Kabouters, in verschillende culturen en tijden

Kabouters niet bestaan? Dat kan maar waarom bestaan verhalen, afbeeldingen en mythes over kabouters in zoveel verschillende culturen en tijden? Hoewel ze vaak onder verschillende namen bekend zijn en verschillende trekjes hebben, lopen een aantal dingen gelijk in al deze culturen.

Kenmerken van kabouters

Hoewel in verschillende landen en werelddelen, de kabouters verschillende uiterlijke kenmerken vertonen en andere karaktertrekjes hebben, zijn er ook een groot aantal gelijkenissen. Deze gelijkenissen zijn er deels gekomen door het vermengen van culturen, maar vele bestonden reeds.

• Kabouters zijn klein. Hoewel het verschillend is hoe klein deze wezens zijn, is het een duidelijke overeenkomst in alle volksverhalen dat deze klein zijn.
• Kabouters leven verborgen of onzichtbaar voor de mens. Hoewel ze wel in onze wereld leven en in veel verhalen echt tussen de mens leven, is hun aanwezigheid voor de mens niet zichtbaar.
• Kabouters hebben over het algemeen een goed karakter maar zijn zeer prikkelbaar. Ze kunnen kwaadaardig worden als men hen niet met respect behandelt en ze hebben een paar pesterige kantjes.
• In de meeste regio’s zijn kabouters uitzonderlijk sterk en ze beschikken over een soort toverkracht.

Het karakter van kabouters

Kabouters hebben afhankelijk van de regio waar ze ‘wonen’ ook aangepaste karaktertrekken. Meestal willen kabouters de mens wel een handje toesteken, mits een kleine vergoeding. Ze doen dit vaak ’s nachts of wanneer wij het niet zien.

Kabouters kunnen de mens ook dwarsbomen als ze daar zin in hebben. Dat kan erger worden wanneer kabouters zich beledigd voelen of wanneer de mens ze niet met respect behandelt. Kleine pesterijen uiten zich in het verplaatsen van dingen en dergelijke. Indien men kabouters echt kwaad maakt, zijn ze echter in staat een hele oogst te vernietigen.

Soorten en hun afkomst

Kabouters

In de Lage Landen komen kabouters voor. Deze mannetjes, die steeds een blanke huidskleur hebben, zijn meestal al vrij oud. In de meeste gevallen hebben ze een (witte) baard, een dikke neus en rode bolle wangen. Onze kabouters zijn tussen de 15 cm en de 45 cm groot en dragen een rode pinnemuts. Deze kabouters staan dichtbij de natuur en kunnen in vele verhalen communiceren met de dieren. Er zijn ook kaboutervrouwtjes in de lage landen, met ook bolle wangen en een ronde neus.

Hob

Een hob is een versie die in het Noorden en het midden van Engeland voorkomt. Net zoals kabouters zijn ze de mens goed gezind en knappen ze soms klusjes op voor de mens. Een hob is een echte huishoudgeest die zowel in de omgeving van het huis als binnenin het huis kunnen leven. Als men een hob beledigt, kunnen deze knap lastig worden.

Lutin

De Lutin, die bekend is in Frankrijk, Noord-Amerika en Québec, is een andere variant. Lutins hebben een rode hoed met steeds twee witte veren. Ze zijn de helpers van Père Noël en kunnen zichzelf zichtbaar of onzichtbaar maken. Lutins zijn over het algemeen vriendelijk en bereid te helpen.

Šotek

Šotek komt uit de Salvische en Germaanse culturen. Het zijn wezens die klein zijn en van vorm kunnen veranderen. Ze houden van muziek en komen uit de schaduw tevoorschijn. Ze zijn meestal niet goedaardig en beloven mensen allerlei mooie dingen. Vaak worden ze in verband gebracht met een vloek die rond kostbare bezittingen hangt.

Domovoj

Een Domovoj komt uit de Russische cultuur waar hij een oud mannetje is met een grijze baard. Hij vertoont van uiterlijk veel overeenkomst met onze kabouters. Deze soort kabouter hoort bij een bepaald gezin en zal ook met hen mee verhuizen als dat nodig is. Hij zal vooral zorgen voor bescherming van dat gezin en klusjes voor hen opknappen. Domovoj of ook wel Domový genoemd, zijn vriendelijk maar kunnen er niet tegen als ze niet met respect worden behandeld of als er niet met respect over hen wordt gepraat. Dan kunnen ze heel kwaadaardig zijn.

Far darrig

De Far Darrig komt uit de Ierse contreien en is een echte grappenmaker. Vooral practical jokes zijn de specialiteit van een Far Darrig maar hij kan soms ook boosaardiger uit de hoek komen. Hij vertoont een uiterlijke gelijkenis met onze kabouters omdat hij ook klein is en een rode hoed draagt. Meestal gaan ze volledig in het rood gekleed. Daar komt ook de naam far darrig vandaan. In het Iers betekent ‘fear dearg’ namelijk ‘rode man’.

Nain Rouge

Nain Rouge, of rode dwerg, is de Normandische variant van de Far Darrig. Deze rode dwergen dragen meestal rode of zwarte laarzen en worden met het kwaad geassocieerd. Vaak worden ze afgebeeld met rottende tanden en lelijke gelaatsuitdrukkingen. Deze kabouterachtigen zijn er niet om de mens te helpen en zijn de mens ook niet goed gezind.

Klabautermann

De Klabautermann is een variant op de kabouter maar dan op het water. Hij is klein, gaat in het geel gekleed en heeft altijd een pijp. Hij is vooral gekend in Duitsland. Deze Klabautermann helpt schippers een veilige overtocht te maken en redt drenkelingen uit de zee. Soms wordt de afbeelding van een Klabautermann gebruikt op schepen voor bescherming en geluk. In de Scandinavische landen heeft men ongeveer dezelfde beeltenis voor een Skibsnisse .

Er zijn in nog heel veel verschillende culturen en mythes, veel verschillende kabouters en soortgenoten. Door vermenging van culturen en door overlevering van verhalen, ondergaan sommigen door de tijd veranderingen en worden hun karaktertrekken of uiterlijk gelijklopend. Anderen blijven de duidelijke kenmerken behouden en worden dan minder als kabouters aanzien.

Waarom kabouters bestaan?

Kabouters bestaan duidelijk in heel uiteenlopende culturen. Het bestaan van kabouters is steeds onduidelijk en onzichtbaar. Maar toch zijn ze overal aanwezig. Moeilijk te verklaren gebeurtenissen en fenomenen werden in het verleden aan kabouters toegeschreven. De mens kon vele dingen niet verklaren en het gebruik van kabouters geeft een soort van ‘troost’. Als iets verdwenen is, dan legt het de schuld bij kabouters en voelt men zich minder schuldig. Daarom hebben kabouters altijd bestaan en zullen ze nooit weg zijn uit onze cultuur.

Er werden in de geschiedenis vele optekeningen gedaan van meldingen van kabouters en mensen die ze ook echt gezien hadden. Ook in de huidige tijden gebeuren nog meldingen van kabouters. Zouden ze dan toch echt bestaan...?