Conceptueel model voor onderzoek

Een goed conceptueel model geeft een goede richting aan je onderzoek, maar meestal is het lastig om een goed model te maken. Het conceptueel model zorgt voor een bruikbare theorie en de daaraan hangende controlevariabelen die belangrijk zijn voor je onderzoek.

Theorie

Een theorie is ervoor om een proces te beschrijven, te verklaren of te voorspellen. Dit kan op diverse gebieden, zoals over personen, bedrijven, instellingen en jaarrekeningen. Een theorie zorgt bijvoorbeeld dat processen steeds worden getoetst en dat er verbeteringen gedaan worden, gebruikt begrippen en legt, waar mogelijk lineaire, relaties, geeft uitspraken over oorzaak en gevolg en is geldig voor een bepaald gebied. Het conceptuele model is een rode draad door je onderzoek en door de theorie die je gebruikt bij je onderzoek. De theorie gaat dus in op mogelijke verklaringen van een probleem, vervolgens heeft het conceptueel model de mogelijke verklaringen overzichtelijk weer.

Conceptueel model

Een conceptueel model is een visuele weergave van een theorie en het bestaat meestal uit vakken en pijlen. In de vakken worden de begrippen gezet en de pijlen geven de relaties aan tussen de vakken. Een conceptueel model geeft een schematisch overzicht van welke begrippen worden gemeten in het onderzoek en welke relaties je moet analyseren voor je onderzoek. Dat geeft dat het conceptuele model ook een soort van afbakening is. Een conceptueel model is het beginsel van een theorie die je gaat gebruiken voor je onderzoek. Er bestaan veel verschillende soorten conceptuele modellen en verschillen tussen kwalitatieve onderzoeken en kwantitatieve onderzoeken.

Bij een conceptueel model start je met mogelijke factoren die de aanleiding tot een probleem geven. Links van het model zet de al de factoren en met een pijl naar het probleem. Bij factoren die op elkaar lijken zet je verbindingen door pijlen of je zet daar een kader om heen. Zo is het overzichtelijk welke factoren leiden tot het probleem. Na het probleem geef je de mogelijke gevolgen aan voor de toekomstige situatie

Voorbeeld conceptueel model

Een voorbeeld van een conceptueel model is een organisatorische verandering van een organisatie. Er is ongenoegen over het management, de economische situatie is niet goed, de verkopen lopen achteruit en er is medewerkersontevredenheid. Dit zijn allemaal voorbeelden van factoren die zorgen voor het probleem: onvoldoende goed leiderschap aansluitend bij het type organisatie en werknemers. De gevolgen zijn daardoor dat de onderneming een slechte liquiditeitspositie krijgt, prestatie van de onderneming verder achteruit loopt. Het primaire probleem is via het model dan in kaart te brengen, namelijk dat het leiderschap niet optimaal is. De factoren zullen verholpen kunnen worden om het probleem te kunnen oplossen en de ongewenste gevolgen te verminderen.

Een ander voorbeeld is een model van een gemeente die een change management project gaat invoeren om een verandering teweeg te brengen in de situatie. Bovenaan komt dan de huidige situatie te staan met de kenmerken van de huidige organisatie en de huidige medewerkerskenmerken. Vervolgens komt het verandertraject in beeld en ga je kijken naar de optimale organisatie en optimale medewerkerskenmerken. Als laatste blok krijg je dan de gevolgen van het veranderingsproces en de toekomstige situatie waarin de organisatie zal verkeren.

Gebruik model in onderzoek

Het model is als een leidraad te gebruiken in een onderzoek en zal terug te vinden zijn in een globale hoofdstukindeling. Besteed genoeg tijd aan het ontwerp van het conceptueel model en probeer via je begeleiding hier genoeg feedback op te krijgen. Probeer het voor jezelf helder en logisch in kaart te brengen. Ga er rustig voor zitten en goed brainstormen. Ook handig is het om er even met een medestudent naar elkaars modellen te kijken, dan kan nieuwe inzichten opleveren. Mocht je onvoldoende begeleiding krijgen vanuit je opleiding dan is het ook raadzaam om hulp in te schakelen van een bureau die gespecialiseerd is in hulp bieden bij afstudeeronderzoeken. Dit scheelt vaak een hoop werk en frustratie en kan je een nieuwe richting geven als het onderzoek aan het stagneren is.