene nederzetting naar de andere lopen. Dit is een van de eerste vormen van verkeer. Er worden nog geen wegen aangelegd, maar er zijn duidelijke 'sporen' in de natuur. De begroeiing wordt keer op keer platgelopen en krijgt de kans niet om terug te groeien.

Hout drijft

Niet alleen de natuurlijke paden worden gebruikt, maar ook de rivieren. Al snel ontdekt de mens dat hout drijft en worden er boomstammen in het water gegooid. Daar gaat men op staan en met een grote stok duwt men zich af in het water. Later worden er enkele boomstammen aan elkaar vastgemaakt waardoor er vlotten ontstaan. Op die manier kunnen er ook weer meer dingen vervoerd worden.