Hoe maak je een geleide samenvatting?

Tot en met 2015 moesten leerlingen van middelbare scholen voor het examen Nederlands een samenvatting maken. Dit is de geleide samenvatting. Maar hoe moesten leerlingen deze geleide samenvatting schrijven en aan welke eisen moest deze samenvatting voldoen?

Nederlands examen

Het Nederlands examen bestaat elk jaar weer uit een onderdeel lezen en schrijven. Onder het onderdeel lezen valt de leestekst met de daarbij behorende vragen. Dit heet ook wel het begrijpend lezen. Meestal is dit voor leerlingen niet een heel groot probleem. Het andere onderdeel van het examen, het schrijven, wordt vaak als moeilijker ervaren. In dit onderdeel moeten de leerlingen een tekst lezen en daarbij een samenvatting schrijven. Deze samenvatting moet aan veel eisen voldoen. Aangezien leerlingen het maken van de samenvatting vaak lastig vinden besteden wij hier nu extra aandacht aan. Leerlingen moeten twee soorten samenvatting leren; de geleide en de beknopte samenvatting. Op het centrale examen hoeven leerlingen alleen een geleide samenvatting te maken. Daarom doen wij de uitleg ook alleen over de geleide samenvatting.

De geleide samenvatting

De geleide samenvatting is een verplicht onderdeel in het centraal examen Nederlands. Dit onderdeel vind je op het vmbo, havo en ook op het vwo. Het is op sommige scholen ook een onderdeel van het schoolexamen. De geleide samenvatting is een samenvatting die je moet maken van een bepaalde tekst. Het woordje geleid zit erin en dat houdt in dat de samenvatting geleid moet zijn volgens bepaalde punten die zijn aangegeven op je toets. Deze geleide punten moet je aanhouden in je samenvatting zodat je punten scoort. Maar een vraag die veel scholieren stellen is, hoe maak je nou zo'n geleide samenvatting? Met behulp van een stappenplan moeten jullie voortaan allemaal een goed cijfer kunnen halen! Het maken van een geleide samenvatting wordt namelijk vaak als lastig ervaren door leerlingen op de middelbare school.

Stappenplan samenvatten

1. Lees eerst de 'geleide punten die bij de opdracht staan goed door.
2. Nadat je deze punten goed doorgelezen hebt maak je deze punten vragend. Dit is handig voor jezelf als jij de tekst door gaat lezen. Deze vragen moet je apart op je toetsblaadje schrijven.
3. Nu lees je de tekst door met naast je de vragen die jij hebt gemaakt van de geleide punten.Tijdens het lezen onderstreep je de antwoorden op deze vragen! Dit is heel erg belangrijk, dit wordt de basis voor je samenvatting. Let bij het onderstrepen goed op kernzinnen en signaalwoorden.
4. Nu noteer je de antwoorden onder de vragen die je hebt geschreven op je antwoordenblad. Dit wordt dan ook gelijk je kladversie van de samenvatting.
5. Je leest nu nog een tweede keer de tekst door en bekijkt of je antwoorden kloppen. Je doet een dubbele check.
6. Na het herlezen van de tekst ga je de netversie schrijven. Hierbij is het heel belangrijk om altijd een deel van de vraag te herhalen in je antwoord! Een deel van de vraag levert vaak al punten op!
7. Bij het maken van de netversie maak je mooie alinea's en probeer je zoveel mogelijk signaalwoorden te gebruiken.
8. Controleer je samenvatting nog op spelling en formulering en tel het aantal woorden. Het aantal woorden zet je onder de samenvatting. Let op dat je maar 10 procent over het toegestane aantal woorden heen mag gaan, daarna is er een forse puntenaftrek!
9. Als laatste zet je de titel en schrijver boven je samenvatting, als je dit niet doet kan het puntenaftrek opleveren. Je samenvatting is nu klaar!

Tips

Dit zijn nog enkele handige tips voor het maken van de samenvatting. Ze zijn vrij eenvoudig maar zorgen er wel voor dat je cijfer hoger komt te liggen.

• Denk om het aantal woorden. Je krijgt forse punten aftrek als jij ver boven het aantal toegestane woorden zit. Als je maximaal 180 woorden moet gebruiken mag je er dus 198 gebruiken (inclusief die 10 procent norm). Ga er niet meer dan 198 gebruiken want dit kost je heel erg veel punten. Dit is verreweg de belangrijkste tip die gegeven kan worden.
• Schrijf nooit: 'De schrijver zegt..' bijvoorbeeld, dit kost je veel woorden en is niet wat er in een samenvatting hoort te staan.
• Schrijf geen mooie samenvatting, zorg gewoon dat je samenvatting beknopt is.
• Let goed op signaalwoorden in de tekst, deze helpen je de structuur in de tekst te vinden.
• Lees de tekst heel goed door.