De Holland Amerika Lijn

De Holland Amerika Lijn (HAL) heeft een roerige geschiedenis gekend. Vanaf de oprichting in 1873 (de eerste boot van deze organisatie voer zelfs al in 1872!) tot aan het einde in 1978 (Rotterdam) en in 1989 (Amerika) was het thuis op alle wereldzeeën. Maar ook daarna als HAL Trust weerde het zich dapper in de financiele circuits. Onderstaand artikeltje volgt de geschiedenis.

Geschiedenis van de Holland Amerika Lijn

Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij

In 1873 werd in Rotterdam de 'Holland Amerika Lijn' opgericht als de 'Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij'. De oprichters waren Antoine Plate en Otto Reuchlin. Hun eerste schip de 'Rotterdam' voer in oktober 1872 voor het eerst naar New York.

Vrachtvaart

In de eerste jaren was de Holland Amerika Lijn vooral actief in de vrachtvaart. Na enige tijd nam het vervoer van landverhuizers naar Amerika enorm toe. In de periode 1890 tot 1924 vervoerde de HAL circa 1,5 miljoen landverhuizers. Op de Wilhelminakade in Rotterdam bezat de onderneming een eigen landverhuizershotel, waarin emigranten hun overtocht konden afwachten.

De vloot

De Holland Amerika Lijn bezat niet alleen enorme oceaanreuzen, die een geregelde passagiersvaart op Amerika onderhielden (de Nieuw Amsterdam, de Statendam en verschillende schepen die voeren onder de naam Rotterdam en later werden ingezet voor de cruisevaart), maar ook een groot aantal vrachtschepen. Zo'n 170 op het hoogtepunt van de onderneming. De namen van de vrachtschepen eindigden altijd op -dijk.

Het einde

Door concurrentie van de luchtvaart moest de Holland Amerika Lijn in 1967 stoppen met de geregelde passagiersdienst. In 1973 werd de vrachtvloot verkocht en in 1978 vertrok HAL uit Rotterdam. Het bedrijf werd voortgezet in Amerika en in 1989 verkocht aan Carnival Cruises.

Hotel

De Rotterdam, het historische vlaggenschip van de Holland Amerika Lijn, ligt tegenwoordig aan de kade van Katendrecht en wordt gebruikt als hotel. Het schip dat meer dan 52 jaar oud is, bezit 254 hutten (waaronder Outside Cabins), 13 dekken, 2 bars en 2 restaurants, shops en een theater. Ook het oorspronkelijke interieur is in de oude glorie hersteld. Hiermee is zelfs voor diegene die geen zeebenen heeft de mogelijkheid geopend om te voelen hoe het is te verblijven op een echt cruiseschip.

HAL Holding

Met de verkoopsom (ongeveer 1,2 miljard gulden) die binnenkwam door de verkoop van de activiteiten zetten de eigenaren van HAL (familie Van der Vorm) een investeringsmaatschappij op, de HAL Holding. Deze Holding is in handen van HAL Trust, dat aan de Amsterdamse beurs is genoteerd. Van deze Trust heeft de familie Van der Vorm ongeveer 68% in handen. De chemie-tycoon Hans Melchers (geschat vermogen: € 850 miljoen en die in 2009 geplaatst was op nummer 22 in de Quote 500), bezit 17,4% van de aandelen HAL.

De details

• De omzet van HAL Trust was in 2009 € 3,5 miljlard;
• De winst: € 347 miljoen;
• Eind 2009 was HAL Trust € 4,5 miljard waard op de beurs.

Het familiebelang bedraagt circa € 3 miljard. Bij de familie Van der Vorm heeft Martijn Van der Vorm de leiding van HAL. De familie behoort tot de meest vermogende van Nederland en staat in de Quote 500 van 2009 op de derde plaats met een geschat vermogen van € 3,5 miljard. De familie staat bekend als erg gesloten. Een geslotenheid die begint wanneer Martijns vader (Nico) de topman van de Holland Amerika Lijn wordt. In 1967 wordt gekozen voor domicilie in Seattle en de fiscaal vriendelijke Nederlandse Antillen. De aandelen van HAL Holding worden op het fiscaal nóg vriendelijker Bermuda ondergebracht.

Investeringsmaatschappij

In 1989 wordt HAL in eerste instantie een investeringsmaatschappij met focus op Rotterdamse havenondernemingen, die belangen hebben in onder andere Boskalis en later Vopak en Dockwise. Wat verder in de tijd worden ook branchevreemde activiteiten zeker niet vermeden. Voorbeelden daarvan zijn:

• de FD Mediagroep (die het 'Financieele Dagblad' uitgeeft);
• Ahrend-kantoormeubelen;
• een wijngroothandel.

Strategie

De strategie van HAL is er steeds op gericht om flinke belangen in ondernemingen te verwerven met als doel vergroting van de aandeelhouderswaarde op langere termijn. HAL wil bovendien als aandeelhouder en/of commissaris graag een actieve rol spelen. HAL bezit daarnaast ook nog onroerend goed. De onroerendgoedactiviteiten zijn uitsluitend gericht op projecten in Seattle (Washington) en omgeving. Het gaat hierbij vooral om de ontwikkeling en explotatie van wooncomplexen en kantoorpanden.

Martijn Van der Vorm

In 1989:

• wordt HAL verkocht aan de Amerikaanse rederij Carnival Cruises;
• krijgt Martijn de verantwoording over het kapitaal van 1,2 miljard gulden;
• gaat Martijn eerst een aantal maanden zeilen, een van zijn hobby's.

De persoon van Martijn

Martijn is:

• een einzelgänger en houdt daarom dus van zeilen;
• 52 jaar;
• vrijgezel;
• absoluut geen feestvarken met wie je twee flessen Bordeaux gaat drinken;
• op en top een gentleman;
• weinig spraakzaam;
• een echte techneut;
• geen luxedier. Zo vliegt hij binnen Europa bijvoorbeeld altijd economy class.

Inspelen op de toekomst

De laatste jaren ontpopt HAL zich vooral als speler in het vergrijzingsgebied. Het concern zet stevig in op brillen en hoortoestellen. Zo heeft HAL ongeveer 96% van AudioNova (een in Rotterdam gevestigde onderneming die via haar dochterondernemingen in Europa hoortoestellen verkoopt aan consumenten). HAL heeft ook belangen in de lenzen- en brillenketens Atasun Optik, Lensmaster en Shanghai Red Star Optical. De belangrijkste asset in de optiek wordt echter gevormd door Pearle Europe en GrandVision. Deze ketens worden binnenkort samengevoegd en vormen dan 's werelds op een na grootste optiekconcern. Samen hebben Pearle Europe en GrandVision meer dan 4.000 winkels in veertig landen en een winkelomzet van ruim €2,5 miljard. De verwachting is dat de fusie medio 2011 zal zijn afgerond. Het nieuwe overkoepelende bedrijf gaat GrandVision heten en krijgt een hoofdkantoor op Schiphol.

Aandelen HAL

Het op de beurs in Amsterdam verhandelde HAL is een wonderlijk aandeel. Hoewel de verhandelbaarheid ervan op de beurs niet geweldig was, controleert familie Van der Vorm ongeveer 68% van de uitstaande aandelen en bezit miljonair Hans Melchers er 17% van. De zogenaamde free float bedraagt daarmee slechts iets meer dan 14%.